1. Wprowadzenie
Inwestor zawierający umowę o przeprowadzenie remontu obiektu zabytkowego w trybie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.) - dalej u.p.z.p. powinien uwzględniać regulacje prawne odnoszące się do przedmiotu tych prac oraz wymogi, które w świetle obowiązujących przepisów powinny zostać przez wykonawcę spełnione. Dlatego też przy wyborze wykonawcy inwestor powinien kierować się nie tylko kryterium w postaci ceny za wykonanie określonych prac, lecz również zweryfikowanymi informacjami dotyczącymi doświadczenia w realizowaniu inwestycji tego rodzaju i posiadanymi kwalifikacjami w oparciu np. o dokumentację wykonanych dotychczas prac bądź odpowiednich referencji od innych inwestorów.
Należy mieć również na względzie, iż w konkretnych przypadkach przeprowadzenie remontu stanowić może zarazem przeprowadzenie prac konserwatorskich lub restauracyjnych, zaś do wykonania prac o takim charakterze konieczne jest również posiadanie przez wykonawcę odpowiednich uprawnień.
2. Regulacje prawne odnoszące się do remontów obiektów zabytkowych
Zasadą określoną w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud. jest, iż przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów odrębnych a w szczególności przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) - dalej u.o.z. - w odniesieniu do obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów i obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 2 ust. 2 pkt 3 pr. bud.).
Ustawa o ochronie zabytków definiuje pojęcie zabytku, określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków.
Za zabytek, zgodnie z definicją wskazaną w art. 3 pkt 1 u.o.z. i opiece nad zabytkami, uważać należy nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Przez prace konserwatorskie rozumieć należy działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań. Pracami restauratorskimi są natomiast działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba uzupełnienie lub odtworzenie jego części oraz udokumentowanie tych działań.
Organami ochrony zabytków są:
1) minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w imieniu którego zadania i kompetencje w tym zakresie wykonuje Generalny Konserwator Zabytków,
2) wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie wykonuje wojewódzki konserwator zabytków (art. 90 u.o.z.).
Wojewódzki Konserwator Zabytków, lub działający z jego upoważnienia pracownicy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, prowadzą kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Konserwator może kontrolować prowadzenie prac budowlanych lub remontowych i odpowiednio reagować, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie zniszczenia lub uszkodzenia zabytku.
Ustawa o ochronie zabytków obciąża właściciela lub posiadacza zabytku obowiązkiem sprawowania opieki nad zabytkiem w szczególności poprzez zapewnienie warunków prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku.
3. Warunki dokonywania remontów obiektów zabytkowych
Wskazać należy, iż dokonywanie remontów zabytków, zgodnie z przepisami ustawy prawo budowlane, wymaga uzyskania pozwolenia.
Zgodnie bowiem z treścią art. 29 ust. 2 pkt 1 pr. bud. - nie wymaga pozwolenia na budowę wykonywanie remontów obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych, za wyjątkiem obiektów wpisanych do rejestru zabytków.
Art. 39 ust. 1 pr. bud. wskazuje, iż prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Obowiązek uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wynika także z art. 36 u.o.z., który wskazuje, iż: pozwolenia takiego wymagają m.in.: prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru. Uzyskanie takiego pozwolenia nie zwalnia przy tym od obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, w przypadkach określonych przepisami Prawa budowlanego (art. 36 ust. 1 i 8 u.o.z.).
Tryb wydawania pozwoleń na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określa rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz. U. Nr 150, poz. 1579) - dalej r.p.k.r.
Zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia wniosek o wydanie pozwolenia powinien zawierać: określenie danych, siedziby i adresu wnioskodawcy, wskazanie zabytku, program planowanych prac, wskazanie przewidywanego terminu rozpoczęcia i zakończenia prac lub robót i uzasadnienie wniosku. Wniosek powinien określać także wykonawcę prowadzącego prace, zaś jeśli prace mają charakter prac konserwatorskich, restauratorskich lub badań konserwatorskich konieczne jest dołączenie dokumentów wykazujących odpowiednie kwalifikacje wykonawcy do wykonywania tych prac. Prace konserwatorskie lub restauratorskie mogą prowadzić bowiem jedynie osoby, które posiadają tytuł zawodowy magistra uzyskany po kończeniu wyższych studiów na kierunku konserwacja i restauracja dzieł sztuki, lub wyższych studiów w zakresie konserwacji zabytków oraz odbyły po ukończeniu tych studiów co najmniej 12 miesięczną praktykę zawodową w zakresie konserwacji i badań zabytków. (§ 7 r.p.k.r.) (...)
Inwestor zawierający umowę o przeprowadzenie remontu obiektu zabytkowego w trybie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 223, poz. 1655 z późn. zm.) - dalej u.p.z.p. powinien uwzględniać regulacje prawne odnoszące się do przedmiotu tych prac oraz wymogi, które w świetle obowiązujących przepisów powinny zostać przez wykonawcę spełnione. Dlatego też przy wyborze wykonawcy inwestor powinien kierować się nie tylko kryterium w postaci ceny za wykonanie określonych prac, lecz również zweryfikowanymi informacjami dotyczącymi doświadczenia w realizowaniu inwestycji tego rodzaju i posiadanymi kwalifikacjami w oparciu np. o dokumentację wykonanych dotychczas prac bądź odpowiednich referencji od innych inwestorów.
