Projekt ustawy o zrekompensowaniu niektórych krzywd wyrządzonych wskutek przejęcia nieruchomości lub zabytków ruchomych przez władze komunistyczne po 1944 r. statuuje prawo do rekompensaty – niezbywalne i niepodzielne, ale podlegające dziedziczeniu przez najbliższych spadkobierców ustawowych. Wśród warunków przysługiwania tego prawa wymienia się posiadanie obywatelstwa polskiego w momencie utraty nieruchomości, jak i na dzień wejścia w życie projektowanej ustawy, miejsce zamieszkania na terytorium RP w granicach sprzed II wojny światowej, utrata własności lub udziału we współwłasności leżącej w obecnych granicach RP nieruchomości, przejętej przez państwo na podstawie wskazanych w akcie trzynastu dekretów i ustaw.
Negatywnymi przesłankami uzyskania prawa do rekompensaty mają być m.in. otrzymanie rekompensaty, zadośćuczynienia lub odszkodowania za utraconą nieruchomość lub uprawnienie do odszkodowania od państwa obcego, przyznawanego na mocy umów międzynarodowych.
Wartość nieruchomości przejętej ma być ustalana według stanu na dzień jej przejęcia, a wysokość rekompensaty będzie równa określonemu procentowi tej wartości (od 20 do 25 proc.). Wśród sposobów realizacji prawa do rekompensaty wymieniono zaliczenie wartości przejętej nieruchomości na poczet ceny sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, zadośćuczynienie pieniężne ze środków tworzonego przez ustawę Funduszu Rekompensacyjnego oraz obligacje skarbowe.
W ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy powinien być złożony wniosek do wojewody o potwierdzenie prawa do rekompensaty. Po otrzymaniu pozytywnej decyzji w tej sprawie trzeba będzie złożyć oświadczenie o uznaniu prawa do rekompensaty – milczenie będzie rozumiane jako zrzeczenie się tego prawa. W dalszej kolejności, w terminie 6 miesięcy od terminu ostateczności ww. decyzji ma być wydawana decyzja o realizacji prawa do rekompensaty.
W projekcie zawarto również m.in. przepisy o przywróceniu własności niektórych nieruchomości stanowiących dobro kultury. Możliwe będzie jednak utrzymanie przez okres maksymalnie 10 lat posiadania takiej rzeczy przez dotychczasowego władającego. Skarb Państwa w tym czasie będzie mógł wykupić taką rzecz.
Projekt zawiera także przepisy o wzruszaniu orzeczeń, na podstawie których własność nieruchomości przejętych przeszła na osoby nieuprawnione. Procedura ta ma być stosowana przez okres 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy.
Ustawa miałaby wejść w życie po upływie 30 dni od jej ogłoszenia. Projekt został obecnie skierowany do konsultacji.
Opracowanie: Andrzej Perzyna
Źródło: www.ms.gov.pl, stan z 25.10.2017 r.
