a także mając na uwadze, co następuje:(1) Samobieżne maszyny mobilne objęte zakresem stosowania dyrektywy 2006/42/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 3 , tj. zaprojektowane lub skonstruowane do prowadzenia prac (zwane dalej "maszynami mobilnymi nieprzeznaczonymi do ruchu drogowego") mogą musieć okazjonalnie lub regularnie poruszać się po drogach publicznych, głównie w celu przemieszczenia się z jednego miejsca użytkowania do drugiego.
(2) Niniejsze rozporządzenie dotyczy wyłącznie maszyn samobieżnych. Ciągnięte urządzenia maszynowe nie są objęte niniejszym rozporządzeniem, ponieważ takie urządzenia są zwykle holowane przez pojazdy silnikowe objęte zakresem rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/858 4 . Takie urządzenia powinny być objęte rozporządzeniem (UE) 2018/858, które reguluje homologację typu pojazdów silnikowych, w tym ich przyczep. Komisja powinna uwzględnić potrzebę ustanowienia, na mocy rozporządzenia (UE) 2018/858, szczegółowych wymagań technicznych dotyczących bezpieczeństwa szczególnej kategorii, jaką stanowią ciągnięte urządzenia maszynowe, w ruchu drogowym, o ile takie urządzenia nie podlegają takim wymaganiom na mocy obowiązujących przepisów.
(3) Niektóre aspekty projektowania i konstrukcji maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego objęto już unijnym prawodawstwem harmonizacyjnym, w szczególności rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1628 5 , dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/14/WE 6 , dyrektywą 2006/42/WE oraz dyrektywami Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/30/UE 7 i 2014/53/UE 8 .
(4) W odniesieniu do bezpieczeństwa maszyn mobilnych, głównym aktem prawnym mającym zastosowanie do tych maszyn, gdy zostają wprowadzone na rynek, jest dyrektywa 2006/42/WE. Określono w niej zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa, obejmujące funkcje jazdy maszyn mobilnych poza drogami, takie jak zwalnianie, zatrzymywanie się, hamowanie, stanowiska kierowcy i systemy ograniczające. Zasadnicze wymogi w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa ustanowione w tej dyrektywie mają jednak na celu wyłącznie zapewnienie bezpieczeństwa podczas pracy maszyn i nie obejmują aspektów bezpieczeństwa tych maszyn związanych z ich poruszaniem się po drogach publicznych.
(5) Ze względu na brak zharmonizowanych przepisów dotyczących bezpieczeństwa w ruchu drogowym maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego podmioty gospodarcze, które produkują lub udostępniają na rynku maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego, ponoszą znaczne koszty związane ze zróżnicowanymi wymogami regulacyjnymi w państwach członkowskich. Ponadto bezpieczeństwo tych maszyn w ruchu drogowym nie jest zapewnione w sposób jednolity na całym terytorium Unii. W związku z tym konieczne jest ustanowienie na szczeblu unijnym zharmonizowanych przepisów dotyczących bezpieczeństwa w ruchu drogowym maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego.
(6) Do celów rozwoju i poprawy funkcjonowania rynku wewnętrznego należy ustanowić zharmonizowany system homologacji typu i system indywidualnej homologacji w zakresie bezpieczeństwa w ruchu drogowym maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, które mają poruszać się po drogach publicznych.
(7) Celem niniejszego rozporządzenia jest przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z planowanym poruszaniem się po drogach publicznych maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego. W związku z tym maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego, które w praktyce nie mają poruszać się po drogach publicznych, powinny zostać wyłączone z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia.
(8) Ponieważ celem niniejszego rozporządzenia jest przeciwdziałanie zagrożeniu wynikającemu z ruchu drogowego maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego zaprojektowanych i skonstruowanych do prowadzenia prac, a nie do przewozu osób, zwierząt lub towarów, z wyjątkiem przewozu materiałów potrzebnych do prowadzenia prac, niniejsze rozporządzenie nie powinno mieć zastosowania do maszyn, których jedynym celem jest przewóz osób, zwierząt lub towarów. Przepisami niniejszego rozporządzenia nie będą zatem objęte wszelkie typy nowych urządzeń transportu osobistego, takie jak hulajnogi i skutery elektryczne, rowery ze wspomaganiem elektrycznym, w tym przeznaczone do komercyjnego przewozu ładunków, pojazdy samoczynnie utrzymujące równowagę, w tym samoczynnie utrzymujące równowagę pojazdy do transportu osobistego i hoverboardy, elektryczne rowery jednokołowe, deskorolki elektryczne i deskorolki jednokołowe.
