Obowiązująca od 20 kwietnia 2022 r. ustawa z 9 marca 2022 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 755) rozwiązała problem osób, które chcąc ubiegać się w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych o emeryturę pomostową, musiały wcześniej rozwiązać umowę o pracę ze swoim pracodawcą. Gdy więc ZUS, rozpoznając ich wnioski wydawał decyzje odmawiające przyznania im emerytury pomostowej z uwagi np. na niewystarczający staż pracy, osoby te zostawały "na lodzie": nie miały pracy i nie miały emerytury pomostowej.

- A co z tymi, co przed nowelizacją z tego powodu mają wyroki o nieprzyznaniu emerytury pomostowej z powodu nierozwiązania umowy o pracę, a resztę warunków spełniają – zapytał nasz Czytelnik. Postanowiliśmy więc to sprawdzić.

Czytaj również: Nie trzeba będzie rezygnować z pracy, by sprawdzić prawo do emerytury pomostowej>>
Czytaj też: Dysfunkcjonalność rozwiązań prawnych dotyczących nabycia uprawnień do emerytury pomostowej przez pracownika. Wybrane zagadnienia >

Problem znany od lat…

- Pierwszy istotny problem, jaki pojawił się w stosowaniu tej ustawy, był związany z realizacją w praktyce warunku ustawowego nabycia prawa do emerytury pomostowej określonego w art. 4 pkt 7 ustawy o emeryturach pomostowych, tj. niepozostawania przez ubezpieczonego w stosunku pracy. Warunek rozwiązania stosunku pracy został przewidziany przez ustawodawcę z uwagi na charakter świadczenia, jakim jest emerytura pomostowa. Świadczenie to (o charakterze okresowym, przysługujące do osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego) skierowane jest do osób wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, u których wraz z wiekiem bardzo istotnie zmniejsza się możliwość wykonywania pracy, związana z malejącą wydolnością psychofizyczną pracownika (art. 3 ust. 1–3 ustawy o emeryturach pomostowych) – potwierdził rząd w uzasadnieniu do projektu ustawy, który 18 lutego wpłynął do Sejmu (druk sejmowy nr 2037).

Czytaj też: Pół etatu nie zwalnia ze składki na Fundusz Emerytur Pomostowych >

Pierwsze sygnały o problemach zaczęły wpływać w 2011 r. W związku z tym członek Zarządu ZUS przesłał w dniu 19 października 2011 r. do wszystkich oddziałów ZUS pismo, w którym zobowiązano organy rentowe, aby m.in. w sprawach o przyznanie emerytury pomostowej analizować całość dokumentacji zgromadzonej w aktach rentowych w celu sprawdzenia, czy poza warunkiem rozwiązania stosunku (stosunków) pracy, spełnione zostały pozostałe warunki (w tym również stażowe), wymagane do przyznania ww. świadczenia. Ponadto z ww. pisma wynikało jednoznacznie, że 3 w przypadku, gdy jedyną przyczyną odmowy prawa do emerytury pomostowej jest nierozwiązanie stosunku (stosunków) pracy, w decyzji odmawiającej przyznanie świadczenia należało wyraźnie ten fakt stwierdzić. Konieczność dalszego stosowania powyższych zasad została oddziałom ZUS przypomniana pismem członka Zarządu ZUS z dnia 13 stycznia 2020 r. – czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Sprawdź też: PROCEDURA Ustalenia obowiązku opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych >

Rzeczywistość jednak zweryfikowała takie założenie. Sygnały ze strony ubezpieczonych oraz organizacji związkowych nadal wpływały i wynikało z nich, że procedura działania organów rentowych nie zawsze się sprawdza. W praktyce występowały bowiem przypadki weryfikowania przez organy rentowe, w „drugich” decyzjach w przedmiocie prawa do emerytury pomostowej, swoich wcześniejszych ustaleń co do stażu pracy (zarówno ogólnego, jak i szczególnego) z „pierwszych” decyzji o odmowie przyznania prawa do emerytury pomostowej (z uwagi na brak spełnienia przesłanki określonej w art. 4 pkt 7 ustawy o emeryturach pomostowych), co z kolei prowadzi do odmowy przyznania emerytury pomostowej (pomimo rozwiązania przez ubezpieczonego stosunku pracy).

