Kolejne poprawki ws. zasiłków dla opiekunów dorosłych niepełnosprawnych

Zniesienie kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłków i podniesienie ich wysokości - m.in. takie poprawki zgłoszono w czwartek do projektu dotyczącego zasiłków dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych. Komisja zaopiniowała je negatywnie.

W czwartek po południu w Sejmie odbyło się drugie czytanie projektów - rządowego i dwóch poselskich: PiS i SLD. Wszystkie kluby, poza PSL, zgłosiły do nich poprawki. Wszystkie trzy projekty rozpatrywano łącznie, a jako projekt wiodący wybrano rządowy - o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów. Głosowanie nad projektem zaplanowano na piątek rano.

Pierwsze czytanie projektów odbyło się w środę rano; wieczorem komisja polityki społecznej i rodziny rozpatrzyła zgłoszone wtedy poprawki. Poprawki zaproponowane podczas drugiego czytania komisja zaopiniowała w czwartek wieczorem.

Projekt rządu, realizując wyrok Trybunału Konstytucyjnego, przywraca świadczenia odebrane opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych w ub. roku; projekty poselskie zakładały m.in. likwidację progu dochodowego uprawniającego do specjalnego zasiłku opiekuńczego, który przysługuje opiekunom dorosłych.

Podczas czwartkowego posiedzenia komisja poparła jedynie poprawkę klubu PO (zaproponowaną przez MPiPS), dotyczącą grupy ok. 5 tys. opiekunów, którzy nie zakwalifikowali się do specjalnego zasiłku opiekuńczego ze względu na to, że 1 stycznia 2013 r. nie mieli ważnego orzeczenia o niepełnosprawności, bo czasowe decyzje w tym zakresie wygasły 31 grudnia 2012 r.

W myśl poprawki osoby, które nie miały prawa do zasiłków w okresie od 31 grudnia 2012 r. do 30 czerwca 2013 r. (a wcześniej pobierały świadczenie pielęgnacyjne), będą mogły otrzymywać specjalny zasiłek opiekuńczy.

Negatywnie zaopiniowano poprawki PiS, które zmierzały do zniesienia kryterium dochodowego, likwidowały czteromiesięczny termin na złożenie wniosków o wypłatę zaległych świadczeń oraz zrównywały wysokości świadczeń dla opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych i rodziców dzieci niepełnosprawnych (50 proc. średniego wynagrodzenia od przyszłego roku).

Odrzucono również poprawki SLD, które zakładały m.in. podwyższenie kwoty zasiłku przysługującego opiekunom dorosłych do 800 zł od maja, a od 2015 r. - 1000 zł, a także zniesienie lub podwyższenie kryterium dochodowego upoważniającego do zasiłków.

Nie zyskały poparcia również poprawki SLD i TR, w myśl których zapis mówiący, że prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego będzie przysługiwało także tym opiekunom, którzy nie podejmują pracy ze względu na opiekę nad osobą niepełnosprawną, a nie tylko tym, którzy zrezygnowali z pracy - wszedłby w życie wraz z pozostałymi przepisami ustawy, a nie od 2015 r., jak postanowiła wcześniej komisja.

Odrzucono też poprawkę SP, według której zasiłek wynosiłby tyle samo, ile świadczenie pielęgnacyjne.

W środę komisja poparła m.in. poprawkę klubu PSL, która ma wyeliminować rozbieżności interpretacyjne i jednoznacznie wskazać, że zasiłki i świadczenia pielęgnacyjne należą się też rolnikom - jeśli zrezygnują z pracy w gospodarstwie.

Posłowie zgodzili się także, by od 2015 r. prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego przysługiwało także tym opiekunom, którzy nie podejmują pracy ze względu na opiekę nad osobą niepełnosprawną, a nie tylko tym, którzy zrezygnowali z pracy. Będzie ich jednak obowiązywało kryterium dochodowe.

Rządowy projekt ustawy o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów ma przywrócić świadczenia pielęgnacyjne odebrane opiekunom dorosłych osób niepełnosprawnych na mocy przepisów znowelizowanej ustawy o świadczeniach rodzinnych, która obowiązuje od początku zeszłego roku.

Teraz dla tej grupy przeznaczony jest specjalny zasiłek opiekuńczy w wysokości 520 zł, przy czym przysługuje on tylko wtedy, gdy łączny dochód dwóch rodzin - osoby sprawującej opiekę oraz wymagającej opieki - nie przekroczy, w przeliczeniu na osobę, ustawowego limitu (obecnie 623 zł).

Odebranie ustalonego wcześniej prawa do świadczeń zakwestionował w ub. roku TK. Rządowy projekt jest realizacją tego orzeczenia. Zgodnie z propozycją opiekunowie osób niepełnosprawnych, którzy utracili prawo do świadczeń pielęgnacyjnych, otrzymają ich zwrot. Będą one wypłacane wraz z ustawowymi odsetkami. Według szacunków będzie to wartość ok. 5 tys. zł. Przywrócone zostanie im również prawo do zasiłku, jednak w wysokości 520 zł - tyle wynosiło świadczenie pielęgnacyjne przed zakwestionowaną nowelizacją, obecnie wynosi 820 zł.

Podczas debaty posłowie opozycji zwracali uwagę, że znowelizowana ustawa o świadczeniach rodzinnych zróżnicowała sytuację opiekunów osób niepełnosprawnych ze względu na wiek, w którym powstała niepełnosprawność ich podopiecznych.

Ustawa realizująca wyrok TK wprowadzi kolejną kategorię. Będziemy mieli do czynienia z co najmniej trzema grupami opiekunów, z których każda będzie miała inne uprawnienia. Rodzice dzieci, których niepełnosprawność powstała przed osiągnięciem dorosłości, będą mieli prawo do świadczenia pielęgnacyjnego (obecnie 820 zł), opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych będą uprawnieni do specjalnego zasiłku opiekuńczego (520 zł), jeśli spełnią kryterium dochodowe, zaś opiekunowie, którzy odzyskali utracone w zeszłym roku uprawnienia, będą otrzymywali zasiłek (również 520 zł) niezależnie od dochodu.

Zdaniem opozycji może to ponownie zakwestionować TK.

Posłowie zwracali też uwagę na potrzebę wypracowania kompleksowego systemu wsparcia niepełnosprawnych. MPiPS chce takie rozwiązania przygotować i wprowadzić je w życie z początkiem przyszłego roku. Zaprasza wszystkie zainteresowane środowiska do współpracy przy "okrągłym stole".