(9) Zważywszy że celem niniejszego rozporządzenia jest uregulowanie kwestii poruszania się po drogach maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego zaprojektowanych i skonstruowanych do prowadzenia prac, a nie do przewozu pracowników, maszyny mobilne wyposażone w więcej niż trzy miejsca siedzące, w tym miejsce siedzące kierowcy, również są wyłączone z zakresu stosowania niniejszego rozporządzenia. Każde miejsce należy uznać za miejsce siedzące, jeżeli jest ono zaprojektowane do użytkowania w trakcie ruchu maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego po drogach publicznych oraz jeżeli może ono być rozsądnie użytkowane jako miejsce siedzące i pozwala na siedzenie dorosłej kobiecie z piątego centyla.
(10) Niniejsze rozporządzenie powinno obejmować wyłącznie maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego, które mają poruszać się po drogach publicznych, są wprowadzane do obrotu od daty rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia oraz są albo nowymi maszynami mobilnymi nieprzeznaczonymi do ruchu drogowego produkowanymi przez producenta mającego siedzibę w Unii, albo maszynami mobilnymi nieprzeznaczonymi do ruchu drogowego, nowymi lub używanymi, importowanymi z państwa trzeciego.
(11) Niniejsze rozporządzenie powinno mieć zastosowanie do maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, które mają poruszać się po drogach publicznych, niezależnie od ich układu napędowego, a zatem powinno mieć zastosowanie również do maszyn elektrycznych i hybrydowych. Niniejsze rozporządzenie powinno pozostawać bez uszczerbku dla wymogów bezpieczeństwa elektrycznego związanych z napędami elektrycznymi, określonych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1230 9 .
(12) Większość rynku maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego stanowią powolne maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego. Ponadto niektóre państwa członkowskie ustanowiły dla maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego ograniczenie prędkości w ruchu drogowym wynoszące 40 km/h. Co więcej, ponieważ zagrożenie dla bezpieczeństwa ruchu drogowego jest proporcjonalne do prędkości na drodze, nie byłoby spójnym rozwiązaniem, gdyby ramy dotyczące tego zagrożenia tylko w odniesieniu do maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, a nie zwykłych pojazdów, obejmowały szybkie maszyny tego rodzaju lub maszyny tego rodzaju o prędkości nieprzekraczającej 6 km/h. Niniejsze rozporządzenie nie powinno zatem mieć zastosowania do maszyn mobilnych o maksymalnej prędkości konstrukcyjnej nieprzekraczającej 6 km/h lub przekraczającej 40 km/h.
(13) W niektórych ściśle określonych przypadkach producenci powinni mieć możliwość wyboru regulacji krajowych, homologacji typu UE lub homologacji indywidualnej UE. Biorąc pod uwagę specyfikę prototypów maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, które mają być wykorzystywane na drogach na odpowiedzialność producenta do przeprowadzania określonych programów badań rozwojowych lub badań w terenie, maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego zaprojektowanych i skonstruowanych lub przystosowanych do użytku przez służby ochrony ludności, straż pożarną i siły odpowiedzialne za utrzymanie porządku publicznego, jak również maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego wykorzystywanych głównie w kamieniołomach lub w portach lotniczych, należy pozostawić producentom elastyczność w odniesieniu do wyboru systemu homologacji.
(14) Może to dotyczyć również małych i średnich przedsiębiorstw produkujących maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego w liczbie jednostek udostępnianych na rynku, zarejestrowanych lub dopuszczonych do eksploatacji, nieprzekraczającej, rocznie i w każdym państwie członkowskim, 70 jednostek danego typu.
(15) Państwa członkowskie będą mogły ustanowić krajowe regulacje dla maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego opisanych w motywach 13 i 14, jednak państwa członkowskie, które nie ustanowiły takich regulacji, powinny zobowiązać producentów do przestrzegania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do tych maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego. Ponadto państwa członkowskie, które ustanowiły takie regulacje, powinny umożliwić producentowi podjęcie decyzji o osiągnięciu zgodności z niniejszym rozporządzeniem w celu skorzystania ze swobodnego przepływu.
