W nowym sprawozdaniu Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) podkreśla się ważną rolę, jaką UE ma do odegrania w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa w miejscu pracy. Sprawozdanie pomaga również odpowiedzieć na pytanie, dlaczego europejska dyrektywa ramowa 89/391/EWG, której zadaniem jest zapewnić jednakowy poziom ochrony pracowników we wszystkich państwach członkowskich, jest w rzeczywistości wdrażana w całej UE na różne sposoby.
Badanie monitorujące Europejskie badanie przedsiębiorstw na temat nowych i pojawiających się zagrożeń (ESENER), w sprawozdaniu zatytułowanym „Analiza czynników warunkujących praktyki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscach pracy w wybranych państwach członkowskich UE” przedstawiono szczegółową analizę sposobu oddziaływania czynników środowiskowych na kształtowanie podejścia do zarządzania BHP.
Oprócz rozpoznanych pięciu obszernych kategorii czynników, w sprawozdaniu stwierdza się, że zmiana to jedyny najpowszechniejszy kontekst środowiskowy, który wpływa na sposób praktycznego zastosowania prawodawstwa w całej Europie. Atmosferę w pracy w całej Europie charakteryzują znaczne różnice i jest ona uzależniona od szerzej pojmowanych czynników kontekstowych, takich jak istniejąca infrastruktura i procesy na poziomie krajowym.
Dyrektor EU-OSHA, dr Christa Sedlatschek, podkreśla znaczenie takich ustaleń: – Ważne jest, abyśmy pogodzili się z faktem, że każda organizacja funkcjonuje w określonym środowisku, które wpływa na sposób zarządzania BHP w praktyce. W związku z tym nie możemy oczekiwać takiego samego zastosowania prawodawstwa w praktyce we wszystkich miejscach pracy w różnych państwach członkowskich. Decydenci UE muszą uwzględniać te różnice, rozważając przyszłe strategie.
Według wyników projektu i danych z badania ESENER wymogi UE skutkują różnymi praktykami w miejscach pracy w państwach członkowskich. Pięć podstawowych czynników warunkujących praktyki w zakresie bezpieczeństwa i higieny w miejscach pracy:
UE i wpływy ponadnarodowe (np. prawodawstwo, umowy między partnerami społecznymi, strategie itd.);
sprawowanie rządów na poziomie krajowym oraz przepisy krajowe i system BHP;
stosunki pracy, związki zawodowe oraz organizacje pracodawców i stosowane przez nich procesy;
restrukturyzacja gospodarcza; oraz
inne powiązane systemy (np. ochrona socjalna, zdrowie itd.).
Pierwszy z tych czynników powoduje, że UE jest uzależniona od innych podstawowych czynników krajowych. Wynikają z tego znaczne różnice w dotychczasowych skutkach polityki UE w poszczególnych krajach.
Wspólną cechą dla wszystkich krajów jest dynamiczny kontekst środowiskowy, który w ostatnich dziesięcioleciach charakteryzowały szybkie zmiany, powodowane na przykład globalizacją i restrukturyzacją rynku pracy, deficytem budżetowym oraz powstawaniem związków zawodowych.
W sprawozdaniu skoncentrowano się na podstawowych obszarach zainteresowania ESENER – zarządzaniu BHP, zarządzaniu ryzykiem psychospołecznym oraz na zaangażowaniu pracowników i ich przedstawicieli w tych dwóch obszarach – analizując również sposób, w jaki atmosfera w pracy wpływa na te trzy sfery.
Do czynników, w przypadku których stwierdzono wpływ na krajowy poziom zarządzania BHP, zalicza się:
dotychczasowe partycypacyjne podejście procesowe do zarządzania BHP;
dostrzegane koszty wdrożenia i przestrzegania prawodawstwa;
dostępną infrastrukturę pomocniczą; oraz
szerszy kontekst polityczny i sytuację gospodarczą.
Okazało się, że zarządzanie ryzykiem psychospołecznym to „zaawansowany podzbiór” zarządzania BHP w ujęciu ogólniejszym, i stwierdzono, że organizacje z dobrym zarządzaniem BHP odpowiednio zarządzały też ryzykiem psychospołecznym.
Według badań zachodzi jednak wyraźna potrzeba zapewnienia solidnej strategii prewencyjnej w obszarze bezpieczeństwa i zdrowia w miejscu pracy. Strategii, którą będzie można stosować w wymiarze transgranicznym. Strategia taka pomogłaby kierować wysiłkami mającymi na celu udoskonalenie praktyk BHP, podejmowanymi na poziomie krajowym.
Opracowanie: Jarosław Zasada
Źródło: www.osha.europa.eu, stan z dnia 19 września 2013 r.