a także mając na uwadze, co następuje:(1) Polityka i przepisy Unii w zakresie środowiska i klimatu zapewniły znaczną poprawę stanu środowiska. Główne wyzwania związane ze środowiskiem i zmianami klimatu wciąż jednak pozostają aktualne, a zaniechanie działań w tym zakresie będzie miało poważne konsekwencje dla Unii.
(2) Ze względu na skalę i złożoność tych wyzwań związanych ze środowiskiem i klimatem, działania w celu sprostania tym wyzwaniom powinny być finansowane przede wszystkim przez największe unijne programy finansowania. W swoim komunikacie z dnia 29 czerwca 2011 r. zatytułowanym "Budżet z perspektywy »Europy 2020«", dostrzegając wyzwania związane ze zmianą klimatu, Komisja stwierdziła, że zamierza zwiększyć udział budżetu Unii przeznaczonego na kwestie związane z klimatem do przynajmniej 20 % przy wkładzie ze strony różnych polityk. Niniejsze rozporządzenie powinno przyczynić się do osiągnięcia tego celu.
(3) Wspomniane unijne programy finansowania nie mogą spełnić wszystkich szczególnych potrzeb związanych z działaniami na rzecz środowiska i klimatu. Jeśli chodzi o działania na rzecz środowiska i klimatu, potrzebne są specjalne podejścia, które sprostają nierównomiernemu uwzględnieniu ich celów w praktykach państw członkowskich, nierównomiernemu i nieodpowiedniemu wdrożeniu przepisów w państwach członkowskich, a także niewystarczającemu upowszechnieniu informacji na ten temat i promowaniu celów polityki. Należy podjąć działania następcze w związku z programem ustanowionym w rozporządzeniu (WE) nr 614/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady 4 i przyjąć nowe rozporządzenie. W związku z tym niniejsze rozporządzenie powinno ustanowić specjalny program finansowania działań na rzecz środowiska i klimatu ("program LIFE"). W celu osiągnięcia znacznego wpływu finansowania Unii należy rozwijać ścisłe synergie i komplementarność między programem LIFE a innymi unijnymi programami finansowania.
(4) Zasoby środowiska naturalnego w Unii są nierównomiernie rozmieszczone, ale związane z nimi korzyści dotyczą całej Unii i są odczuwane na całym jej terytorium. Obowiązek ochrony tych zasobów przez Unię wymaga spójnego stosowania zasad solidarności i współodpowiedzialności, co wymaga, aby pewne problemy Unii dotyczące środowiska i klimatu były lepiej rozwiązywane na poziomie regionalnym lub lokalnym. Od 1992 r. programy LIFE odgrywają zasadniczą rolę w zwiększaniu solidarności i współodpowiedzialności w obszarze ochrony wspólnego dobra Unii, jakim są środowisko i klimat. Program LIFE powinien w dalszym ciągu pełnić tę rolę.
(5) Ze względu na swój charakter i zasoby, program LIFE nie jest w stanie rozwiązać wszystkich problemów związanych ze środowiskiem i klimatem. Zamiast tego celem programu LIFE powinno być pełnienie roli katalizatora zmian w rozwoju i wdrażaniu polityki poprzez zapewnianie i rozpowszechnianie rozwiązań i najlepszych praktyk, aby zrealizować cele w zakresie środowiska i klimatu, oraz poprzez promowanie innowacyjnych technologii w zakresie środowiska i zmiany klimatu. W ramach tych dążeń program LIFE powinien wspierać wdrażanie "Ogólnego unijnego programu działań w zakresie środowiska do 2020 r. "Dobrze żyć w granicach naszej planety" ustanowionego decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady 5 ("7. program działań na rzecz środowiska").
