Prezes UOKiK nie jest niezależny, a unijna dyrektywa wciąż w Polsce nie działa

Niezależność organu antymonopolowego jest kluczowym zabezpieczeniem gospodarczych wolności jednostki wobec jego uznaniowej władzy. W Polsce obecnie Prezes UOKiK nie ma takiego statusu, ale prawo unijne wymaga, by był to organ niezależny. Stosowna dyrektywa została przyjęta w 2018 roku, ale projekt ustawy wdrażającej ją do krajowego prawa nie trafił jeszcze do Sejmu.

W Polsce niezależność Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów gwarantowała ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów z 2000 roku, zapewniając piastunowi organu 5-letnią kadencję i nieodwołalność poza zamkniętym katalogiem przypadków.

Niezależność była, ale jej nie ma

Jak przypomina Piotr Oliński, analityk prawny FOR, w swojej najnowszej analizie, gwarancje niezależności Prezes UOKiK stracił w 2006 r., gdy w życie weszła ustawa o państwowym zasobie kadrowym i wysokich stanowiskach państwowych. Zostały one przywrócone wraz z wejściem w życie obecnie obowiązującej ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów z 16 lutego 2007 r., jednak już w kwietniu 2007 r. ustawodawca zdecydował się powrócić do stanu sprzed uchwalenia nowej ustawy, a więc braku jakichkolwiek gwarancji niezależności.

Czytaj: TSUE: Brak niezależności organu ochrony konkurencji uzasadnia skargę do KE>>

- W rezultacie Prezes UOKiK może być w zasadzie w każdej chwili i bez konkretnej przyczyny odwołany przez Prezesa Rady Ministrów - przypomina Oliński w swojej najnowszej analizie. I dodaje, że stan ten był wielokrotnie krytykowany przez przedstawicieli nauk prawnych, wydaje się również być nieadekwatny wobec gwarancji kadencyjności i nieodwołalności piastunów innych organów regulacyjnych: Prezesa URE, Prezesa UKE, czy też Prezesa UODO.

Prawo UE wymaga niezależności, ale ustawy nie ma

Do zmiany tego stanu rzeczy zmusza rząd unijna dyrektywa ECN+ uchwalona w grudniu 2018 r. Mimo, że dyrektywa powinna zostać wdrożona do lutego 2021 r., krajowy projekt ustawy nadal nie został nawet przekazany do prac legislacyjnych w Sejmie. W sprawie tej toczy się postępowanie przeciwko Polsce o naruszenie prawa unijnego, które od 29 września 2022 r. znajduje się na etapie uzasadnionej opinii Komisji Europejskiej. Następnym możliwym krokiem jest zaskarżenie naruszenia do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, włącznie z możliwością zawnioskowania o kary finansowe - zaznacza Piotr Oliński.

Treść analizy Przepisy zwiększające niezależność Prezesa UOKiK czekają na wprowadzenie>>.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.