Odpowiedź:

Wskazana kwota nie stanowi podstawy wymiaru składek. Natomiast ze względu na nieprecyzyjny zapis w umowie kwota ta będzie stanowiła podstawę naliczenia podatku.

Uzasadnienie:

Zgodnie z § 2 pkt 1 i pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.). wyłączeniu z oskładkowania podlegają odprawy, odszkodowania i rekompensaty wypłacane pracownikom z tytułu wygaśnięcia lub rozwiązania stosunku pracy, w tym z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy, nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę lub rozwiązania jej bez wypowiedzenia, skrócenia okresu jej wypowiedzenia, niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 i pkt 3b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f., wolne od podatku są:

– otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustaw porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014 r., poz. 1502, z późn. zm.), z wyjątkiem:

a) określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b) odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c) odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d) odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f) odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1 u.p.d.o.f., lub na zasadach, o których mowa w art. 30c u.p.d.o.f.,

g) odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zwolnienie wynikające z u.p.d.o.f. wskazują na podstawowy element zwolnienia, chodzi tu o odszkodowania sensu stricto (a więc w wąskim tego słowa znaczeniu). Niestety pracodawca zwierając ugodę dodał do niej pkt 2, z którego wynika, że wypłacona czy też ugodzona kwota rekompensuje całość roszczenia przedstawionego pozwem, co oznacza, że można domniemać iż wartość tego świadczenia nie stanowi swoistego odszkodowania, a rekompensaty o szerszym znaczeniu przedmiotowym. Wobec nieostrej terminologii zastosowanej w ugodzie i ryzyka kwestionowania charakteru tego świadczenia, Autorka rekomenduje w tym przypadku opodatkowanie tej kwoty.

Jednocześnie na przyszłość można zastosować konstrukcję, zgodnie z którą dokładnie określimy jaka część kwoty stanowi odszkodowanie korzystające ze zwolnienia, a jaka część kwoty stanowi rekompensatę innych roszczeń wynikających z przepisów prawa pracy, które z tego zwolnienia nie będą korzystać.

Należy mieć na uwadze, że powyższe kwestie w praktyce budzą szereg wątpliwości i choć praktycy zajmują tu różne stanowiska, Autorka rekomenduje to bezpieczne, zważywszy na możliwość kwestionowania przez organy podatkowe innego stanowiska w myśl, którego pracodawca mógłby skorzystać ze zwolnienia podatkowego. 

Decyzja w tym zakresie należy do pracodawcy, ale w sytuacji gdy występują problemy interpretacyjne powinien on wystąpić o indywidualną interpretację do organu podatkowego, albo przyjąć rozwiązanie bezpieczniejsze.

Maria Sobieska, autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oraz jest doradcą Centrum Pomocy Profesjonalisty – Doradztwo kadrowe i HR

Odpowiedzi udzielono 16.11.2015 r.