Nałożenie na Komisję Nadzoru Finansowego obowiązku podawania do publicznej wiadomości informacji o złożeniu zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia określonych przestępstw wynika z art. 6b ustawy o nadzorze jak rynkiem finansowym. Przepis ten obowiązuje od stycznia 2014 roku. W uzasadnieniu do projektu ustawy wprowadzającej regulację wskazano, że „nowelizacja usunie lukę w prawie, na podstawie której podnoszono wobec KNF zarzuty, że umieszczając na liście ostrzeżeń publicznych nazwy instytucji finansowych niepodlegających nadzorowi dochodzi do przekroczenia zakresu ustawowych kompetencji Komisji”. Instytucję listy ostrzeżeń publicznych wprowadzono zatem, aby Komisja Nadzoru Finansowego mogła na niej ujawniać dane podmiotów niepodlegających jej nadzorowi.
Czytaj też w LEX: Lista ostrzeżeń publicznych Komisji Nadzoru Finansowego >
Jakie informacje znajdą się na liście?
W odniesieniu do zakresu podmiotowego listy wskazać należy, że wymienione w art. 6b ust. 1 ustawy o nadzorze nad rynkiem finansowym przestępstwa dotyczą przede wszystkim prowadzenia działalności reglamentowanej bez stosownego zezwolenia lub niezgodnie z tym zezwoleniem czy bezprawnego posługiwania się nazwami zastrzeżonymi dla tego typu działalności. Z powyższego wynika, że na listę ostrzeżeń publicznych mogą trafić zarówno podmioty niepodlegające nadzorowi KNF, jak i podmioty posiadające stosowne zezwolenie, które prowadzą działalność wykraczającą poza zakres zezwolenia lub wykonujące działalność w sposób niezgodny z zezwoleniem.
Zakres przedmiotowy listy ostrzeżeń publicznych KNF nie został jednoznacznie określony w przepisach. W ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym zastrzeżono, że co do zasady na liście ostrzeżeń publicznych nie ujawnia się danych osobowych. Wyjątkiem od tej zasady są jednak dane osobowe osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. Ujawnieniu podlega wówczas firma przedsiębiorcy, a więc również imię i nazwisko osoby fizycznej. Nadto, w ustawie przewidziano, że na podstawie zawiadomienia przekazanego Komisji przez prokuratora, informację o złożeniu zawiadomienia, uzupełnia się każdorazowo o wzmiankę o prawomocnej odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego albo o prawomocnym umorzeniu postępowania przygotowawczego, a w przypadku wniesienia aktu oskarżenia o wzmiankę o prawomocnym orzeczeniu sądu.
W praktyce Komisja Nadzoru Finansowego ujawnia na Liście ostrzeżeń publicznych takie informacje, jak:
- nazwa podmiotu, w związku z działalnością którego złożono zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa;
- numer identyfikujący podmiot (KRS, NIP lub REGON);
- właściwa prokuratura;
- wzmianki o prawomocnych orzeczeniach wydanych w toku postępowania karnego;
- data złożenia zawiadomienia albo wniosku o korzystanie z uprawnień pokrzywdzonego;
- data rozstrzygnięcia;
- tzw. „informacje istotne”, w ramach których Komisja wskazuje co do zasady, jakie przepisy prawa mogły zostać naruszone, a także kto złożył zawiadomienie o możliwości popełnienia przestępstwa.
