Zakres proponowanych zmian w akcyzie
Projekt zakłada wprowadzenie następujących głównych grup zmian:
a) zastąpienie dotychczasowych papierowych dokumentów dostawy, elektronicznymi dokumentami e-DD obsługiwanymi przez nowy system informatyczny nadzorowany przez Ministra Finansów.
b) uwzględnienie dla potrzeb akcyzy Nomenklatury Scalonej w wersji z 2017 r.
c) wprowadzenie dodatkowego zwolnienia dla ubytków wyrobów akcyzowych
d) zmniejszenie obciążeń dokumentacyjnych
 
Wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów dostawy (e-DD)
Wydaje się, że najistotniejszą zmianą wśród tych, które dotyczą akcyzy jest zamiar wprowadzenia narzędzi informatycznych w zakresie dokumentowania obrotu wyrobami akcyzowymi korzystającymi ze zwolnienia od akcyzy oraz objętymi zerową stawką akcyzy, ze względu na przeznaczenie. Tym samym narzędzia informatyczne mają zastąpić dotychczasowe papierowe dokumenty dostawy stosowane w tego rodzaju obrocie. Zgodnie z projektowanymi zmianami, papierowy dokument dostawy ma być zastąpiony dokumentem elektronicznym (tj. e-DD), do którego przesyłania służyć będzie administrowany przez Ministra Finansów, krajowy system teleinformatyczny. Definicję e-DD wprowadza art. 2 ust. 1 pkt 18a, zaś systemu teleinformatycznego – art. 2 ust. 1 pkt 26 ustawy z 6.12.2008 r. o podatku akcyzowym – dalej jako u.p.a. w projektowanym brzmieniu. W efekcie powyższego, przemieszczanie oraz dokumentowanie wysyłki i odbioru wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy lub objętych zerową stawką, ze względu na przeznaczenie, odbywać się będzie na takich zasadach, jak przemieszczanie wyrobów akcyzowych objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy w ramach systemu EMCS funkcjonującego na podstawie rozporządzenia Komisji (WE) nr 684/2009 z 24.07.2009 r. w sprawie wykonania dyrektywy Rady 2008/118/WE w odniesieniu do skomputeryzowanych procedur przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.
Tryb posługiwania się dokumentami e-DD uregulowany będzie w nowym rozdziale 7a umieszczonym w ramach działu III (art. 83b-83o u.p.a. w projektowanym brzmieniu).
Schemat przemieszczania wyrobów akcyzowych, w związku z obrotem którymi wymagane będzie posługiwanie się e-DD, będzie wyglądał w ten sposób, że podmiot wysyłający zobowiązany będzie do sporządzenia e-DD i przesłania do systemu teleinformatycznego projektu e-DD, który jeżeli będzie zawierał prawidłowe i kompletne dane, otrzyma numer referencyjny i zostanie automatycznie przesłany do podmiotu wysyłającego oraz odbierającego.
Przemieszczanie wyrobów akcyzowych odbywać się będzie na podstawie wydruku dokumentu e-DD. Odbiorca, po dostarczeniu mu wyrobów, będzie przesyłał do systemu teleinformatycznego raport ich odbioru, który jeżeli będzie zawierał kompletne i prawidłowe dane, zostanie automatycznie przesłany z systemu teleinformatycznego do podmiotu odbierającego oraz wysyłającego. Raport ten zastąpi dotychczasowy wymóg podpisu na papierowym dokumencie dostawy.
Za pośrednictwem systemu teleinformatycznego odbywać się będzie także komunikowanie o zamiarze przeprowadzenia przez naczelnika urzędu celnego kontroli odebranych wyrobów akcyzowych zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie lub wyrobów akcyzowych wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy opodatkowanych zerową stawą akcyzy ze względu na ich przeznaczenie.
Zmiany w zakresie elektronicznego dokumentu e-DD oraz obsługi systemu teleinformatycznego mają wejść w życie od 1 października 2017 r.
Poza uregulowaniem procedury posługiwania się e-DD za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, wprowadzone zostanie szereg zmian w przepisach szczególnych, uwzględniających zastąpienia dokumentu dostawy elektronicznym e-DD.
 
Uwzględnienie Nomenklatury Scalonej w wersji z 2017 r.
Zgodnie z dotychczasowymi zapisami art. 3 ust. 1 u.p.a. dla celów poboru akcyzy (a także oznaczania wyrobów akcyzowych znakami akcyzy oraz do wiążących informacji akcyzowych) stosuje się klasyfikację w układzie odpowiadającym Nomenklaturze Scalonej (CN) zgodną z rozporządzeniem Rady (EWG) nr 2658/87 z 23.07.1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej.
Jednocześnie zgodnie z art. 3 ust. 2 u.p.a. zmiany w Nomenklaturze Scalonej (CN) nie powodują zmian w opodatkowaniu akcyzą (o ile nie zostało to określone wprost w ustawie). W praktyce oznacza to, że dla celów akcyzy stosuje się Nomenklaturę Scaloną (CN) w wersji obowiązującej na rok 2009. Wynika to z tego, że obecnie obowiązująca u.p.a. weszła w życie w 2009, a wspomniany przepis art. 3 ust. 2 u.p.a. niejako „blokuje” implementację znowelizowanych wersji Nomenklatury Scalonej dla potrzeb akcyzy. Mimo więc corocznego aktualizowania Nomenklatury Scalonej (CN), co do zasady nie miało to jak dotąd wpływu na akcyzę.
W wyniku planowanej zmiany podstawową wersją Nomenklatury Scalonej (CN) mającą znaczenie dla potrzeb akcyzy ma być Nomenklatura Scalona (CN) w wersji z 2017 r. wynikająca z rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) 2016/1821 z dnia 6 października 2016 r. zmieniającego załącznik I do rozporządzenia Rady (EWG) nr 2658/87 z dnia 23 lipca 1987 r. w sprawie nomenklatury taryfowej i statystycznej oraz w sprawie Wspólnej Taryfy Celnej.
Jednocześnie zachowana ma być zasada wyrażona w art. 3 ust. 2 u.p.a., co oznacza, że późniejsze aktualizacje Nomenklatury Scalonej nie będą miały wpływu na akcyzę, gdyż bazą będzie jej wersja z 2017 r. (chyba, że ustawodawca ponownie zaktualizuje ustawę, bądź też przyjmie jako zasadę corocznego aktualizowania art. 3 u.p.a. w ślad za aktualizacją samej Nomenklatury Scalonej).
Omawiane zmiany miałyby wejść w życie 1 czerwca 2017 r.
 
Wersja Nomenklatury Scalonej (CN) stosowana dla potrzeb akcyzy
Dotychczas
Od 1 czerwca 2017 r.
Nomenklatura Scalona (CN) w wersji z 2009 r.
Nomenklatura Scalona (CN) w wersji obowiązującej od 2017 r.
 
Wprowadzenie dodatkowego zwolnienia dla ubytków wyrobów akcyzowych
Zgodnie z art. 8 ust. 3 u.p.a. jedną ze szczególnych czynności opodatkowanych podatkiem akcyzowych jest powstanie ubytków wyrobów akcyzowych w rozumieniu art. 2 pkt 20 u.p.a. W rzeczywistości jednak opodatkowanie dotyczy nadmiernych ubytków ponad pewną normę uznaną przez ustawodawcę za dopuszczalną. Wynika to z art. 30 ust. 4 u.p.a., który wprowadza zwolnienie z akcyzy ubytków wyrobów akcyzowych m.in. do wysokości ustalonej dla danego podmiotu przez właściwego naczelnika urzędu skarbowego na podstawie art. 85 ust. 1 pkt 1 albo ust. 2 pkt 1 lit a) u.p.a. Te ostatnie przepisy regulują tryb wydawania przez naczelnika urzędu celnego z urzędu bądź na wniosek podatnika, decyzji w zakresie norm dopuszczalnych ubytków wyrobów akcyzowych.
Oznacza to, że przekroczenie norm ubytków skutkuje w obecnym stanie prawnym ich opodatkowaniem, nawet jeśli te dodatkowe ubytki wynikają z właściwości fizykotechnicznych procesu produkcyjnego.
Obecne rozwiązanie było krytykowane jako niezgodne z art. 7 ust. 4 dyrektywy Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG, który to przepis stawia poza zakresem opodatkowania akcyzą całkowite zniszczenia lub nieodwracalne utraty wyrobów akcyzowych objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy, jeżeli zniszczenie lub utrata wynikają z właściwości tych wyrobów, nieprzewidzianych okoliczności lub działania siły wyższej lub wynikają z zezwolenia udzielonego przez właściwe organy państwa członkowskiego. Brak jest przy tym limitów takich strat.
Projekt zakłada wprowadzenie w art. 30 ust. 4a u.p.a. w projektowanym brzmieniu dodatkowego zwolnienia odnoszącego się do ubytków przekraczających dopuszczalne normy, o których mowa w decyzjach określonych na podstawie art. 85 ust. 1 pkt 1 albo ust. 2 pkt 1 lit a) u.p.a. Warunkiem jest jednak aby podmiot udowodnił naturalny charakter tych ubytków wynikający z właściwości tych wyrobów. Można więc stwierdzić, że ustawodawca zamierza wyjść naprzeciw zgłaszanym postulatom dostosowania polskiej regulacji do regulacji z dyrektywy horyzontalnej. Zmiana powyższa ma wejść w życie 1 czerwca 2017 r.
 
