Burmistrz wszczął postępowanie w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego polegającej na rozbudowie stacji bazowej sieci. Wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu złożyła organizacja ekologiczna, argumentując, że inwestycja ma wpływ na lokalne środowisko, przez co pozostaje w zakresie jej zainteresowania. Burmistrz odmówił dopuszczenia organizacji do udziału na prawach strony w postępowaniu. Podkreślił, organizacja zrzesza mieszkańców gminy, osobiście zainteresowanych w negatywnym dla strony rozstrzygnięciu postępowania co oznacza, iż aktywność organizacji w sprawie wiąże się nierozerwalnie z osobistymi interesami osób ją tworzących. O prawie do występowania w roli strony nie może decydować jedynie wola określonej osoby, pojęcie strony w postępowaniu administracyjnym ma bowiem charakter zarówno procesowy, jak i materialny. Burmistrz stwierdził, iż w sprawie prywatny charakter zaangażowania członków organizacji w postępowanie jest na tyle jednoznaczny, iż przekreśla on możliwość spełnienia przesłanki interesu publicznego. Nawet wówczas, gdy udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym jest uzasadniony jej celami statutowymi, to i tak organ administracji publicznej może uznać to żądanie za niezasadne z uwagi na brak interesu społecznego.

Istotą sporu w sprawie było ustalenie istnienia interesu społecznego uzasadniającego dopuszczenie do udziału w postępowaniu stowarzyszenia ekologicznego.

NSA rozpatrując skargę, przypomniał, iż udział organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym na prawach strony nie może służyć partykularnym celom samej organizacji społecznej, lecz musi odpowiadać wymaganiom racjonalnie pojmowanej kontroli społecznej nad postępowaniem administracyjnym w sprawach indywidualnych i działaniem w nim organów administracyjnych. Z przepisu art. 31 § 1 in fine k.p.a. wynika, że żądanie organizacji społecznej dopuszczenia do udziału w postępowaniu musi być uzasadnione celami statutowymi tej organizacji. Musi zatem istnieć merytoryczne powiązanie przedmiotu postępowania administracyjnego z celami i zakresem działania organizacji społecznej. Organ powinien zatem ocenić, czy między celami statutowymi organizacji społecznej a przedmiotem sprawy administracyjnej rozstrzyganej w drodze decyzji administracyjnej istnieje powiązanie merytoryczne w sensie prawnym, a nie tylko faktycznym. Nawet wtedy jednak, gdy udział organizacji społecznej w postępowaniu jest uzasadniony jej celami statutowymi, organ administracji publicznej może uznać żądanie organizacji społecznej za niezasadne ze względu na interes społeczny. Organizacja społeczna ubiegająca się o dopuszczenie jej do udziału w postępowaniu winna uprawdopodobnić, że przyczyni się do lepszego wypełnienia przez postępowanie administracyjne jego celów. Natomiast na organie administracji spoczywa cały ciężar zweryfikowania zasadności bądź niezasadności dopuszczenia organizacji społecznej@page_break@

Zdaniem NSA organizacja wykazała jedynie, że jej udział w postępowaniu w sprawie ustalenia lokalizacji inwestycji celu publicznego jest uzasadniony jego celami statutowymi. Jednakże podkreślić trzeba, że rozstrzyganie kwestii dopuszczalności udziału organizacji społecznej w postępowaniu administracyjnym, dotyczącym innej osoby, musi być połączone z rozważeniem, czy za tym udziałem przemawia interes społeczny. Wniosek o dopuszczenie do tego udziału musi by zatem poparty stosownymi argumentami. Mając powyższe na względzie zauważyć należy, że w uzasadnieniu wniosku o dopuszczenie do udziału w postępowaniu stowarzyszenie wskazało, że za dopuszczeniem go do udziału w postępowaniu przemawia to, iż przedmiotowa inwestycja ma wpływ na lokalne środowisko. Do wniosku dołączono także regulamin, z którego wynikało, że jednym z celów działania stowarzyszenia jest wspieranie ochrony przyrody na terenie gminy. Zdaniem NSA podane przez stowarzyszenie okoliczności są ogólne i nie pozwalają na uznanie, że został wykazany związek pomiędzy celami statutowymi, a interesem społecznym.

Organizacja ekologiczna, której celami statutowymi jest szeroko rozumiana ochrona środowiska lub przyrody jak również działania proekologiczne i która zgłasza swój udział w postępowaniu dotyczącym orzeczeń wydawanych nie na podstawie przepisów ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz. U. z 2008 r., Nr 199, poz. 1227), wykazując, iż za jej udziałem w postępowaniu na podstawie art. 31 § 1 pkt 2 k.p.a. przemawia interes społeczny ma obowiązek przedstawić szczególną argumentację w tym zakresie i udział takiej organizacji społecznej w w/w postępowaniach powinien być rozważany w wyjątkowych przypadkach ponieważ istnieje w/w ustawa szczególna, która te kwestie rozwiązuje w sposób zapewniający odpowiedni udział społeczeństwa w procesie inwestycyjnym.

Przydatne materiały: Wyrok NSA z 11 kwietnia 2012 r., sygn. akt II OSK 122/11, prawomocny