Zgodnie z przepisami, prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia. Są wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego.
Według ustawy płatnik składek przekazuje do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze (dokument ZUS ZSWA), czyli informację o pracowniku, za którego był obowiązany opłacać składki na Fundusz Emerytur Pomostowych.
Sprawdź w LEX:
- Czy brak zgłoszenia do funduszu emerytur pomostowych może stanowić przesłankę nieprzyznania emerytury? >
- Jak zawarcie z byłym pracownikiem umowy zlecenia na pracę w warunkach szczególnych wpływa na jego prawo do emerytury pomostowej? >
Prawie 10 tys. wniosków rocznie
Dokument ZUS ZSWA za 2018 r. złożyło 9,4 tys. płatników za 329,0 tys. pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. W porównaniu do roku poprzedniego liczba płatników wzrosła o 3 procent. Wzrost ten odnotowuje się głównie w przypadku płatników działających w transporcie i gospodarce magazynowej oraz w rolnictwie, leśnictwie, łowiectwie i rybactwie.
Czytaj w LEX: Zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ZUS ZSWA >
Jakub Chojnicki, dyrektor Departamentu Nadzoru i Kontroli w Państwowej Inspekcji Pracy przypuszcza, że nieznaczny wzrost może być spowodowany większą świadomością pracowników. - Nie wydaje mi się, że wzrosła liczba miejsc pracy o szczególnych warunkach i charakterze. Zauważyliśmy za to, że coraz więcej osób pyta nas o kwestie związane z taką pracą. Pracownicy wiedzą więcej i wymagają stosowania prawa od swoich pracodawców - wskazuje.
Cena promocyjna: 199.2 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Czytaj też: Pracodawcy muszą poczekać jeszcze na decyzję o zniesieniu limitu składek na ZUS >>>
Lepiej sprawdzić, czy ma się prawo do pomostówki
OPZZ zwraca uwagę na istniejący problem, z jakim muszą zmagać się ubezpieczeni ubiegający się o nabycie prawa do emerytury pomostowej. W praktyce musi najpierw nastąpić rozwiązanie stosunku pracy z ubezpieczonym, a dopiero później dokumenty tych osób są weryfikowane przez ZUS pod kątem spełnienia pozostałych obligatoryjnych przesłanek.
Zobacz procedury w LEX:
- Ustalenie obowiązku opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych >
- Zgłoszenie danych o pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze ZUS ZSWA >
Do OPZZ zwraca się wiele osób z prośbą o pomoc w związku z trudną sytuacją, w jakiej znaleźli się po rozwiązaniu umowy o pracę i odmowie przyznania emerytury pomostowej. Często pracodawcy nie chcą ponownie zatrudnić takich osób.
Przewodniczący OPZZ Andrzej Radzikowski zwraca uwagę, że prezes ZUS prof. Gertruda Uścińska wydała zarządzenie, że jeśli pracownik, który szykuje się na emeryturę pomostową zgłosi się do ZUS, to otrzyma informację o tym, czy będzie mu przysługiwało świadczenie, czyli tzw. pomostówka i w jakiej wysokości. - To jednak nie jest dla nas do końca satysfakcjonujące. Będziemy zabiegali o to, żeby procedury przy przechodzeniu na pomostówkę były takie jak w przypadku większości emerytów - mówi.
Sprawdź w LEX: Czy nieposiadanie 25 lat pracy w w szczególnych warunkach uniemożliwia 60-latkowi przejście na emeryturę pomostową? >
Jak podkreśla, "zwykli" emeryci przed przejściem na emeryturę składają wniosek o przyznaniu świadczenia, ale nie muszą jeszcze rozwiązywać umowy o pracę. - Mamy taką sytuację, że przyznaje się emeryturę np. 1 września, ale jej wypłata następuje z dniem rozwiązania umowy o pracę. W przypadku emerytur pomostowych tak nie jest - zaznacza Radzikowski.
- Na spotkaniach w terenie dostajemy sygnały, że pracownicy rozwiązują umowę, a potem okazuje się, że czegoś mu brakuje, żeby otrzymać emeryturę. Często trudno potem powrócić do pracy. Pracodawcy nie chcą z powrotem przyjmować takich osób - dodaje szef OPZZ.
Kilka kryteriów do decyzji
Rzecznik ZUS Wojciech Andrusiewicz przypomina, że aby otrzymać pomostówkę trzeba spełnić szereg kryteriów. - Należy urodzić się po 31 grudnia 1948 roku, skończyć co najmniej 55 lat w przypadku kobiet i 60 w przypadku mężczyzn. Ponadto udowodnić co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze - wyjaśnia.
- Oprócz tego kobiety muszą posiadać 20 lat stażu ubezpieczeniowego, a mężczyźni 25 lat. Należy też wykonywać pracę w pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 roku i rozwiązać stosunek pracy. Prawo do omawianego świadczenia nabywa tylko pracownik zatrudniany w pełnym wymiarze czasu pracy - dodaje.
Cena promocyjna: 199.2 zł
|Cena regularna: 249 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Nie wszyscy skorzystają z pomostówki
W obecnych warunkach wiadomo już, że cześć osób pracujących w szczególnych warunkach nie będzie mogła skorzystać z emerytur pomostowych. Prawo do „pomostówki” bowiem mają osoby zatrudnione w warunkach szkodliwych przed 1 stycznia 1999 roku. Oznacza to, że jeden pracownik zatrudniony np. przy hutniczym piecu może przejść na wcześniejszą emeryturę, inny już nie. Pracodawca jednak odprowadza składkę na fundusz emerytur pomostowych od wszystkich pracowników, wykonujących taką pracę.
Piotr Ostrowski, wiceprzewodniczący OPZZ, zwraca uwagę, że związkowcy nie chcą wygaszania emerytur pomostowych. - Walczymy o to od kilku lat. Obecnie mamy do czynienia z sytuacją, gdzie młode osoby, które później weszły na rynek pracy, pracują w tych samych szkodliwych warunkach, co starsi koledzy, wpłacają na ten Fundusz Emerytur Pomostowych, ale nie będą z niego korzystały - wyjaśnia. - To rozwiązanie jest skrajnie niesprawiedliwe. Nie daje pewnych przywilejów osobom, tylko dlatego, że później weszły na rynek pracy - dodaje.
Natomiast Jeremi Mordasewicz z Konfederacji uważa, że przedłużenie funkcjonowania emerytur pomostowych, o co zabiegają związki zawodowe, można rozważyć, ale pod warunkiem objęcia ich zasadą, że wysokość emerytury zależy od zgromadzonych składek i czasu jej pobierania. - Dodatkowe składki płacone przez pracodawcę i pracownika powinny pokrywać w pełni koszt świadczenia wypłacanego pracownikowi od momentu przejścia na emeryturę do momentu osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego - zaznacza.
Według niego przedłużenie funkcjonowania emerytur pomostowych powinno być powiązane ze stopniowym podwyższaniem wieku emerytalnego kobiet aż do zrównania z wiekiem emerytalnym mężczyzn.
Sprawdź w LEX:
- Czy mężczyźnie, który ukończył w lutym 2019 r. 60 lat i posiada 15-letni staż pracy w warunkach szkodliwych przed 1999 r. przysługuje emerytura pomostowa? >
- Czy praca na stanowisku ratownika medycznego w SOR może być uznana za pracę o szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych? >
- Czy zawód stolarz uprawnia do przejścia na wcześniejszą emeryturę? >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
