Czy kierownik gminnego ośrodka pomocy społecznej jako organ właściwy dłużnika i wierzyciela może występować o wszczęcie egzekucji z nieruchomości dłużnika?

Z działań podjętych wobec dłużnika organ powziął informację, że dłużnik jest właścicielem gruntów i budynków mieszkalnych. Zgodnie z art. 6 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów tut. Ośrodek poinformował o tym fakcie Komornika Sądowego prowadzącego egzekucję.

Komornik zwrócił się z zapytaniem: "Czy pismo z GOPS z dnia 17 października 2012 r. należy traktować jako wniosek o wszczęcie egzekucji z nieruchomości dłużnika".

Pytanie:
1. Czy Kierownik Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej jako organ właściwy dłużnika i wierzyciela może występować o wszczęcie egzekucji z nieruchomości dłużnika?
2. Czy dla ośrodka wiąże się to z dodatkowymi opłatami?
3. Czy Komornik stwierdzając bezskuteczność egzekucji wobec danego dłużnika sam nie powinien podjąć odpowiednich kroków, aby wyegzekwować zadłużenie wobec skarbu państwa i wierzyciela?
4. Jakie dalsze kroki powinien podjąć Kierownik Ośrodka w powyższej sprawie?

Odpowiedź:
W przedstawionej sytuacji organ właściwy wierzyciela może składać wniosek egzekucyjny.
Uzasadnienie:
Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 1, poz. 7 z późn. zm.) – dalej u.p.o.u.a. pod pojęciem organu właściwego wierzyciela należy rozumieć wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby uprawnionej, zaś pod pojęciem organu dłużnika należy rozumieć wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania dłużnika alimentacyjnego, czyli osoby zobowiązanej do alimentów na podstawie tytułu wykonawczego, przeciwko której egzekucja okazała się bezskuteczna.
Jednocześnie w okresie, w którym osoba uprawniona otrzymuje świadczenia z funduszu alimentacyjnego komornik sądowy przekazuje wyegzekwowane od dłużnika kwoty zaliczone na poczet alimentów organowi właściwemu wierzyciela do wysokości wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z odsetkami. Przekazanie, o którym mowa wyżej, następuje właśnie na podstawie decyzji przyznającej świadczenia z funduszu alimentacyjnego (art. 27 ust. 9 i 10 u.p.o.u.a.).
Dłużnik alimentacyjny obowiązany jest do zwrotu należności z tytułu wypłaconych świadczeń z funduszu alimentacyjnego wraz z ustawowymi odsetkami. Jednakże zgodnie z art. 27 ust. 2 u.p.o.u.a. organ właściwy wierzyciela wydaje, po zakończeniu okresu świadczeniowego lub po uchyleniu decyzji w sprawie przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, decyzję administracyjną w sprawie zwrotu przez dłużnika alimentacyjnego należności z tytułu otrzymanych przez osobę uprawnioną świadczeń z funduszu alimentacyjnego.
Ponadto zgodnie z przepisami ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.) – dalej k.p.c. egzekucja z ruchomości należy do komornika tego sądu, w którego okręgu znajdują się ruchomości, chyba że wierzyciel wybierze innego komornika (art. 844 k.p.c.). Komornik, który wszczął egzekucję z niektórych ruchomości dłużnika, jest właściwy do przeprowadzenia egzekucji z pozostałych ruchomości dłużnika, chociażby znajdowały się w okręgu innego sądu. Do egzekucji z ruchomości komornik przystępuje przez ich zajęcie.
Zająć można ruchomości dłużnika będące bądź w jego władaniu, bądź we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Ruchomości dłużnika będące we władaniu osoby trzeciej można zająć tylko wówczas, gdy osoba ta zgadza się na ich zajęcie albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika, oraz w wypadkach wskazanych w ustawie. Jednakże w razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej dopuszczalne jest zajęcie ruchomości na zasadach przewidzianych w przepisach o egzekucji administracyjnej. Komornik dokonuje zajęcia przez wpisanie ruchomości do protokołu zajęcia. Odpis protokołu zajęcia należy doręczyć dłużnikowi i współwłaścicielom zajętej ruchomości, którzy nie są dłużnikami.
Zgodnie z art. 923 k.p.c. wskutek wniosku wierzyciela o wszczęcie egzekucji z nieruchomości wymienionej we wniosku komornik wzywa dłużnika, aby zapłacił dług w ciągu dwóch tygodni pod rygorem przystąpienia do opisu i oszacowania. Po upływie terminu określonego w wezwaniu dłużnika do zapłaty długu komornik na wniosek wierzyciela dokonuje opisu i oszacowania zajętej nieruchomości. Przy wniosku o dokonanie opisu i oszacowania wierzyciel powinien:
1) złożyć wyciąg - a w razie potrzeby odpis księgi wieczystej albo zaświadczenie sądu wystawione na podstawie zbioru dokumentów prowadzonego dla nieruchomości, zawierające wskazanie jej właściciela i wykaz ujawnionych w tym zbiorze obciążeń, jeżeli zaś nieruchomość jest objęta katastrem nieruchomości - także odpowiedni wyciąg;
2) wskazać miejsce zamieszkania uczestników postępowania.
Jeżeli nieruchomość nie ma księgi wieczystej, wierzyciel powinien złożyć inny dokument stwierdzający własność dłużnika. O terminie opisu i oszacowania komornik zawiadamia znanych mu uczestników. Komornik wzywa ponadto przez obwieszczenie publiczne w budynku sądowym i w lokalu wójta (burmistrza, prezydenta miasta) uczestników, o których nie ma wiadomości, oraz inne osoby, które roszczą sobie prawa do nieruchomości i przedmiotów razem z nią zajętych, aby przed ukończeniem opisu zgłosiły swoje prawa.
Tak więc do wszczęcia egzekucji z nieruchomości potrzebny jest odrębny wniosek wierzyciela. Jednocześnie organem właściwym wierzyciela jest wójt a nie kierownik ośrodka pomocy społecznej (chyba, że posiada stosowne upoważnienie).
Jednocześnie należy wskazać, iż w pierwszej kolejności organ winien ustalić z komornikiem sądowym czy a jeżeli tak to w jakiej wysokości konieczna będzie wpłata zaliczki na poczet postępowania. Oczywiście kwota ta może zostać odzyskana w przypadku pozytywnego zakończenia czynności egzekucyjnych.

[Uwaga! Odpowiedź na to pytanie jest już nieaktualna od 18 IX 2015 r.]