(6) Niniejsze rozporządzenie ustanawia, na cały czas trwania programu LIFE, kopertę finansową w kwocie 3 456 655 milionów EUR według cen aktualnych wynoszącą 0,318 % łącznej kwoty środków na zobowiązania, o których mowa w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) nr 1311/2013 6 , która ma stanowić dla Parlamentu Europejskiego i Rady zasadniczy punktem odniesienia, w rozumieniu punktu 17 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z 2 grudnia 2013 r. między Parlamentem Europejskim, Radą i Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w sprawach budżetowych i należytego zarządzania finansami 7 , w trakcie rocznej procedury budżetowej.
(7) Zgodnie z konkluzjami Rady Europejskiej z posiedzenia w Luksemburgu w grudniu 1997 r. i z posiedzenia w Salonikach w czerwcu 2003 r. kraje kandydujące oraz kraje Bałkanów Zachodnich uczestniczące w procesie stabilizacji i stowarzyszenia, jak również kraje objęte Europejską Polityką Sąsiedztwa, powinny kwalifikować się do uczestnictwa w programach unijnych zgodnie z warunkami określonymi w odpowiednich umowach dwustronnych lub wielostronnych zawartych z tymi krajami.
(8) Zgodnie z decyzją Rady 2001/822/WE 8 ("decyzja o Stowarzyszeniu Zamorskim") osoby fizyczne z danego kraju lub terytorium zamorskiego (KTZ) oraz, we właściwych przypadkach, właściwe organy i instytucje publiczne lub prywatne danego KTZ mogą brać udział w programach unijnych, pod warunkiem wypełnienia zasad i celów danego programu, a także zapewnienia zgodności z ustaleniami mającymi zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dane KTZ jest związane.
(9) Aby inwestycje związane z działaniami na rzecz środowiska i klimatu w ramach Unii były skuteczne, niektóre działania powinny być podejmowane poza granicami Unii. Inwestycje te nie zawsze mogą być finansowane w ramach unijnych instrumentów finansowych w obszarze działań zewnętrznych. W wyjątkowych okolicznościach powinny być możliwe interwencje w państwach nieuczestniczących bezpośrednio w programie LIFE i udział osób prawnych mających siedzibę w tych państwach w działaniach finansowanych w ramach programu LIFE, z zastrzeżeniem spełnienia warunków określonych w niniejszym rozporządzeniu.
(10) Niniejsze rozporządzenie powinno zapewnić także ramy dla współpracy z właściwymi organizacjami międzynarodowymi i dla udzielania wsparcia tym organizacjom, aby odpowiedzieć na potrzeby polityki w zakresie środowiska i klimatu, które nie są objęte zakresem instrumentów finansowych w obszarze działań zewnętrznych, takich jak niektóre badania.
(11) Wymogi dotyczące środowiska i klimatu powinny być włączone do polityki i działań Unii. W związku z tym program LIFE powinien uzupełniać inne unijne programy finansowania, w tym Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego 9 , Europejski Fundusz Społeczny 10 , Fundusz Spójności 11 , Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej 12 , Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich 13 , Europejski Fundusz Morski i Rybacki oraz program Horyzont 2020 - Program Ramowy w Zakresie Badań Naukowych i |Innowacji 14 ("Horyzont 2020").
Komisja i państwa członkowskie powinny zapewnić taką komplementarność na wszystkich poziomach. Na poziomie Unii komplementarność należy zagwarantować poprzez ustanowienie zorganizowanej współpracy pomiędzy programem LIFE a wspólnie zarządzanymi unijnymi programami finansowania we wspólnych ramach strategicznych, ustanowionymi rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 15 ("rozporządzenie w sprawie wspólnych przepisów"), w szczególności w celu wspierania finansowania działań, które uzupełniają programy zintegrowane lub wspierają zastosowanie rozwiązań, metod i podejść opracowanych w ramach programu LIFE. Program LIFE powinien również zachęcać do korzystania z wyników badań naukowych i osiągnięć innowacyjnych programu Horyzont 2020 dotyczących środowiska i klimatu. W tym kontekście powinien on oferować możliwości współfinansowania dla projektów przynoszących wyraźne korzyści w dziedzinie środowiska i klimatu, w celu zapewnienia synergii pomiędzy programami LIFE i Horyzont 2020. W celu wyeliminowania ryzyka podwójnego finansowania niezbędna jest koordynacja. Komisja powinna podjąć kroki w celu uniknięcia tworzenia dodatkowych obciążeń administracyjnych dla beneficjentów projektów, wynikających ze zobowiązań sprawozdawczych w zakresie różnych instrumentów finansowych, oraz nakładania się tych zobowiązań. Dla zapewnienia przejrzystości i praktycznej wykonalności projektów zintegrowanych na mocy programu LIFE, ewentualne ustalenia dotyczące współpracy powinny zostać poczynione na wczesnym etapie. Państwa członkowskie powinny rozważyć umieszczenie odniesień do takich ustaleń w swoich umowach o partnerstwie, aby zapewnić możliwość uwzględnienia korzyści płynących z projektów zintegrowanych przy opracowywaniu programów operacyjnych lub programów na rzecz rozwoju obszarów wiejskich.