(16) Biorąc pod uwagę, że w niektórych przypadkach maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego nie byłyby wystarczająco zwrotne, by poruszać się po drogach publicznych lub, ze względu na zbyt dużą masę, zbyt duży nacisk osi lub nacisk na podłoże, mogłyby uszkodzić nawierzchnię dróg publicznych lub inną infrastrukturę drogową, lub biorąc pod uwagę ich systemy w pełni zautomatyzowanej jazdy do użytku na drodze, należy pozostawić państwom członkowskim możliwość wprowadzenia zakazu poruszania się takich maszyn po drogach publicznych lub rejestracji takich maszyn, nawet jeśli uzyskały one homologację typu zgodnie z niniejszym rozporządzeniem. Aby osiągnąć w całej Unii wysoki poziom harmonizacji przepisów dotyczących maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, ważne jest, aby państwa członkowskie zakazywały poruszania się po drogach publicznych wyłącznie ograniczonej liczby maszyn. W związku z tym zarówno państwa członkowskie, jak i Komisja, powinny ustalić wystarczająco wysokie wartości progowe, by umożliwić poruszanie się po drogach publicznych na terytorium Unii jak największej liczby maszyn posiadających homologację typu.
(17) Należy określić wymagania techniczne w celu zminimalizowania ryzyka urazów u osób i uszkodzenia infrastruktury drogowej podczas poruszania się maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego po drogach publicznych. Wymagania techniczne powinny obejmować zagadnienia związane z bezpieczeństwem ruchu drogowego, takie jak integralność konstrukcji pojazdu, maksymalna prędkość konstrukcyjna, regulator obrotów, ograniczniki prędkości i prędkościomierz, układy hamulcowe, układ kierowniczy, pole widzenia oraz masy i wymiary. Wymagania techniczne powinny uwzględniać synergie między funkcją maszyny mobilnej nieprzeznaczonej do ruchu drogowego a funkcją użytkowania jej na drodze. Aby te wymagania techniczne nie ulegały dezaktualizacji, Komisja może ustanowić przepisy dotyczące dodatkowych wymagań wynikających z postępu naukowo-technicznego, takich jak systemy wspomagające kierowcę oraz systemy zautomatyzowanej jazdy i zdalnie obsługiwane systemy jazdy.
(18) Aby zmniejszyć obciążenia administracyjne dla podmiotów gospodarczych, niniejsze rozporządzenie powinno umożliwiać stosowanie komponentów i oddzielnych zespołów technicznych w tych maszynach mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, które uzyskały homologację typu zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 167/2013 10 lub z rozporządzeniem (UE) 2018/858.
(19) Wszystkie podmioty gospodarcze uczestniczące w łańcuchu dostaw i dystrybucji powinny wprowadzić właściwe środki w celu zapewnienia, by wszystkie maszyny mobilne nieprzeznaczone do ruchu drogowego udostępniane przez nie na rynku były zgodne z niniejszym rozporządzeniem. Konieczne jest zatem określenie wyraźnego i proporcjonalnego podziału obowiązków stosownie do ról pełnionych przez poszczególne podmioty gospodarcze w łańcuchu dostaw i dystrybucji.
(20) Aby zapewnić prawidłowe wdrożenie i właściwe funkcjonowanie procedury monitorowania zgodności produkcji, która jest jedną z podstaw systemu homologacji typu UE, producenci powinni być regularnie kontrolowani przez właściwy organ lub odpowiednio wykwalifikowaną służbę techniczną wyznaczoną do tego celu. Częstotliwość takich kontroli powinna być proporcjonalna do wielkości produkcji. Państwa członkowskie powinny zapewnić, aby ich organy udzielające homologacji i organy nadzoru rynku dysponowały niezbędnymi zasobami, takimi jak wystarczające zasoby budżetowe, ludzkie i materialne, w tym wystarczającą liczbą kompetentnego personelu, jak również wystarczającą wiedzą fachową, procedurami i innymi ustaleniami umożliwiającymi im wykonywanie uprawnień powierzonych im na mocy art. 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1020 11 .
(21) Aby zagwarantować pewność prawa, należy wyjaśnić, że przepisy dotyczące nadzoru rynku i kontroli produktów wprowadzanych na rynek ustanowione rozporządzeniem (UE) 2019/1020 mają zastosowanie do maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego objętych zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia, a w odniesieniu do aspektów, których dotyczą wymagania techniczne ustanowione w niniejszym rozporządzeniu lub które są ujęte w tych wymaganiach, przepisy te zmieniają załącznik I do tego rozporządzenia, aby wymienić w tym załączniku odesłania do niniejszego rozporządzenia.
(22) W przypadku maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego należy ustanowić podmiot gospodarczy mający siedzibę w Unii, do którego organy nadzoru rynku mogłyby kierować wnioski, w tym wnioski o udzielenie informacji na temat zgodności produktu z niniejszym rozporządzeniem, i który mógłby współpracować z organami nadzoru rynku w zapewnianiu natychmiastowego podjęcia działań naprawczych, by usunąć niezgodności. Podmiotami gospodarczymi, które powinny wykonywać te zadania, są producent lub upoważniony przedstawiciel, któremu producent udzielił do tego pełnomocnictwa. Producent powinien zapewnić, aby przez cały czas, w którym dysponuje on homologacją typu UE lub homologacją indywidualną UE zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, wyznaczony był przedstawiciel posiadający pełnomocnictwo.