Zmniejszenie obciążeń dokumentacyjnych
Poza merytorycznymi zmianami opisanymi wcześniej, projekt zakłada także wprowadzenie kliku zmian o charakterze ułatwień dokumentacyjnych. Poniższe zestawienie prezentuje te zmiany.
Ułatwienia dokumentacyjne
Przepis
Dotychczas
Po zmianach
Warunkiem zwolnienia na mocy art. 30 ust. 7a u.p.a. energii elektrycznej wykorzystywanej do określonych procesów technologicznej, jest m.in. przekazanie przez podmiot wykorzystujący energię elektryczną do właściwego naczelnika urzędu celnego do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podmiot ten wykorzystał energię elektryczną, oświadczenia o ilości wykorzystanej energii i sposobie jej wykorzystania.
Wymóg sporządzania oświadczenia, zostanie zastąpiony wymogiem wykazania przez podmiot wykorzystujący energię elektryczną w deklaracji podatkowej ilości wykorzystanej energii i sposobie jej wykorzystania. Zmiana miałaby wejść od 1 czerwca 2017 r.
Warunkiem zwolnienia na mocy art. 31a ust. 1 u.p.a. czynności podlegających opodatkowaniu, których przedmiotem są wyroby węglowe przeznaczone do celów opałowych w określonych procesach bądź przez określone podmioty, jest m.in. uzyskanie przez sprzedawcę tych wyrobów podpisu złożonego przez finalnego nabywcę węglowego, który potwierdza w ten sposób nabycie wyrobów węglowych.
Rezygnacja z wymogu uzyskiwania podpisu składanego przez finalnego nabywcę węglowego. Zmiana miałaby wejść od 1 października 2017 r.
Obowiązek umieszczania na dokumencie dostawy numeru podmiotu pośredniczącego.
Rezygnacja z tego wymogu. Zmiana miałaby wejść od 1 października 2017 r.
 
Inne zmiany
Wśród pozostałych zmian warto wspomnieć o zamiarze wprowadzenia definicji „zużywającego podmiotu gospodarczego”, która ma się znaleźć w projektowanym art. 2 ust. 1 pkt 22a u.p.a. Będzie się ona odnosiła do podmiotu polskiego, który zużywa w ramach prowadzonej działalności gospodarczej wyroby akcyzowe wymienione w załączniku nr 2 do u.p.a., opodatkowane zerową stawką akcyzy ze względu na ich przeznaczenie do celów uprawniających do zastosowania tej stawki akcyzy. Konsekwencją wprowadzenia powyższej zmiany będą zmiany w poszczególnych przepisach, które odnosiły się dotychczas ogólnie do podmiotu zużywającego wyroby akcyzowe na cele działalności gospodarczej (np. w art. 40 ust. 1 pkt 1a u.p.a., w art. 89 ust. 2 pkt 1-6 u.p.a.).
 
 
Wydaje się, że najistotniejszą projektowaną zmianą w akcyzie jest wprowadzenie elektronicznego obiegu dokumentów (e-DD) w ramach systemu informatycznego nadzorowanego przez Ministra Finansów. Pozostałe zmiany mają raczej charakter uzupełniający bądź doprecyzowujący. Nie zmienia to jednak faktu, iż omawiana zmiana będzie dość obszerną zmianą, z którą podatnicy akcyzy powinni się szczegółowo zapoznać.
 
(...)