Na różnice w zakresie zasad ustalania wysokości emerytury zwróciła uwagę poseł Barbara Dolniak. Chciała wiedzieć, czy Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ma w planach zmianę obowiązujących przepisów w zakresie stosowania różnych zasad ustalania wysokości emerytur, a jeśli tak, to kiedy i jakie są planowane rozwiązania.
Czytaj również: Kobiecie opłaca się przejście na emeryturę w wieku 60 lat, bo po pięciu latach będzie premia>>
Emerytura członków OFE i tych, którzy do OFE nie należeli
- W związku z reformą emerytalną i utworzeniem otwartych funduszy emerytalnych (OFE) ubezpieczeni urodzeni po 1948 r. a przed 1969 r., z wyjątkiem osób pobierających emeryturę, mieli możliwość, w terminie do dnia 31 grudnia 1999 r., na swój wniosek przystąpić do wybranego OFE. W tym przypadku składka emerytalna jest dzielona na dwie części. Jedna jest zapisywana na koncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (I filar emerytalny), a druga podlega przekazaniu na rzecz OFE, a po zmianach w systemie ubezpieczeń społecznych – OFE i subkonta (II filar emerytalny). Różnice w sposobie wypłaty emerytur dla osób, które nie przystąpiły do OFE wynikają z faktu, że ich emerytury są wypłacane w oparciu o składki, które nie podlegały podziałowi na I i II filar emerytalny, gdyż cała składka na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonych, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, przekazywana jest na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych - napisała w interpelacji poseł Dolniak. I wskazała, że kobiety, które urodziły się po 31 grudnia 1948 roku i były członkami OFE, po osiągnięciu wieku emerytalnego mogą ubiegać się o emeryturę z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a tym samym o okresową emeryturę kapitałową. Wniosku o przeliczenie emerytury nie muszą składać kobiety, które były członkami OFE i nabyły uprawnienia do swojego świadczenia od 1 października 2017 r. W tej sytuacji ZUS z urzędu obliczy ponownie świadczenie i zacznie wypłacać emeryturę docelową od momentu ukończenia 65. roku życia. Jednocześnie kobiety, które były członkami OFE i nabyły prawo do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przed 1 października 2017 r., gdy obowiązywał jeszcze podwyższony wiek emerytalny, jeśli obecnie ukończyły 65 lat, ale nie osiągnęły jeszcze podwyższonego wieku emerytalnego, mogą same wnioskować o ponowne wyliczenie wysokości emerytury. W przypadku gdy nie złożą takiego wniosku, to ZUS przeliczy im świadczenie z urzędu, ale dopiero po osiągnięciu podwyższonego wieku emerytalnego.
Tym samym kobietom na emeryturze, które ukończyły 65 lat i były członkami otwartych funduszy emerytalnych (OFE), ZUS wylicza świadczenie dwukrotnie. Takie uprawnienia nie dotyczą kobiet, które nie były członkami OFE, tylko odprowadzały składki do ZUS. Im nie przysługuje prawo do ponownego przeliczenia emerytury.
I i II filar
W odpowiedzi na interpelację Sebastian Gajewski, wiceminister rodziny, pracy i polityki społecznej wyjaśnił, że w ramach reformy emerytalnej ubezpieczeni urodzeni po 1948 r. a przed 1969 r. - z wyjątkiem osób pobierających emeryturę - mieli możliwość, w terminie do 31 grudnia 1999 r., na swój wniosek przystąpić do wybranego otwartego funduszu emerytalnego (OFE). W takich przypadkach składka emerytalna jest dzielona na dwie części. Jedna jest ewidencjonowana na koncie w ZUS (I filar emerytalny), a druga podlega przekazaniu na OFE, a od 2014 r. – OFE i subkonta (II filar emerytalny).
- Przystąpienie przez ubezpieczonych do OFE stanowiło oświadczenie woli o wyborze ubezpieczenia emerytalnego na zasadach określonych dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 r. Jednocześnie przesądziło o odmiennym poziomie, w dniu przejścia na emeryturę, zgromadzonych środków emerytalnych w ramach II filara emerytalnego w stosunku do środków emerytalnych, które nie podlegały podziałowi i w całości zostały zewidencjonowane na koncie emerytalnym ZUS. Wynika to ze sposobu zarządzania środkami emerytalnymi w ramach II filara, które są inwestowane na rynku kapitałowym przez OFE lub ewidencjonowane na subkoncie w ZUS i waloryzowane w sposób odmienny od waloryzacji środków ewidencjonowanych na koncie w ZUS w ramach I filara – wyjaśnił Gajewski.