(23) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania procedury homologacji typu UE i homologacji indywidualnej UE oraz określonych przepisów administracyjnych niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 12 .
(24) Ściślejsza koordynacja między organami krajowymi poprzez wymianę informacji i skoordynowane oceny pod kierunkiem organu koordynującego ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia stałego wysokiego poziomu zdrowia i bezpieczeństwa w ramach rynku wewnętrznego. Prowadzi to również do efektywniejszego wykorzystania ograniczonych zasobów na poziomie krajowym. W tym celu należy stworzyć forum doradcze do wymiany informacji o egzekwowaniu przepisów dla państw członkowskich i Komisji, tak by promować najlepsze praktyki, umożliwiać wymianę informacji oraz koordynować działania w zakresie egzekwowania przepisów niniejszego rozporządzenia. Ze względu na ustanowienie takiego forum i jego zadania powoływanie oddzielnej grupy ds. współpracy administracyjnej, którego wymaga art. 30 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2019/1020, nie powinno być konieczne. Forum należy jednak uznawać za grupę ds. współpracy administracyjnej na potrzeby Unijnej Sieci ds. Zgodności Produktów, o której mowa w art. 29 tego rozporządzenia.
(25) W celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do: metody określania wartości progowych, które można stosować w przypadku zbyt dużych wymiarów i zbyt dużej masy, zbyt dużego nacisku osi lub zbyt dużego nacisku na podłoże maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego; stosowania elementów wymagań technicznych, ustanawiania szczegółowych wymagań technicznych, procedur i metod badania; badania wirtualnego oraz ustaleń dotyczących zgodności produkcji i określania przepisów dotyczących służb technicznych. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 13 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.
(26) Państwa członkowskie powinny ustanowić przepisy dotyczące sankcji mających zastosowanie w przypadku naruszeń przepisów niniejszego rozporządzenia i powinny podjąć wszelkie niezbędne środki w celu zapewnienia ich wykonywania. Sankcje te powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
(27) Komisja powinna przedstawić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z wykonywania niniejszego rozporządzenia i w oparciu o informacje przekazywane przez państwa członkowskie w razie potrzeby ponownie rozważyć kwestię przedłożenia wyłącznego wniosku ustawodawczego lub przedłużenia okresu przejściowego krajowej homologacji typu.
(28) Aby umożliwić państwom członkowskim, organom krajowym i podmiotom gospodarczym przygotowanie się do stosowania nowych przepisów wprowadzonych w niniejszym rozporządzeniu, należy określić datę rozpoczęcia stosowania przypadającą po dacie jego wejścia w życie. Niezbędne jest także określenie okresu przejściowego pozwalającego producentom, w tym okresie, na spełnienie wymogów niniejszego rozporządzenia i korzystanie ze swobodnego przepływu lub na spełnienie wymogów odpowiednich przepisów krajowych dotyczących homologacji typu.
(29) W celu ułatwienia wdrożenia zharmonizowanych przepisów niniejszego rozporządzenia po jego wejściu w życie, państwa członkowskie powinny w okresie przejściowym powstrzymać się od przyjmowania nowych krajowych przepisów technicznych, niedostosowanych do przepisów ustanowionych w niniejszym rozporządzeniu, dotyczących homologacji maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego poruszających się po drogach publicznych. Okres przejściowy powinien mieć zastosowanie wyłącznie w tych państwach członkowskich, w których w tym okresie obowiązują istniejące wcześniej lub nowe krajowe przepisy techniczne dotyczące homologacji maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego poruszających się po drogach publicznych.
(30) Niniejsze rozporządzenie zapewnia poszanowanie praw podstawowych i zasad uznanych w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej "Kartą"). W związku z tym niniejsze rozporządzenie należy interpretować i stosować w odniesieniu do tych praw i zasad, w szczególności prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego, które obejmuje prawo do poszanowania mieszkania zgodnie z art. 7 Karty.
(31) Ponieważ cel niniejszego rozporządzenia, a mianowicie ustanowienie zharmonizowanych wymagań technicznych, wymogów administracyjnych i procedur homologacji typu UE i homologacji indywidualnej UE nowych maszyn mobilnych nieprzeznaczonych do ruchu drogowego, które mają się poruszać po drogach publicznych, jak również przepisów i procedur dotyczących nadzoru rynku takich maszyn, nie może zostać osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na jego rozmiary i skutki możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE: