PIP: rodzina może pomóc właścicielowi sklepu w niedzielę. Prawnicy: nie ma tego w ustawie

Zakaz handlu staje się faktem. 11 marca sklepy będą zamknięte po raz pierwszy. Państwowa Inspekcja Pracy razem z MRPiPS przygotowały interpretacje przepisów budzących największe wątpliwości. Niektóre z nich zaskakują, bo nie mają odzwierciedlenia w ustawie.

Jedno z opublikowanych wyjaśnień dotyczy przedsiębiorcy, który, jako właściciel sklepu, sam stanie za ladą w dniu objętym zakazem.

Ustawa pozwala...

Ustawa z 10 stycznia 2018 roku o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. poz. 305) wprowadza w art. 6 długą listę wyjątków od zakazu.

Czytaj też: Ponad 30 wyjątków od zakazu handlu >>

Są wśród nich m.in. placówki handlowe, w których handel jest prowadzony przez przedsiębiorcę będącego osobą fizyczną wyłącznie osobiście, we własnym imieniu i na własny rachunek. Sklep może być więc otwarty, jeżeli klientów obsłuży sam właściciel.

...ale praca nieodpłatna jest zakazana

Jednocześnie w art. 4 ustawy wyraźnie zapisano, że w dni objęte zakazem nie jest dopuszczalne nieodpłatne powierzanie wykonywania pracy w handlu lub wykonywania czynności związanych z handlem.

Co na to PIP?

1 marca Państwowa Inspekcja pracy opublikowała uzgodnione z Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej stanowisko ws. niektórych zapisów ustawy. W 21 pytaniach i odpowiedziach zebrano wytyczne dla przedsiębiorców.

Czytaj też: Są pierwsze interpretacje PIP ws. zakazu handlu >>

Jedno z wyjaśnień to odpowiedź na pytanie:
Czy przedsiębiorca będący osobą fizyczną prowadzący handel osobiście we własnym imieniu i na własny rachunek, którego zakaz handlu nie obowiązuje, może w niedziele i święta korzystać z pomocy członków rodziny?

PIP wyjaśnia: korzystanie z okazjonalnej i nieodpłatnej pomocy członków rodziny w takim przypadku nie narusza przepisów ustawy. Osoby te nie mogą jednak być pracownikami lub zatrudnionymi u takiego przedsiębiorcy i wykonywać odpłatnej pracy w inne dni tygodnia.

Czytaj też: Zakaz handlu: inspekcja pracy czeka na donosy >>

Jaką moc ma interpretacja PIP i MRPiPS?

Eksperci Forum Obywatelskiego Rozwoju podkreślają, że w przeciwieństwie do interpretacji podatkowych, resort pracy nie ma żadnej kompetencji do wydawania wiążącej wykładni przepisów prawa pracy. W państwie, w którym istnieje trójpodział władzy, nie można wyręczać ustawodawcy w tworzeniu prawa, ani sądów w jego interpretacji - zauważają.

Dodają, że stworzenie wrażenia, że ta „interpretacja” jest wiążąca, i że zastosowanie się do niej pozwoli pracodawcom na uniknięcie odpowiedzialności karnej, jest działaniem niebezpiecznym dla pracodawców, pracowników i konsumentów. Podobnie wypowiadają się inni prawnicy.

Interpretacja sprzeczna z ustawą?

Eksperci FOR uważają, że interpretacja ws. pomocy rodziny właścicielowi sklepu jest niezgodna z brzmieniem art. 4 ustawy. Podkreślają, że ustawa zakazuje w wybrane dni „powierzania wykonywania pracy w handlu lub wykonywania czynności związanych z handlem nieodpłatnie w placówkach handlowych”. O ile w definicji „wykonywania czynności związanych z handlem” (art. 3 pkt 3) wskazano, że dotyczy ono „pracowników lub zatrudnionych”, to w przypadku „handlu” nie istnieje takie ograniczenie. Dotyczyć ono powinno każdego, niezależnie od stopnia pokrewieństwa czy relacji z przedsiębiorcą.

FOR dodaje: umożliwienie pomocy rodzinie jest też niezgodne z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa. PIP nie może pobłażliwie traktować niewymienionych w ustawie członków rodziny tylko z tego powodu, że tak wskazuje przyjęta przez nią „interpretacja”.

Ministerstwo nie precyzuje również, co rozumie jako „okazjonalną i nieodpłatną pomoc”. Nie wskazuje też, czy w przypadku, gdy członek rodziny prowadzi kilka placówek handlowych, to czy taka „pomoc” może polegać na obsłudze całego sklepu - zauważają eksperci FOR.

Nie jest też jasne, czy „powierzenie pracy” członkom rodziny uprawnia te osoby do ewentualnych roszczeń z tytułu wypadku przy pracy, ubezpieczenia zdrowotnego lub zabezpieczenia społecznego.

Chcesz wiedzieć więcej?

W Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych znajdziesz więcej materiałów związanych z tematem zakazu handlu. Polecamy m.in.:
- komentarz praktyczny 'Wykonywanie pracy w handlu w niedziele a odpoczynek dobowy', Joanna Suchanowska >>*
- komentarz praktyczny 'Zakaz handlu w niedziele i święta - problemy z definicją niedzieli', Maria Sobieska >>*
- poradnik 'Zakaz handlu w niedziele i święta - na czym polega i kogo dotyczy?', >>*

*linki prowadzą do tekstów dostępnych dla zalogowanych Użytkowników Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych