Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Osoba fizyczna prowadzi działalność gospodarczą. Od września będzie przebywać na zwolnieniu lekarskim aż do dnia porodu. Podstawa do wypłaty świadczenia z ubezpieczenia chorobowego wynosi 9365,00 zł. Maksymalną składkę opłaciła tylko za jeden miesiąc. Termin porodu przypada na luty 2014 r.
Z jakiej podstawy, mając na uwadze wejście planowanych zmian z dniem 1 stycznia 2015 r., zostanie ustalony zasiłek z ubezpieczenia chorobowego oraz urlop macierzyński?
Czy istnieje możliwość ustalenia maksymalnej podstawy w 2015 r., jeżeli od września przedsiębiorca będzie przebywać przez cały czas na zwolnieniu lekarskim?
Odpowiedź:
Z opublikowanego na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw wynika, że jeżeli prawo do zasiłku macierzyńskiego powstanie po wejściu w życie nowych zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych niebędacych pracownikami przedmiotowy zasiłek będzie wypłacany na "nowych" zasadach. Jednocześnie, jeżeli prawo do zasiłku ubezpieczonego niebędacego pracownikiem powstanie przed wejściem w życie nowych zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków dla ubezpieczonych niebędacych pracownikami, a po tej dacie będzie miała miejsce przerwa w pobieraniu zasiłku lub nastąpi zmiana rodzaju pobieranego zasiłku, nie będzie stosowało się art. 43 u.ś.p.
Uzasadnienie:
Na stronie internetowej Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej jest opublikowany projektu ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw z dnia 12 czerwca 2014 r., zwany dalej „projektem ustawy”, który przewiduje wprowadzenie m. in. istotnych zmian w zakresie sposobu ustalania podstawy wymiaru zasiłków z ubezpieczenia chorobowego, które przysługują ubezpieczonym niebędącym pracownikami (np. przedsiębiorcom). Z art. 1 pkt 9 projektu ustawy wynika, że do ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 159) – dalej u.ś.p., ma zostać dodany art. 48a ust. 1, zgodnie z którym w przypadku ubezpieczonego, dla którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe stanowi kwota zadeklarowana, podlegającego ubezpieczeniu chorobowemu krócej niż 12 miesięcy kalendarzowych, podstawę wymiaru zasiłku (w tym zasiłku macierzyńskiego) będzie stanowić suma:
a) przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz
b) kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po doliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy.
Z projektowanego art. 48a ust. 2 i 3 wynika z kolei, że jeżeli okres ubezpieczenia rozpocznie się po przerwie nieprzekraczającej 30 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku będzie brany pod uwagę również okres ubezpieczenia chorobowego poprzedzający tą przerwę.
Powyższe przepisy – co wynika z art. 22 projektu ustawy – mają wejść w życie pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia ustawy (pierwotnie zakładano, że przepisy te wejdą w życie 1 stycznia 2015 r.). Jednocześnie zgodnie z art. 17 ust. 1 projektu ustawy zasiłek (w tym zasiłek macierzyński), do którego prawo powstanie przed #wejściem w życie art. 48a u.ś.p., będzie wypłacany na zasadach i w wysokości określonej przepisami u.ś.p., w brzmieniu obowiązującym przed tym dniem. Oznacza to, że w przypadku zasiłku (w tym zasiłku macierzyńskiego), do którego prawo powstanie po wejściu w życie art. 48a u.ś.p., będzie wypłacany na zasadach i w wysokości określonych w tym przepisie. Podkreślenia przy tym wymaga, że z art. 17 ust. 3 projektu ustawy wynika, że jeżeli prawo do zasiłku ubezpieczonego niebędacego pracownikiem powstanie przed #wejściem w życie art. 48a u.ś.p., a po tej dacie będzie miała miejsce przerwa w pobieraniu zasiłku lub nastąpi zmiana rodzaju pobieranego zasiłku (np. zasiłku chorobowego na zasiłek macierzyński), nie będzie stosowało się art. 43 u.ś.p. Należy przypomnieć, że art. 43 u.ś.p. stanowi, że podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo, jeżeli między okresami pobierania zasiłków zarówno tego samego rodzaju, jak i innego rodzaju nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż 3 miesiące kalendarzowe.
Biorąc pod uwagę powyższe należy stwierdzić, że jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą od września 2014 r. będzie niezdolna do pracy i z tego tytułu będzie pobierała zasiłek chorobowy, a następnie bezpośrednio po zasiłku chorobowym w dniu 1 lutego 2015 r. nabędzie prawo do zasiłku macierzyńskiego (jednocześnie przed porodem wejdzie w życie art. 48a ust. 1 u.ś.p., o którym jest mowa wyżej), konieczne będzie ponowne ustalenie podstawy wymiaru tego ostatniego zasiłku. Podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego w takim przypadku będzie ustalana przy uwzględnieniu art. 48a ust. 1 u.ś.p., a więc będzie ją stanowiła suma przeciętnej miesięcznej najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku oraz kwoty stanowiącej iloczyn 1/12 przeciętnej kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po doliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia, z których przychód podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku, oraz liczby tych miesięcy. Jeżeli zatem osoba, o której mowa w pytaniu, podlegała dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu tylko przez jeden pełny miesiąc kalendarzowy (przed wystąpieniem niezdolności do pracy), podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego przysługującego od 1 lutego 2015 r. będzie stanowiła suma najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, oraz kwoty stanowiącej 1/12 kwoty zadeklarowanej jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, w części przewyższającej najniższą podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po doliczeniu kwoty odpowiadającej 13,71% podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe, za pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia chorobowego, z którego przychód będzie uwzględniany w podstawie wymiaru zasiłku. Jeżeli natomiast prawo do zasiłku macierzyńskiego zostanie nabyte przez ubezpieczoną przed wejściem w życie art. 48a u.ś.p., znajdzie zastosowanie art. 43 u.ś.p., co oznacza, że zasiłek macierzyński będzie ustalany od tej samej podstawy co zasiłek chorobowy.
Piotr Kostrzewa, autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 1 września 2014 r.