Czytaj też w LEX: Przesłanki wpisu na listę ostrzeżeń publicznych KNF w kontekście działalności ubezpieczeniowej >
Czytaj też: Postępowania wyjaśniające bardziej karne niż administracyjne - ale bez obrońcy
Niektóre informacje budzą wątpliwości
Zauważyć w tym miejscu należy, że brak jednoznacznego uregulowania zakresu przedmiotowego listy powoduje, że jest ona prowadzona w sposób niekonsekwentny. Budzącą największe wątpliwości rubryką są „wzmianki o prawomocnych orzeczeniach wydanych w toku postępowania karnego”. Dzieje się tak dlatego, że w odniesieniu do niektórych podmiotów ujawnionych na liście Komisja wskazuje takie informacje, jak oznaczenie organu rozpoznającego sprawę, datę i treść rozstrzygnięcia, sygnaturę sprawy oraz datę uprawomocnienia się rozstrzygnięcia. Natomiast w odniesieniu do innych tylko niewielką część ww. danych, jak np. informacja o tym, że w dniu X uprawomocnił się wyrok sądu Y wydany w dniu Z (pod oznaczeniem XYZ wskazywane są konkretne dane). W konsekwencji z niektórych wzmianek wynika, jakie w sprawie zapadło rozstrzygnięcie, a z niektórych już nie.
Praktyka taka nie narusza, co prawda, przepisów ustawy o nadzorze, ponieważ wskazano w nich, że w przypadku wniesienia aktu oskarżenia należy ujawnić na liście wzmiankę o prawomocnym rozstrzygnięciu i nie doprecyzowano, jaki ma być zakres tej wzmianki, natomiast w sposób istotny ogranicza przejrzystość i jasność listy. Brak konsekwencji w konstruowaniu treści wzmianek powoduje, że po pierwsze osłabieniu ulega transparentność listy, a po drugie podmioty wpisywane na listę są nierówno traktowane, ponieważ w odniesieniu do części opinia publiczna może dowiedzieć się - na podstawie listy - jakie w sprawie zapadło rozstrzygnięcie, a w odniesieniu do części już nie. Warto byłoby zatem ujednolicić zakres przedmiotowy listy ostrzeżeń, tak, aby w stosunku do wszystkich wpisywanych na nią podmiotów ujawniać taki sam zakres informacji.
Wykreślenie wpisu dopiero po 10 latach
Przechodząc do okresu publikacji wpisów, wskazać należy, że co do zasady Komisja z urzędu usuwa dane podmiotu z listy ostrzeżeń publicznych po upływie 10 lat od dnia złożenia zawiadomienia o podejrzeniu popełnienia przestępstwa lub wniosku o przyznanie przewodniczącemu Komisji statusu pokrzywdzonego w sprawie.
Jeśli jednak postępowanie karne prowadzone względem podmiotu wpisanego na listę nie zakończy się w ciągu 10 lat, wpis zostanie wykreślony z urzędu dopiero w ciągu roku od dnia prawomocnego zakończenia tego postępowania. Do wykreślenia wpisu może dojść wcześniej, na wniosek podmiotu, którego dotyczy wpis – w przypadku uprawomocnienia się orzeczeń o odmowie wszczęcia postępowania przygotowawczego, umorzeniu postępowania przygotowawczego albo wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie karne innego niż wyrok skazujący lub wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne. Do tego niezbędne jest jednak otrzymanie przez Komisję od prokuratura zawiadomienia o zapadłym rozstrzygnięciu, inaczej wniosek o wykreślenie wpisu zostanie pozostawiony bez rozpoznania. Wcześniejsze wykreślenie informacji na temat ujawnionego podmiotu nie będzie jednak możliwe, jeśli na skutek złożonego zawiadomienia wszczęto więcej niż jedno postępowanie karne i wszystkie z nich nie ulegną zakończeniu. Analogiczne zasady obowiązują, jeśli zawiadomienie odnosiło się do kilku czynów, a organ prowadzący postępowanie uznał tylko niektóre z nich za zasadne, a w odniesieniu do pozostałych odmówił wszczęcia postępowania – wówczas wpis (obejmujący wszystkie czyny) będzie można usunąć dopiero po zakończeniu postępowania prowadzonego co do czynu lub czynów nieobjętych postanowieniem o odmowie wszczęcia postępowania.
Klaudia Lewandowska, prawnik w Dziale Prawa Rynku Kapitałowego Filipiak Babicz Legal
Czytaj też w LEX: Postępowanie wyjaśniające przez Komisję Nadzoru Finansowego a gwarancje procesowe jego uczestników >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