(12) Głównymi wyzwaniami dla Unii pozostają zatrzymanie i odwrócenie procesu utraty różnorodności biologicznej, a także zwiększenie efektywności korzystania z zasobów, jak również zajęcie się problemami dotyczącymi środowiska naturalnego i zdrowia. Wyzwania te wymagają zwiększenia wysiłków na poziomie Unii, aby zapewnić rozwiązania i najlepsze praktyki, które pomogą w osiągnięciu celów określonych w komunikacie Komisji z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowanym "Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu" (strategia "Europa 2020"). Poza tym, podstawą osiągnięcia celów w zakresie środowiska jest polepszenie zarządzania, w szczególności poprzez podnoszenie poziomu świadomości i zaangażowanie zainteresowanych stron. W związku z tym podprogram działań na rzecz środowiska powinien obejmować trzy obszary priorytetowe działań: ochronę środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami, przyrodę i różnorodność biologiczną, a także zarządzanie i informowanie w zakresie środowiska. Należy zapewnić możliwość wspierania realizacji szczegółowych celów w więcej niż jednym z wymienionych obszarów priorytetowych przez projekty finansowane z programu LIFE, a także możliwość udziału więcej niż jednego państwa członkowskiego.
(13) W komunikacie Komisji z dnia 20 września 2011 r. zatytułowanym "Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy" zaproponowane zostały główne etapy i działania, które są niezbędne do wprowadzenia Unii na ścieżkę efektywnego korzystania z zasobów i zrównoważonego wzrostu. Dlatego też obszar priorytetowy "Ochrona środowiska i efektywne gospodarowanie zasobami" powinien wspierać skuteczną realizację polityki Unii w dziedzinie środowiska przez sektory publiczne i prywatne, w szczególności w sektorach środowiska objętych planem działania na rzecz zasobooszczędnej Europy, poprzez ułatwianie tworzenia nowych rozwiązań i najlepszych praktyk i ich udostępniania. W tym kontekście zadaniem Komisji powinno być zapewnienie spójności, a także unikanie wzajemnego nakładania się z programem Horyzont 2020.
(14) W komunikacie Komisji z dnia 3 maja 2011 r. zatytułowanym "Nasze ubezpieczenie na życie i nasz kapitał naturalny - unijna strategia ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r." (unijna strategia na rzecz różnorodności biologicznej do 2020 r.) określone zostały cele związane z zatrzymaniem i odwróceniem procesu utraty różnorodności biologicznej. Cele te obejmują między innymi pełne wdrożenie dyrektywy Rady 92/43/EWG 16 oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE 17 , jak również zachowanie i odtworzenie ekosystemów i ich usług. Program LIFE powinien przyczyniać się do realizacji tych celów. W związku z tym obszar priorytetowy "Przyroda i różnorodność biologiczna" powinien skupiać się na wdrażaniu i zarządzaniu siecią "Natura 2000" ustanowioną na mocy dyrektywy Rady 92/43/EWG, w szczególności w odniesieniu do priorytetowych ram działań opracowanych na podstawie art. 8 tej dyrektywy, na tworzeniu i rozpowszechnianiu najlepszych praktyk w odniesieniu do różnorodności biologicznej, a także na dyrektywach 92/43/EWG i 2009/147/WE, jak również na szerszych wyzwaniach związanych z różnorodnością biologiczną, wymienionych w unijnej strategii na rzecz różnorodności biologicznej do 2020 r.
