Pytanie:
Jak powinna zostać wystawiona taka faktura korygująca?
Korekta musi być podpisana przez odbiorcę tej faktury, ale jej odbiorca już nie żyje i nie ma już firmy tego odbiorcy. Uważam, że faktura korygująca nie może być wystawiona również na męża zmarłej podatniczki, ponieważ w jego dokumentacji księgowej faktura pierwotna nie istnieje.
Jak w tej sytuacji postąpić?
Podatniczka miała też podpisaną umowę z EURONET. Ta firma dokonuje rozliczeń tylko raz w miesiącu, po zamknięciu miesiąca, więc za usługi EURONET w listopadzie 2007 r. zostanie wystawiona faktura VAT na początku grudnia 2007 r.
Jak powinna zostać wystawiona ta faktura?
Na zmarłą podatniczkę faktura nie może zostać już wystawiona, ale nie może też zostać wystawiona na męża tej podatniczki, ponieważ w tym okresie nie prowadził on działalności gospodarczej.
Jak będzie wyglądała sytuacja, gdy w kwietniu wystawiliśmy fakturę VAT na zaliczkę otrzymaną od osoby prowadzącej działalność gospodarczą, właścicielka firmy zmarła, umowa nie została zrealizowana, działalność została zamknięta?
W jakim miesiącu skorygować VAT? Na kogo wystawić fakturę korygującą? Kto może potwierdzić odbiór tej faktury? Komu i na podstawie jakich dokumentów zwrócić należną kwotę?

 

Odpowiedź:
Uważam, że faktura korygująca powinna być wystawiona na zmarłą podatniczkę.
Moim zdaniem także faktura za listopad (za okres do 25 listopada) powinna być wystawiona na zmarłą podatniczkę.

Uzasadnienie:
Ad 1)
Na wstępie wyjaśnić należy jedną zasadniczą kwestię. Żadne przepisy nie nakazują podpisywania faktury korygującej (podobnie zresztą, jak i normalnej faktury). Praktyka podpisywania faktur korygujących "zrodziła się" dla wygody dostawców i z powodu restrykcyjnych (niezgodnych) z przepisami wymagań stawianych przez organy podatkowe.
W każdym razie z pewnością nie ma obowiązku podpisywania faktur korygujących.
Przepisy wspólnotowe jednoznacznie stanowią, że państwa członkowskie nie wprowadzą obowiązku podpisywania faktur. Stanowi o tym przepis art. 229 dyrektywy Rady 2006/112/WE z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE L 347, s. 1).
Co do kwestii wystawienia faktury korygującej, to uważam, że należy ją wystawić na zmarłą żonę. Faktura korygująca musi być bowiem wystawiona na tego samego nabywcę, który widnieje na fakturze korygowanej.
Z przepisów art. 97 § 1 i 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa, wynika, że spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy, przy czym jeśli, na podstawie przepisów prawa podatkowego, spadkodawcy przysługiwały prawa o charakterze niemajątkowym, związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, uprawnienia te przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek.
Mąż podatniczki, jako osoba dalej prowadząca działalność po zmarłej żonie, nabył jej prawa i obowiązki. Powinien zatem potwierdzić odbiór faktury korygującej, wskazując, iż jest następcą prawnym (spadkobiercą) zmarłego podatnika, na którego wystawiana jest faktura korygująca. Takie potwierdzenie musi być wystarczające dla dostawcy (wystawcy faktury). Jednocześnie jako następca prawny (spadkobierca) zmarłego podatnika ma odpowiednio (w zależności od tego, czy korekta była na plus, czy na minus): prawo do podwyższenia swego podatku naliczonego, bądź obowiązek obniżenia swego podatku naliczonego, za okres rozliczeniowy, w którym otrzymał fakturę korygującą.
Ad 2)

Okoliczność, że podatnik (nabywca usług) nie istnieje (w przypadku osoby fizycznej - nie żyje) nie jest i nie może być przeszkodą do wystawienia faktury na jego dane. To on bowiem jest (był) nabywcą danych usług, czy też danych towarów, a zatem to na niego musi być wystawiona faktura.
Uważam zatem, że faktura za okres 1 listopada - 25 listopada powinna być wystawiona na zmarłą podatniczkę.
Należy się zwrócić do firmy Euronet, aby dokonała stosownej zmiany wystawionej faktury.

Uwagi:
Na wstępie trzeba poświęcić kilka słów problematyce opodatkowania zaliczek. Otóż opodatkowanie zaliczek to pewien skrót myślowy. Tak naprawdę opodatkowana nie jest zaliczka, tylko czynność której zaliczka dotyczy, zaś jej opodatkowanie następuje wcześniej – nie w chwili jej wykonania, tylko już w chwili otrzymania zaliczki. Zaliczka przyspiesza zatem moment powstania obowiązku podatkowego.
Piszecie Państwo, że otrzymaliście zaliczkę. Czynność, na poczet której była zaliczka, nigdy jednak nie miała miejsca (nie zaistniała). Nie powstał zatem żaden przedmiot opodatkowania. Nie ma czego obejmować opodatkowaniem.
Zwrot zaliczki – a w zasadzie niezależnie od jej zwrotu – powinien zostać udokumentowany fakturą korygującą. Jak już wskazywano – faktura jest do konkretnej transakcji, gdzie występował konkretny nabywca. Korygujemy tę właśnie transakcję (czy też zaliczkę przyjętą do tej transakcji). Fakturę korygującą należałoby zatem wystawić na osobę zmarłą (tę, która była jako nabywca na fakturze pierwotnej).
W związku z tym, że polskie przepisy wymagają potwierdzenia odbioru faktury korygującej, podatek naliczony można by skorygować w rozliczeniu za miesiąc, w którym dostarczono fakturę korygującą, jednocześnie otrzymując potwierdzenie jej otrzymania.
Zarówno na gruncie prawa cywilnego, jak i prawa podatkowego następcami prawnymi zmarłej osoby fizycznej są jej spadkobiercy. Przyjmują oni prawa i obowiązki o charakterze prywatnoprawnym (np. uprawnienie do otrzymania zwrotu zaliczki; chyba że co innego wynika z umowy, na podstawie której zaliczkę dano), jak i prawa i obowiązki o charakterze podatkowym (np. obowiązek przyjęcia faktury korygującej).
Należałoby zatem zwrócić kwotę zaliczki spadkobiercom. Również im należałoby doręczyć fakturę korygującą. Potwierdzenie odbioru przez nich faktury korygującej będzie wystarczające do korekty podatku należnego.

[Uwaga! Odpowiedź na to pytanie jest już nieaktualna od 25 XI 2018 r.]