O skali problemu świadczy liczba wydanych decyzji dotyczących wniosków o przyznanie emerytury pomostowej w latach 2015–2020 podana w Ocenie Skutków Regulacji. I tak, w roku 2015 ZUS wydał ogółem 13,3 tys. decyzji, w tym 5,2 tys. – decyzji odmownych, z których 2,8 tys. decyzji, w których jedyną przyczyną odmowy był brak spełnienia warunku dotyczącego rozwiązania stosunku pracy.  W 2017 r. Zakład wydał już odpowiednio 17,9 tys. decyzji, w tym 7,0 tys. decyzji odmownych, z których 3,5 tys. wydano z powodu nierozwiązania stosunku pracy. W 2019 r. decyzji w sprawie emerytur pomostowych ZUS wydał w sumie 24,5 tys., w tym 9,1 tys. decyzji odmownych, z których 4,5 tys. stanowiły decyzje wydane z uwagi na trwający stosunek pracy. W 2020 r. liczba odmownych decyzji, w tym decyzji, w których jedynym powodem był brak spełnienia warunku dotyczącego rozwiązania stosunku pracy uległa dalszemu zwiększeniu. Bo na ogólną liczbę 23,9 tys. decyzji urzędnicy wydali odpowiednio 9,5 tys. i 4,7 tys. decyzji odmownych.

 

Cena promocyjna: 14.7 zł

|

Cena regularna: 49 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 34.3 zł


…ale zmiana korzystna tyko na przyszłość

Nowelizacja ustawy o emeryturach pomostowych z 9 marca uchyliła ostatni, siódmy warunek uprawniający do nabycia prawa do emerytury pomostowej. Zgodnie z obowiązującym art. 4 ustawy, prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

  1. urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;
  2. ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
  3. osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
  4. ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
  5. przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;
  6. po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Szkopuł jednak w tym, że uchylenie ostatniego (pkt 7) warunku w postaci rozwiązania stosunku pracy nie rozwiązuje problemów z przeszłości.

- Ta ustawa poprawiła sytuację na przyszłość. Nie zmieniła jednak położenia tych, którym w przeszłości ZUS wydał decyzje odmowne albo które mają prawomocne wyroki sądowe odmawiające im prawa do emerytury pomostowej tylko z powodu nierozwiązania stosunku pracy. Dotychczas warunek rozwiązania umowy o pracę był sporym utrudnieniem dla ubezpieczonych, szczególnie gdy nie byli pewni, czy ZUS zaliczy im wszystkie okresy jako pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a w związku z tym – czy nie zostaną bez środków do życia – mówi Magdalena Januszewska, radca prawny, specjalizująca się w prawie pracy, ubezpieczeń i zabezpieczenia społecznego.

Decyzja o zawieszeniu wypłaty emerytury pomostowej - WZÓR >

Odwołanie od decyzji odmawiającej prawa od emerytury pomostowej - WZÓR >

Podobnego zdania jest także dr Antoni Kolek, prezes spółki Instytut Emerytalny. - Nowelizacja ustawy o emeryturach pomostowych niczego nie rozwiązuje. To była drobna korekta zasad, której konsekwencją było zawieszenie postępowań w tych sprawach. Jednak dotychczasowe decyzje tak długo, jak nie zostaną uchylone, albo postępowania nie zostaną wznowione, zostają w mocy. Zatem należy podkreślić, że zmiany nie tylko miały kosmetyczny charakter, ale także nie wprowadziły istotnych modyfikacji w systemie emerytur pomostowych – zaznacza.

Ustawa zawiera co prawda przepisy przejściowe, ale one nie dotyczą sytuacji  osób, którym nie przyznano prawa do świadczenia tylko dlatego, że pozostawały w stosunku pracy.

Co zatem teraz osoby te mogą lub powinny zrobić?

 


Tylko nowy wniosek?

Zdaniem mec. Magdaleny Januszewskiej, osoby posiadające ostateczne decyzje ZUS mogą złożyć nowe wnioski. Zmienił się bowiem stan prawny, a samo pozostawanie w stosunku pracy nie wyklucza obecnie ustalenia prawa do emerytury pomostowej, jak miało to miejsce wcześniej. Natomiast aby podjąć wypłatę, trzeba będzie się z pracodawcą rozstać. W przeciwnym razie emerytura zostanie zawieszona.