Dla uznania zdarzenia za wypadek przy pracy konieczne jest spełnienie przesłanek określonych w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.). Zdarzenie musi mieć charakter nagły, być wywołane przyczyną zewnętrzną (pochodzącą spoza organizmu pracownika), musi mieć związek z wykonywaną pracą, a ponadto spowodować u pracownika uraz albo śmierć.

Zgodnie z § 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) – dalej r.u.o.p.w. pracownik, który uległ wypadkowi, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala, powinien poinformować niezwłocznie o wypadku swojego przełożonego.

W związku z powyższym obecnie, z uwagi na złożone przez pracownika oświadczenie, właściwym sposobem postępowania jest powołanie zespołu powypadkowego i przeprowadzenie postępowania mającego na celu określenie okoliczności i przyczyn wypadku oraz dokonania na tej podstawie kwalifikacji prawnej zdarzenia, uznając je (albo nie) za wypadek przy pracy.

W celu kwalifikacji danego zdarzenia zespół powinien wysłuchać poszkodowanego, ewentualnych świadków wypadku, zasięgnąć opinii lekarza oraz zebrać inne dowody dotyczące wypadku (§ 7 ust. 1 r.u.o.p.w). Należy zaznaczyć, że to zespół powypadkowy ma obowiązek ustalić, czy nastąpiło uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka będące skutkiem nagłego zdarzenia wywołanego przyczyną zewnętrzną, pozostającego w związku z pracą. Ponadto powinien on sporządzić protokół powypadkowy, w którym opisuje rodzaj i umiejscowienie urazu (pkt 6 protokołu powypadkowego, którego wzór określa załącznik do rozporządzenia Ministra Gospodarki i pracy z 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, Dz. U. Nr 227, poz. 2298). Stwierdzenie, czy wystąpił uraz musi być poprzedzone szczegółowymi ustaleniami stanu faktycznego. Dokonanie takich ustaleń wiąże się z oceną medyczną zmian w stanie zdrowia poszkodowanego pracownika. Członkowie zespołu powypadkowego przy określaniu urazu powinni kierować się przede wszystkim oceną medyczną przedstawioną w zaświadczeniu lekarskim (por. wyrok SN z dnia 9 czerwca 2009 r., II PK 318/08). W ramach realizacji wskazanych obowiązków zespół powypadkowy może wystąpić do poszkodowanego, aby dostarczył opinię lekarską z określeniem urazu. Skutek w postaci urazu należy opisać w miarę dokładnie, a opis ten nie może być jedynie treścią zeznania poszkodowanego i przypuszczeniem, że uraz powstał. Jeżeli zespół powypadkowy nie ma podstaw do stwierdzenia powstania urazu np. brak dokumentacji medycznej (druk L4 nie stanowi potwierdzenia wystąpienia urazu), powinien poprzestać na załączeniu do protokołu notatki z zeznań poszkodowanego, w której zawarte są stwierdzenia w omawianym zakresie. Załączniki do protokołu powypadkowego stanowią część dokumentacji powypadkowej, a zatem informacja o ewentualnym zaistnieniu okoliczności, która może mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, znajdzie swoje odzwierciedlenie w dokumentacji powypadkowej.

Jeżeli ostatecznie zdarzenie nie zostanie uznane za wypadek przy pracy, np. ze względu na brak wystąpienia, czy też niemożliwość potwierdzenia wystąpienia urazu, poszkodowanemu przysługuje odwołanie do sądu. Takie powództwo zostało ocenione jako dopuszczalne. W wyroku z dnia 5 czerwca 2007 r., I UK 8/07, M.P.Pr. 2007, nr 9, poz. 494 Sąd Najwyższy stwierdził: „powództwo o ustalenie, że konkretne zdarzenie było wypadkiem przy pracy jest dopuszczalne na podstawie art. 189 k.p.c.” Zaprezentowany pogląd Sąd Najwyższy uzasadnił tym, że „uznanie bądź nieuznanie konkretnego zdarzenia za wypadek przy pracy w protokole powypadkowym jest ostatecznie wyrazem stanowiska pracodawcy, natomiast poszkodowany bądź rodzina zmarłego pracownika o tyle ma wpływ na to stanowisko, że w trakcie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku może zgłaszać uwagi do ustaleń zawartych w protokole powypadkowym, które mogą, lecz nie muszą być uwzględnione przez pracodawcę (§ 11 ust. 2 i 4 r.u.o.p.w.)”.

Anna Sokołowska