Czy od zwracanej składki należy naliczyć składkę zdrowotną i w jakiej wysokości oraz podatek?
Kwota uzyskana przez pracownika tytułem dokonanego na jego rzecz zwrotu nadpłaconych składek na ubezpieczenie społeczne, po jej pomniejszeniu o zaniżone składki na ubezpieczenie zdrowotne, stanowi przychód podatkowy pracownika. Od przychodu takiego nie są naliczane składki na ubezpieczenie społeczne, ale stanowi podstawę naliczenia składek na ubezpieczenie zdrowotne.
W każdym przypadku, w którym pracodawca, jako płatnik, wykaże zbyt wysoką podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, musi dokonać na rzecz pracownika zwrotu nadpłaconych składek. W sytuacji gdy zwrot dokonywany jest na rzecz osoby będącej pracownikiem, wówczas nadpłacona kwota doliczana jest do pozostałych przychodów ze stosunku pracy. W tym miejscu należy wyjaśnić, że zawyżenie składek emerytalnych i rentowych skutkuje zaniżeniem podstawy naliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne (wraz z dokonanym zwrotem płatnik musi skorygować historycznie rozliczenia z ZUS).
Stąd właśnie pracownikowi zwracana jest jedynie różnica pomiędzy nadpłatą a powstałą zaległością (uwaga: zaległa składka na ubezpieczenie zdrowotne winna być obliczona według stawki obowiązującej w roku, w którym powstała zaległość). I to właśnie taka kwota wyznacza kwotę przychodu pracownika.
Otrzymany przez pracownika zwrot stanowi podstawę naliczenia zaliczki na podatek dochodowy. Wypłacona kwota zwrotu - pomimo że zaliczana jest do grupy przychodów ze stosunku pracy - nie stanowi podstawy naliczania składek na ubezpieczenia społeczne. Stanowisko takie zostało wyrażone w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 20 lutego 2002 r. PB 5/IMD-033-52-260/02, "Biuletyn Skarbowy" 2002 r., nr 2, s. 11.
Od takiej wypłaty pobierana jest składka na ubezpieczenie zdrowotne (obliczonej według stawki obowiązującej w roku dokonania zwrotu nadpłaty), która następnie w części 7,75% podstawy, odliczana jest od kwoty obliczonej zaliczki.
Uwagi:
1. Należy pamiętać, że składka na ubezpieczenie zdrowotne jest niepodzielna.
2. W części publikacji prezentowany jest pogląd, że przychodem jest cała nadpłata a nie nadpłata pomniejszona o potrąconą przez ZUS niedopłatę składki na ubezpieczenie zdrowotne. Osobiście jednak nie zgadzam się z takim twierdzeniem, gdyż skoro przychodem jest otrzymana kwota a kwota ta automatycznie wypłacana jest po pomniejszeniu jej o składki na ubezpieczenie zdrowotne, to nie widzę podstaw do tego aby powiększać przychód o kwotę, której pracownik nigdy nie otrzyma i nie otrzymał. Taka metoda postępowania zdaje się być prezentowana w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 20 lutego 2002 r. PB 5/IMD-033-52-260/02, "Biuletyn Skarbowy" 2002 r., nr 2, s. 11.
"Zatem kwota nadpłaconych składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe sfinansowana przez pracownika, następnie ZWRÓCONA przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych za pośrednictwem pracodawcy (płatnika składek) - stanowi de facto zwrot uprzednio nienależnie pomniejszonego przychodu ze stosunku pracy. Tym samym w miesiącu, w którym kwota zwróconych składek została wypłacona pracownikowi (postawiona do jego dyspozycji), pracodawca dolicza ją do pozostałych przychodów uzyskanych przez pracownika w tym miesiącu i pobiera zaliczkę na podatek dochodowy, stosownie do postanowień art. 32 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych."
Wcześniej w tym samym piśmie zostało wskazane:
"Zakład Ubezpieczeń Społecznych, zawiadamiając płatników składek o przekroczeniu rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, przekazuje równocześnie informację, że przy zwrocie ubezpieczonemu nienależnie potrąconej części wynagrodzenia, stanowiącej różnicę między zawyżoną częścią składki na ubezpieczenie emerytalne i rentowe, finansowaną ze środków ubezpieczonego, a zaniżoną częścią składki na ubezpieczenie zdrowotne (wynikającą ze skorygowanego imiennego raportu miesięcznego), płatnicy powinni obliczyć podatek dochodowy."