Czy od wypłacanego wynagrodzenia (odszkodowania) z tytułu zawartej umowy o zakazie konkurencji, po ustaniu stosunku pracy, należy pobrać i odprowadzić składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne?

Pytanie pochodzi z Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedź: odszkodowanie wypłacone byłemu pracownikowi po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r., poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p., nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Powyższe nie dotyczy kontraktu menedżerskiego, który nie ma charakteru umowy o pracę.

Zobacz także: Lepsza ochrona dla firmy, czyli zakaz konkurencji po ustaniu zatrudnienia

Uzasadnienie: zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121) – dalej u.s.u.s., podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów podatkowych. Z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika wyłączone są jednak m. in. przychody ze stosunku pracy wymienione w § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) - dalej r.z.u.s. Do tych przychodów ze stosunku pracy – co wynika z § 2 ust. 1 pkt 4 r.z.u.s. – należą również odszkodowania wypłacone byłym pracownikom po rozwiązaniu stosunku pracy, na podstawie umowy o zakazie konkurencji, o której mowa w art. 1012 k.p. W tym miejscu należy zauważyć, że zgodnie z art. 1012 § 1 k.p. w umowie o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy określa się m. in. wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy. Odszkodowania, o których mowa w § 2 ust. 1 pkt 4 r.z.u.s., nie stanowią również podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracownika, gdyż na mocy art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracownika zasadniczo stosuje się przepisy regulujące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne.

Powyższe nie dotyczy kontraktu menedżerskiego, który nie ma charakteru umowy o pracę, ale jest umową o świadczenie usług. Jakkolwiek bowiem na mocy § 5 ust. 2 pkt 2 r.z.u.s. przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i w konsekwencji przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio m. in. przepis § 2 ust. 1 r.z.u.s. to nie dotyczy to jednak przepisu § 2 ust. 1 pkt 4 r.z.u.s. Należy bowiem zauważyć, że przepis § 2 ust. 1 pkt 4 r.z.u.s. stanowi o odszkodowaniu wypłaconym na podstawie umowy, o której jest mowa w art. 1012 k.p. Tymczasem zleceniobiorca nie może być stroną umowy wymienionej w art. 1012 k.p. Dlatego też ZUS stoi na stanowisku, że wyłączenie z podstawy wymiaru składek sformułowane w § 2 ust. 1 pkt 4) r.z.u.s. nie znajduje zastosowania do zleceniobiorców (indywidualna interpretacja Oddziału ZUS w Gdańsku z dnia 23 kwietnia 2015 r., znak: DI/100000/43/176/2015). Prowadzi to do wniosku, że odszkodowanie wypłacone z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu kontraktu menedżerskiego, który miał charakter umowy o świadczenie usług, powinien być uwzględniony w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne menedżera.

W Serwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych znajdziesz odpowiedzi na takie pytania jak:

Kiedy zapisy w umowie należy traktować jako zakaz konkurencji?

Czy wynagrodzenie chorobowe należy uwzględnić w wysokości odszkodowania za zakaz konkurencji?

Kiedy pracownik łamie klauzulę o zakazie konkurencji, zawartą w umowie o pracę?