Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego nakazał S. C. (dalej także jako "inwestor") wykonanie rozbiórki samowolnie wzniesionego budynku gospodarczego. Decyzja ta stała się ostateczna, zaś wystosowane upomnienie zobowiązujące do wykonania rozbiórki nie przyniosło skutku, w konsekwencji czego doszło do wszczęcia postępowania egzekucyjnego. Inspektor nałożył na inwestora grzywnę w celu przymuszenia z jednoczesnym wezwaniem do wykonania obowiązku w terminie 21 dni od doręczenia postanowienia oraz pouczeniem, że w przeciwnym razie zostanie orzeczone wykonanie zastępcze.

Inwestor wniósł zażalenie. Sprawą zajął się wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego, który po jej rozpoznaniu utrzymał w mocy postanowienie organu pierwszej instancji. Inwestor wniósł skargę do sądu administracyjnego, w której powołał się na trudną sytuację materialną. W odpowiedzi na skargę inspektor wniósł o jej oddalenie, podtrzymując swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd stwierdził, że organy nie dość wnikliwie zajęły się kwestią oceny tego, który ze środków egzekucyjnych będzie mniej uciążliwy dla zobowiązanego. Następnie WSA stwierdził, że organy pierwszej jak i drugiej instancji nie wyjaśniły dokładnie okoliczności sprawy. W ocenie sądu powinny one podjąć czynności w celu wyjaśnienia kwestii zdolności skarżącego do samodzielnego występowania w postępowaniu, jak również, w razie ustalenia, że skarżący istotnie nie posiada (lub nie posiada pełnej) zdolności do czynności prawnych, w celu zapewnienia stronie czynnego udziału w postępowaniu. Na powyższe miał wskazywać fakt, że S.C. ukończył szkołę specjalną, jak również posiada orzeczony stopień niepełnosprawności.

Skargę od wyroku sądu pierwszej instancji wniósł wojewódzki inspektor nadzoru budowlanego. Sprawą zajął się Naczelny Sąd Administracyjny.

NSA uznał, że zasadne jest twierdzenie skarżącego organu, że w realiach rozpoznawanej sprawy mniej uciążliwym środkiem egzekucyjnym dla dłużnika będzie grzywna w celu przymuszenia. Ponadto sąd przyznał, ze organy administracji, które zajmowały się sprawą podjęły wszystkie niezbędne czynności do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego i załatwienia sprawy oraz prowadziły postępowanie w sposób budzący zaufanie do organów władzy.

Sąd drugiej instancji podkreślił, że w świetle powyższego nie można zgodzić się z wywodem WSA, że organy egzekucyjne w niewystarczający sposób odniosły się do sytuacji materialnej obowiązanego. NSA wskazał, że przepisy prawa nie pozwalają na odstąpienie od egzekwowania obowiązku rozbiórki budynku lub jego części ze względu na sytuację osobistą czy majątkową zobowiązanego (S.C. utrzymuje się z renty socjalnej w wysokości 644,63 zł, a także prac dorywczych, ponadto korzysta z pomocy innych osób). Sąd podniósł także, że okoliczności związane z ukończeniem przez S.C. szkoły specjalnej i posiadaniem orzeczenia o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie świadczą o niemożności działania w postępowaniu administracyjnym, czy braku rozeznania co do sytuacji i nałożonych na skarżącego obowiązków.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego, sygn. akt II OSK 1842/17