(15) Wkład programu LIFE w pokrycie rocznych potrzeb finansowych sieci "Natura 2000" należy postrzegać w kontekście środków przeznaczonych na cele związane z różnorodnością biologiczną w ramach innych funduszy Unii. Szczególną uwagę należy poświęcić zintegrowanym projektom na mocy programu LIFE jako skoordynowanemu mechanizmowi finansowania sieci "Natura 2000", ze względu na ich potencjał związany z mobilizacją środków z funduszy oraz zwiększenie zdolności absorpcyjnej w obszarze wydatków na przyrodę i różnorodność biologiczną w ramach innych funduszy Unii.
(16) Lasy odgrywają ważną rolę w kontekście środowiska i klimatu, związaną na przykład z różnorodnością biologiczną, wodą, glebą oraz łagodzeniem skutków zmiany klimatu i dostosowywaniem się do nich. Lasy i gleba pomagają w regulacji klimatu poprzez absorpcję dwutlenku węgla (CO2) z atmosfery i magazynowanie znacznych ilości węgla. Optymalizacja tej roli wymaga zapewnienia właściwych, spójnych danych i informacji. Niniejsze rozporządzenie powinno zatem zapewnić także ramy dla wsparcia synergii między działaniami na rzecz środowiska i klimatu związanymi z lasami i glebą, w tym w odniesieniu do ich monitorowania. Inne obszary zwiększonych synergii to niedobór wody i susze, a także zarządzanie ryzykiem wystąpienia powodzi.
(17) Mając na celu optymalizację wykorzystania zasobów programu LIFE, należy wspierać synergie między działaniami prowadzonymi w ramach podprogramu działań na rzecz środowiska, w szczególności w celu ochrony różnorodności biologicznej, i działaniami na rzecz łagodzenia skutków zmiany klimatu i dostosowywania się do nich w ramach podprogramu działań na rzecz klimatu.
(18) W komunikacie Komisji z dnia 15 grudnia 2011 r. zatytułowanym "Plan działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r." ("plan działania do 2050 r.") potwierdza się, że testowanie nowych podejść do łagodzenia zmian klimatu wciąż będzie miało podstawowe znaczenie w kontekście przejścia na gospodarkę niskoemisyjną Adaptacja do zmian klimatu, jako horyzontalny priorytet Unii powinna być także zapewniona. Oprócz tego wspieranie zarządzania i podnoszenia świadomości stanowią fundament zapewnienia konstruktywnych wyników i zaangażowania zainteresowanych stron. W związku z powyższym podprogram działań na rzecz klimatu powinien wspierać wysiłki w trzech obszarach priorytetowych: łagodzenia skutków zmiany klimatu, dostosowywania się do nich oraz zarządzania i informacji w zakresie klimatu. Należy zapewnić możliwość wspierania realizacji szczegółowych celów w więcej niż jednym z wymienionych obszarów priorytetowych przez projekty finansowane przez program LIFE, a także możliwość udziału więcej niż jednego państwa członkowskiego.
(19) Obszar priorytetowy "Łagodzenie skutków zmiany klimatu" powinien wspierać rozwój i realizację unijnej polityki i przepisów dotyczących klimatu, w szczególności jeśli chodzi o monitorowanie i sprawozdawczość w zakresie emisji gazów cieplarnianych, polityk dotyczących użytkowania gruntów, zmiany typu użytkowania gruntów oraz leśnictwa, zachowanie naturalnych pochłaniaczy dwutlenku węgla, system handlu emisjami, starania państw członkowskich, aby ograniczyć emisję gazów cieplarnianych, wychwytywanie i składowanie dwutlenku węgla, energię odnawialną, efektywność energetyczną, paliwa i transport, ochronę warstwy ozonowej i gazy fluorowane. Realizację infrastruktury służącej wychwytywaniu i składowaniu dwutlenku węgla uważa się za wykraczającą poza zakres programu LIFE, a zatem za niewspieraną.
