Przestrzeganie przepisów i zasad bhp jest podstawowym obowiązkiem pracownika. Jednym z nich jest bez wątpienia przestrzeganie zakazu stawiania się do pracy w stanie nietrzeźwości lub też spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Zgodnie z art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1356 z późn. zm.) - dalej u.w.t.p.a. kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy.
Z kolei pracownicy obowiązani są przestrzegać zakazu stawiania się do pracy w stanie nietrzeźwości lub też spożywania alkoholu w czasie pracy. W praktyce bywa z tym różnie. W związku z tym zasadne może być przeprowadzanie przez pracodawcę badań alkomatem. Jeszcze kilka lat temu przepisy dotyczące przeprowadzania badania stanu trzeźwości pozwalały na wykonanie takiego badania wyłącznie za zgodą pracownika. Na korzyść pracodawcy działał jednak fakt, iż zgodnie z orzecznictwem odmowa poddania się badaniu na stwierdzenie zawartości alkoholu była traktowana tak, jakby pracownik z tym zarzutem się zgodził.
Dokonana w 2011 r. nowelizacja procedury badania stanu trzeźwości pracowników rozszerzyła uprawnienia pracodawców. Zgodnie z nowym brzemieniem art. 17 ust. 3 u.w.t.p.a. na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia.
Zgodnie z aktualnym orzecznictwem dowiedzenie nietrzeźwości pracownika nie wymaga wskazania konkretnego stężenia alkoholu we krwi lub wydychanym powietrzu, a stan nietrzeźwości może być dowodzony wszelkimi środkami dowodowymi (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 grudnia 2006 r., sygn. akt I PK 165/06). W przypadku potwierdzenia podejrzeń o stawienie się w pracy w stanie nietrzeźwości jest on wystarczającą podstawą do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p.
Zgodnie z art. 207 k.p. pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bhp w zakładzie pracy, a na zakres odpowiedzialności pracodawcy nie wpływają obowiązki pracowników w tej dziedzinie. Tym samym w przypadku uzasadnionego podejrzenia o stawieniu się przez danego pracownika w pracy w stanie nietrzeźwości, powinien on przedsięwziąć odpowiednie kroki. Bezwzględnie należy przy tym pamiętać o postanowieniach art. 111 k.p., tj. szanowaniu godności i innych dóbr osobistych pracownika. Bezpodstawne prewencyjne badanie trzeźwości pracownika może być przez niego odebrane jako naruszenie godności i przejaw dyskryminacji.
Łukasz Wawszczak