Rozliczenia podatku VAT przez wspólnoty mieszkaniowe

W celu zapewnienia jednolitego stosowania prawa podatkowego przez organy podatkowe oraz organy kontroli skarbowej, Minister Finansw wydał w dniu 21 czerwca 2011 r. interpretację oglną dotyczącą kwestii rozliczeń podatku od towarw i usług (dalej podatek VAT) przez wsplnoty mieszkaniowe. Znajomość powyższej interpretacji przyda się z pewnością członkom wsplnot mieszkaniowych, ktrzy będą mieli pewność co do prawidłowości rozliczanego przez nie podatku VAT.

Na wstępie, warto wskazać, że zgodnie z ustawą z dnia 24 czerwca 1994 r. o własności lokali wspólnotę mieszkaniową tworzą właściciele, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości. Wspólnota mieszkaniowa może nabywać prawa i zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana, a więc jest ona odrębnym od jej członków podmiotem praw i obowiązków. Mając na uwadze powyższą ustawową definicję wspólnoty mieszkaniowej, Minister Finansów wskazał, że członkowie wspólnoty mieszkaniowej mają dwa rodzaje obowiązków: jedne związane z nieruchomością wspólną, a drugie z odrębną własnością lokalu. W związku z tym, członkowie wspólnoty mieszkaniowej zobowiązani są uczestniczyć w kosztach zarządu związanych z nieruchomością wspólną. Na ich pokrycie uiszczane są zaliczki w formie bieżących opłat. Właściciele lokali, tworzący wspólnotę mieszkaniową, ponoszą także wydatki ściśle związane z utrzymaniem własnych lokali.
Minister Finansów podkreślił, że wspólnota mieszkaniowa, realizując wspólny interes wszystkich właścicieli, może występować w odmiennych rolach w przypadku nabycia towarów i usług w ramach zarządu nieruchomością wspólną oraz w przypadku nabycia towarów i usług na potrzeby utrzymania lokali poszczególnych właścicieli.
W pierwszym z powyższych przypadków, wspólnota, która jest odrębną jednostką, nie wykonuje żadnych czynności na rzecz właścicieli lokali. Wobec tego, działa ona w imieniu własnym oraz na własny rachunek. Jest wówczas podmiotem stosunków zobowiązaniowych wynikających z zarządu nieruchomością wspólną. Jej działanie jest finansowane przez właścicieli lokali mieszkalnych, wyodrębnionych w tej określonej nieruchomości i mających w niej udziały. Jednocześnie odbiorcą nabywanych towarów i usług jest wspólnota mieszkaniowa, jako odrębny od jej członków podmiot praw. To właśnie wspólnota mieszkaniowa występuje jako ostateczny konsument. W takim więc zakresie nie świadczy ona żadnych czynności, które byłyby opodatkowane podatkiem od towarów i usług na rzecz właścicieli lokali. Co za tym idzie, uiszczone przez członków wspólnoty należności tytułem pokrycia kosztów zarządu nieruchomością wspólną nie są objęte przepisami ustawy o podatku od towarów i usług. W konsekwencji powyższego, nie ma podstaw do fakturowania wewnętrznych rozliczeń między wspólnotą a jej członkami, w związku z ponoszonymi kosztami zarządu nieruchomością wspólną. W drugim przypadku, gdy wydatki ponoszone są przez właścicieli lokali wyłącznie w związku z odrębną własnością lokalu, wspólnota mieszkaniowa w zakresie nabywanych towarów i usług celem zaopatrzenia poszczególnych lokali występuje w odmiennej roli. Wówczas bowiem, nabywa je w swoim imieniu, jednak na rachunek właścicieli poszczególnych lokali, którzy dokonują uprzednio na poczet tych zakupów odpowiednich wpłat. Następnie po dokonaniu zakupów, wspólnota mieszkaniowa przyporządkowuje je poszczególnym lokalom poprzez odsprzedaż właścicielom lokali.
W przypadku tej sytuacji, wpłaty uiszczane przez właścicieli poszczególnych lokali na potrzeby ich utrzymania stanowią zapłatę za odsprzedawane im przez wspólnotę towary i usługi. Dlatego, w odniesieniu do takich rozliczeń, znajdą zastosowanie przepisy o podatku od towarów i usług. Wobec powyższego, wspólnota mieszkaniowa poprzez dokonanie odsprzedaży właścicielom lokali zakupionych przez nią towarów i usług (związanych wyłącznie z utrzymaniem poszczególnych lokali), działa jako podatnik podatku od towarów i usług. Zatem, jeśli wspólnota mieszkaniowa nie skorzysta z przysługującego jej zwolnienia, dokonywane przez nią czynności powinny być dokumentowane fakturami, zgodnie z zasadami przewidzianymi w ustawie o podatku od towarów i usług oraz przepisach wykonawczych.
Podsumowując, w przypadku nabywania przez wspólnotę mieszkaniową towarów i usług na potrzeby zarządu nieruchomością wspólną, wspólnota, nie wykonuje żadnych czynności, które byłyby opodatkowane podatkiem od towarów i usług na rzecz właścicieli lokali. Co za tym idzie, uiszczone przez członków wspólnoty należności tytułem pokrycia kosztów zarządu nieruchomością wspólną również nie są objęte przepisami ustawy o podatku VAT. Natomiast, w sytuacji, gdy wydatki ponoszone są przez właściciela (właścicieli lokali) wyłącznie w związku z odrębną własnością lokalu, wspólnota nabywa wówczas towary i usługi
w swoim imieniu, ale na rachunek właścicieli poszczególnych lokali. W związku z tym, wpłaty uiszczane przez właścicieli stanowią zapłatę za odsprzedawane im przez wspólnotę mieszkaniową towary (usługi) i do takich sytuacji znajdą zastosowanie przepisy o podatku VAT.

Patrycja Dzięgielewska, aplikant radcowski  z M. Szulikowski i Partnerzy Kancelarii Prawnej