Odpowiedź: w przypadku przekazywania wody, herbaty kawy i ciastek pracownikom firmy należy stwierdzić, że jeśli podatnik zapewnia pracownikom napoje lub posiłki dobrowolnie, dochodzi do opodatkowanego VAT wydania towarów na cele osobiste pracowników, chyba że wchodzą w zakres pojęcia prezentów o małej wartości lub są zużywane podczas narad, spotkań i konferencji. Natomiast jeśli chodzi o poczęstunek dla kontrahentów, to w związku z tym, że stanowi usługę i jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika, nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Uzasadnienie: w przypadku przekazywania wody, herbaty kawy i ciastek pracownikom firmy należy odwołać się do treści art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) - dalej u.p.t.u., który stanowi, że przez dostawę towarów, o której mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 u.p.t.u., rozumie się również przekazanie nieodpłatnie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, w szczególności:
1) przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,
2) wszelkie inne darowizny
- jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.
Z przytoczonego przepisu wynika, że nie ma już znaczenia to, czy nieodpłatne przekazanie towarów wiązało się z prowadzonym przez podatnika przedsiębiorstwem. Uzależnia on natomiast obowiązek opodatkowania wskazanych w nim czynności od celu ich przekazania. Powołując się na wyrok NSA z dnia 19 lutego 2010 r. I FSK 55/09, należy stwierdzić, że jeśli obowiązek zapewnienia pracownikom artykułów spożywczych lub napojów wynika z odrębnych przepisów, wówczas przekazanie takich artykułów spożywczych lub napojów przez podatnika na rzecz jego pracowników nie podlega opodatkowaniu VAT (nie jest to wydanie na potrzeby osobiste pracowników). W każdej innej sytuacji, tj. jeśli podatnik zapewnia pracownikom napoje lub posiłki dobrowolnie, dochodzi do opodatkowanego VAT wydania towarów na cele osobiste pracowników. Podobną tezę postawił TSUE (dawniej ETS) w wyroku z dnia 16 października 1997 r. w sprawie C-285/95, twierdząc, że dobrowolność usługi wyklucza jej traktowanie jako związanej z działalnością gospodarczą i wówczas powinna być ona traktowana jako wykonana na osobiste potrzeby pracowników, czyli do celów innych niż cele prowadzonej działalności.
Warto jednak zwrócić uwagę na to, że w art. 7 ust. 3 u.p.t.u. ustawodawca zrezygnował z opodatkowania przekazywanych nieodpłatnie prezentów o małej wartości (jednostkowa cena nabycia towaru (bez podatku), a gdy nie ma ceny nabycia, jednostkowy koszt wytworzenia, określone w momencie przekazywania towaru, nie przekraczają 10 zł). W związku z tym, w większości przypadków nie będą one podlegały opodatkowaniu.
Należy również podkreślić, że nabywane przez podatnika artykuły spożywcze dla pracowników, używane podczas narad, spotkań i konferencji nie stanowią zużycia na cele osobiste, a na cele związane z prowadzonym przedsiębiorstwem, tym samym ich zużycie nie będzie podlegało opodatkowaniu (zob. Pismo Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 14 lutego 2012 r., IPPP2/443-1283/11-2/AO).
Jeśli chodzi o wykorzystanie wymienionych w pytaniu artykułów spożywczych w celu przygotowania poczęstunku dla klientów, to należałoby przede wszystkim zwrócić uwagę na to, że będziemy tutaj mieli do czynienia ze świadczeniem usług (przygotowanie i podanie poczęstunku ma charakter dominujący). Zgodnie z art. 8 ust. 2 u.p.t.u. - za odpłatne świadczenie usług uznaje się również:
1) użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych;
2) nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.
Z powyższego wynika że w przypadku nieodpłatnego świadczenia usług, opodatkowaniu nie podlega użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż jego działalność gospodarcza. W związku zaś z tym, że poczęstunek dla kontrahentów jest związany z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika, należy uznać, że nie będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.
Odnośnie obowiązku wystawiania faktur wewnętrznych, to zgodnie z art. 106 ust. 7 u.p.t.u., w przypadku nieodpłatnej dostawy towarów i nieodpłatnego świadczenia usług, mogą być wystawiane faktury wewnętrzne; za dany okres rozliczeniowy podatnik może wystawić jedną fakturę dokumentującą te czynności dokonane w tym okresie.
Faktury wewnętrzne można będzie więc wystawić (od 1 stycznia 2013 r. nie ma takiego obowiązku) tylko wtedy, gdy nieodpłatna dostawa towarów lub nieodpłatne świadczenie usług będzie podlegało opodatkowaniu. W przypadku zaś gdy przekazywane towary będą stanowiły próbki o małej wartości lub nieodpłatne świadczenie usług będzie związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, wystarczającym dokumentem będzie dokument księgowy.
Jeśli zaś chodzi o prawo do odliczenia podatku z tytułu nabycia artykułów spożywczych, to zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 86 ust. 1 u.p.t.u., prawo do odliczenia podatku naliczonego przysługuje w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych. Przyjmując zaś, że nieodpłatna dostawa towarów i nieodpłatne świadczenie towarów podlega opodatkowaniu, a art. 88 u.p.t.u. nie przewiduje zakazu odliczenia podatku naliczonego związanego z takimi wydatkami, należy uznać, że podatnik będzie miał prawdo do odliczenia podatku naliczonego przy nabyciu artykułów spożywczych o których mowa w pytaniu.