Regulacje prawne dotyczące przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność nieruchomości w ujęciu historycznym

Możliwość przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości wprowadzano po raz pierwszy do polskiego porządku prawnego ustawą z dnia 4 września 1997 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego przysługującego osobom fizycznym w prawo własności (tekst jedn.: Dz. U. z 2001 r. Nr 120, poz. 1299 z późn. zm.) - dalej u.p.p.u.w., która weszła w życie w dniu 1 stycznia 1998 r.

Przepisy tej ustawy znajdowały zastosowanie w stosunku do osób fizycznych spełniających jedną z następujących przesłanek:

  1. nabyły prawo użytkowania wieczystego przed dniem 31 października 1998 r., lub były następcami prawnymi tychże osób, przy czym owi następcy prawni również musieli być osobami fizycznymi (art. 1 ust. 2 u.p.p.u.w.),
  2. przysługiwało im prawo zabudowy nieruchomości ustanowione przed dniem wejścia w życie dekretu z dnia 26 października 1945 r. o prawie zabudowy (Dz. U. Nr 50, poz. 280) dalej u.p.z. (art. 1 ust. 3 u.p.p.u.w.),
  3. nabyły gospodarstwo rolne na podstawie aktu nadania, albo był następcami prawnymi osób będących posiadaczami tych gospodarstw (art. 1 ust. 4 u.p.p.u.w.)

– pod warunkiem złożenia wniosku o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego w prawo własności nieruchomości w terminie do dnia 31 grudnia 2000 r.


Przepisy powyższej ustawy stosowało się odpowiednio także do osób fizycznych będących właścicielami lokali, którym przysługiwał udział w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej jako w prawie związanym z własnością wyodrębnionego lokalu, pod warunkiem, że:

  1. wniosek o przekształcenie w terminie do dnia 31 grudnia 2000 r. złożyli wszyscy współużytkownicy wieczyści gruntu,
  2. wszyscy współużytkownicy wieczyści nabyli prawo do przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności (zgodnie z art. 1 ust. 2 u.p.p.u.w.)

– przy czym oba te warunki musiały być spełnione łącznie.

Ustawa z dnia 4 września 1997 r. przewidywała, że co do zasady przekształcenie dokonywane było odpłatnie. Początkowo odpłatność ta uregulowana była w formie swoistego ekwiwalentu. Jednakże z uwagi wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 12 kwietnia 2000 r., który uznał te przepisy za niezgodne z Konstytucją, ustawą nowelizacyjną obowiązującą od dnia 28 lipca 2001 r. dodano do omawianej ustawy art. 4a, który w zakresie ustalenia opłaty za przekształcenie odsyłał do odpowiednich przepisów ustawy o gospodarce nieruchomościami. Od tego czasu w zamian za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność nieruchomości należało uiścić cenę odpowiadającą wartości nieruchomości ustalonej przez rzeczoznawcę majątkowego, pomniejszoną o kwotę odpowiadającą wartości użytkowania wieczystego tej nieruchomości według stanu z dnia przekształcenia. Przepisy tej ustawy przewidywały także możliwość nieodpłatnego przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność.
(…)

Podmioty legitymowane do wystąpienia z wnioskiem o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność

Krąg podmiotów uprawnionych do występowania z roszczeniem o przekształcenie prawa użytkowania wieczystego we własność wskazany został w art. 1 u.p.p.u.w. I tak, zgodnie z brzmieniem art. 1 ust. 1 u.p.p.u.w., z żądaniem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego w prawo własności mogą wystąpić osoby fizyczne i prawne będące w dniu 13 października 2005 r. użytkownikami wieczystymi nieruchomości. Zauważyć należy, że obecne brzmienie przepisu, posługującego się szerokim pojęciem „nieruchomości", nadane zostało wspomnianą powyżej nowelizacją ustawy obowiązującą od dnia 9 października 2011 r. Wcześniej omawiany przepis stanowił, że z żądaniem przekształcenia prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności mogą wystąpić osoby fizyczne będące w dniu wejścia w życie ustawy użytkownikami wieczystymi nieruchomości zabudowanych na cele mieszkaniowe lub zabudowanych garażami albo przeznaczonych pod tego rodzaju zabudowę oraz nieruchomości rolnych.

Wraz z rozszerzeniem kategorii podmiotów uprawnionych do realizacji roszczenia przewidzianego w omawianej ustawie wprowadzono też jednak pewne ograniczenia. Do art. 1 dodano mianowicie nowy punkt 1b., który stanowi, że przepisu art. 1 ust. 1 u.p.p.u.w. nie stosuje się do:

  1. nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste Polskiemu Związkowi Działkowców;
  2. nieruchomości oddanych w użytkowanie wieczyste państwowym i samorządowym osobom prawnym, a także spółkom handlowym, w odniesieniu do których Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego jest podmiotem dominującym w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 185, poz. 1439 oraz z 2010 r. Nr 167, poz. 1129);
  3. nieruchomości, wobec których toczy się postępowanie administracyjne, mające na celu nabycie nieruchomości lub jej części pod inwestycję celu publicznego.

(…)


Pełna treść komentarza dostępna jest w programie Serwis Budowlany>>>