Należy mieć również na względzie, iż w konkretnych przypadkach przeprowadzenie remontu stanowić może zarazem przeprowadzenie prac konserwatorskich lub restauracyjnych, zaś do wykonania prac o takim charakterze konieczne jest również posiadanie przez wykonawcę odpowiednich uprawnień.
2. Regulacje prawne odnoszące się do remontów obiektów zabytkowych
Zasadą określoną w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118 z późn. zm.) - dalej pr. bud. jest, iż przepisy tej ustawy nie naruszają przepisów odrębnych a w szczególności przepisów ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z późn. zm.) - dalej u.o.z. - w odniesieniu do obiektów i obszarów wpisanych do rejestru zabytków oraz obiektów i obszarów objętych ochroną konserwatorską na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 2 ust. 2 pkt 3 pr. bud.).
Ustawa o ochronie zabytków definiuje pojęcie zabytku, określa przedmiot, zakres i formy ochrony zabytków oraz opieki nad nimi, zasady krajowego programu ochrony zabytków i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach, a także organizację organów ochrony zabytków.
Za zabytek, zgodnie z definicją wskazaną w art. 3 pkt 1 u.o.z. i opiece nad zabytkami, uważać należy nieruchomość lub rzecz ruchomą, ich części lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową.
Przez prace konserwatorskie rozumieć należy działania mające na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesów jego destrukcji oraz dokumentowanie tych działań. Pracami restauratorskimi są natomiast działania mające na celu wyeksponowanie wartości artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeżeli istnieje taka potrzeba uzupełnienie lub odtworzenie jego części oraz udokumentowanie tych działań.
Organami ochrony zabytków są:
1) minister właściwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w imieniu którego zadania i kompetencje w tym zakresie wykonuje Generalny Konserwator Zabytków,
2) wojewoda, w imieniu którego zadania i kompetencje, w tym zakresie wykonuje wojewódzki konserwator zabytków (art. 90 u.o.z.).
Wojewódzki Konserwator Zabytków, lub działający z jego upoważnienia pracownicy Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków, prowadzą kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów dotyczących ochrony zabytków i opieki nad zabytkami. Konserwator może kontrolować prowadzenie prac budowlanych lub remontowych i odpowiednio reagować, jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie zniszczenia lub uszkodzenia zabytku.
Ustawa o ochronie zabytków obciąża właściciela lub posiadacza zabytku obowiązkiem sprawowania opieki nad zabytkiem w szczególności poprzez zapewnienie warunków prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytku.
3. Warunki dokonywania remontów obiektów zabytkowych
Wskazać należy, iż dokonywanie remontów zabytków, zgodnie z przepisami ustawy prawo budowlane, wymaga uzyskania pozwolenia.
Zgodnie bowiem z treścią art. 29 ust. 2 pkt 1 pr. bud. - nie wymaga pozwolenia na budowę wykonywanie remontów obiektów budowlanych i urządzeń budowlanych, za wyjątkiem obiektów wpisanych do rejestru zabytków.
Art. 39 ust. 1 pr. bud. wskazuje, iż prowadzenie robót budowlanych przy obiekcie wpisanym do rejestru zabytków lub na obszarze wpisanym do rejestru zabytków wymaga, przed wydaniem decyzji o pozwoleniu na budowę, uzyskania pozwolenia na prowadzenie tych robót, wydanego przez właściwego wojewódzkiego konserwatora zabytków.
Obowiązek uzyskania pozwolenia wojewódzkiego konserwatora zabytków wynika także z art. 36 u.o.z., który wskazuje, iż: pozwolenia takiego wymagają m.in.: prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru. Uzyskanie takiego pozwolenia nie zwalnia przy tym od obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę albo zgłoszenia, w przypadkach określonych przepisami Prawa budowlanego (art. 36 ust. 1 i 8 u.o.z.).
Tryb wydawania pozwoleń na podstawie ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami określa rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 9 czerwca 2004 r. w sprawie prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, robót budowlanych, badań konserwatorskich i architektonicznych, a także innych działań przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków oraz badań archeologicznych i poszukiwań ukrytych lub porzuconych zabytków ruchomych (Dz. U. Nr 150, poz. 1579) - dalej r.p.k.r.
Zgodnie z przepisami ww. rozporządzenia wniosek o wydanie pozwolenia powinien zawierać: określenie danych, siedziby i adresu wnioskodawcy, wskazanie zabytku, program planowanych prac, wskazanie przewidywanego terminu rozpoczęcia i zakończenia prac lub robót i uzasadnienie wniosku. Wniosek powinien określać także wykonawcę prowadzącego prace, zaś jeśli prace mają charakter prac konserwatorskich, restauratorskich lub badań konserwatorskich konieczne jest dołączenie dokumentów wykazujących odpowiednie kwalifikacje wykonawcy do wykonywania tych prac. Prace konserwatorskie lub restauratorskie mogą prowadzić bowiem jedynie osoby, które posiadają tytuł zawodowy magistra uzyskany po kończeniu wyższych studiów na kierunku konserwacja i restauracja dzieł sztuki, lub wyższych studiów w zakresie konserwacji zabytków oraz odbyły po ukończeniu tych studiów co najmniej 12 miesięczną praktykę zawodową w zakresie konserwacji i badań zabytków. (§ 7 r.p.k.r.) (...)