Jak podkreślił wiceszef MRPiPS, dobrowolność członkostwa w OFE wynikała z podjęcia przez ubezpieczonego ryzyka inwestycyjnego, którym charakteryzują się rynki finansowe oraz z rezygnacji z prawa do wcześniejszej emerytury, a także z przyjęcia, że emerytura będzie ustalana na innych zasadach niż w przypadku osób, które nie przystąpiły do OFE. Jednocześnie jednak dawało ubezpieczonym gwarancję, że środki zgromadzone w II filarze będą podlegały dziedziczeniu. Według ministerstwa przyjęcie tych rozwiązań spowodowało, że emerytury osób, które przystąpiły do OFE są obliczane na zasadach uwzględniających odmienność gromadzenia i pomnażania środków na etapie inwestycyjnym oraz uwzględniają gwarancje związane z dziedziczeniem środków z II filara. W związku z tym dla tej grupy ubezpieczonych zostały ustanowione okresowe emerytury kapitałowe regulowane przepisami ustawy z 21 listopada 2008 r. o emeryturach kapitałowych (Dz. U. z 2018 r., poz. 926) oraz ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r., poz. 1251, ze zm.).
Różnice w sposobie wypłaty emerytur dla osób, które nie przystąpiły do OFE wynikają z faktu, że ich emerytury są wypłacane w oparciu o składki, które nie podlegały podziałowi na I i II filar emerytalny, gdyż cała składka na ubezpieczenie emerytalne ubezpieczonych, którzy nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego, ewidencjonowana jest na koncie ubezpieczonego w ZUS.
MRPiPS przypomniało, że reforma emerytalna, w tym kapitałowa część systemu emerytalnego, podlegała ocenie zgodności z przepisami Konstytucji RP. Najszerzej kwestie te były oceniane przez Trybunał Konstytucyjny w ramach sprawy K 1/14 (wyrok z 4 listopada 2015 r., OTK-A 2015/10/163, Dz.U. poz. 1917). - Należy podkreślić, że zasady te nie zostały uznane za niezgodne z Konstytucją RP – zaznaczył wiceminister Gajewski. I dodał: - Należy również podkreślić, że do końca 1999 r. nie zostały uchwalone przepisy regulujące wypłatę emerytur ze środków zgromadzonych w OFE. W związku z tym w kolejnych latach konieczne dopiero było wprowadzenie regulacji określających wypłatę, począwszy od 1 stycznia 2009 r., emerytur ze środków zgromadzonych w OFE. W ramach tych regulacji przesądzono, że wypłaty będzie dokonywał ZUS. Regulacje te nie dotyczą jednak osób, które nie przystąpiły do OFE.
Jak już wskazano, różnice w sposobie wypłaty emerytur dla osób, które nie przystąpiły do OFE wynikają z faktu, że ich emerytury są wypłacane w oparciu o składki, które w całości ewidencjonowane były wyłącznie na koncie w ZUS. Tym samym ustalone w powszechnym wieku emerytalnym, wynoszącym dla kobiet 60 lat, świadczenie emerytalne tych ubezpieczonych jest świadczeniem dożywotnim.
Czytaj również: Pieniądze przekazane z OFE do ZUS są dziedziczone, ale mało kto o tym wie>>
Okresowa emerytura kapitałowa
Jak wyjaśnia Sebastian Gajewski, w przypadku kobiet, które przystąpiły do OFE, okresowa emerytura kapitałowa ustalana w powszechnym wieku emerytalnym jest świadczeniem przejściowym, stanowiącym formę tzw. programowanej wypłaty. Zgodnie z założeniami reformy emerytalnej ustalenie świadczenia dożywotniego jest możliwe dopiero w wieku 65 lat (w obowiązującym powszechnym wieku dla mężczyzn). Wtedy też przyznawane świadczenie staje się świadczeniem dożywotnim, przy zmianie zasad dziedziczenia środków zewidencjonowanych na subkoncie (wypłata gwarantowana do trzech lat, analogicznie jak w przypadku mężczyzn).
- Obecnie w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie są prowadzone prace w kierunku zmiany tych przepisów. Jednocześnie zapewniam, że w resorcie są analizowane i rozważane wszystkie postulaty zgłaszane przez świadczeniobiorców i osoby ubezpieczone, w tym również dotyczące zmiany przepisów emerytalno-rentowych. Zgłaszane uwagi są dla resortu istotną wskazówką przy podejmowaniu w przyszłości działań w kierunku doskonalenia obowiązujących rozwiązań systemu emerytalno-rentowego - zapewnił.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