(20) W Europie i na świecie można dostrzec już pierwsze skutki zmiany klimatu, takie jak ekstremalne warunki pogodowe prowadzące do powodzi i susz, wzrost temperatur i podnoszenie się poziomu mórz. W związku z tym obszar priorytetowy "Dostosowywanie się do skutków zmiany klimatu" powinien wspierać przystosowywanie się ludności, sektorów gospodarki i regionów do takich skutków poprzez specjalne działania i strategie dostosowawcze, aby zapewnić większą odporność Unii. Działania w tym obszarze powinny uzupełniać działania kwalifikujące się do finansowania w ramach instrumentu finansowego ochrony ludności ustanowionego decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/UE 18 . Realizację dużej infrastruktury uważa się za wykraczającą poza zakres programu LIFE, a zatem za niewspieraną.
(21) Pełne wdrożenie polityki i przepisów w zakresie środowiska i klimatu jest nieodłącznie związane z osiągnięciem lepszego zarządzania, zwiększeniem zaangażowania zainteresowanych stron oraz usprawnieniem rozpowszechniania informacji. Dlatego właśnie obszary priorytetowe "Zarządzanie i informacja" w obu podprogramach powinny wspierać rozwój platform współpracy i udostępnianie najlepszych praktyk, wspierając większą zgodność z przepisami i skuteczniejsze egzekwowanie przepisów, włączając w to programy szkoleniowe dla sędziów i prokuratorów, a także pozyskiwać wsparcie opinii publicznej i zainteresowanych stron dla polityki Unii w obszarze środowiska i klimatu. W szczególności powinny one wspierać ulepszenia w zakresie rozpowszechniania bazy wiedzy i najlepszych praktyk we wdrażaniu unijnych przepisów, zwiększania świadomości oraz udziału społeczeństwa, dostępu do informacji i do wymiaru sprawiedliwości w sprawach związanych ze środowiskiem.
(22) W ramach niniejszego rozporządzenia wsparcie powinno być zapewnione zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 19 . Projekty finansowane w ramach programu LIFE powinny spełniać kryteria kwalifikowalności i kryteria przyznawania finansowania, aby zapewnić jak najlepsze wykorzystanie środków unijnych i zapewnić unijną wartość dodaną. Przy ocenie unijnej wartości dodanej Komisja powinna zwracać szczególną uwagę, zależnie od poszczególnych obszarów priorytetowych, na możliwości w zakresie wykorzystania i transferu wiedzy dotyczącej projektów, ich możliwości powtórzenia i naśladowania, na trwały charakter ich wyników oraz ich wkład w osiąganie ogólnych i szczegółowych celów obszarów priorytetowych, jak również na priorytety tematyczne realizowane w ramach projektów. Należy wspierać projekty oddziaływujące wielosektorowo. Komisja powinna również promować stosowanie zielonych zamówień publicznych i zachęcać do ich stosowania, w szczególności w ramach realizacji projektów.
(23) W celu utrzymania równych warunków działania dla wszystkich przedsiębiorstw prowadzących działalność na rynku wewnętrznym i uniknięcia zbędnych zakłóceń konkurencji, finansowanie zapewniane w ramach programu LIFE powinno służyć usuwaniu, w odpowiednich przypadkach, niedoskonałości rynku. Ponadto w przypadkach gdy finansowanie stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), powinno ono być opracowane w sposób spójny z zasadami pomocy publicznej, tak aby zapobiec zakłóceniom rynku, takim jak wypieranie finansowania prywatnego, tworzenie nieefektywnych struktur rynkowych lub ochrona nieefektywnych firm, i nie może ono zostać udzielone bez wcześniejszego zatwierdzenia przez Komisję zgodnie z art. 108 ust. 3 TFUE, chyba że jest zgodne z przepisami wykonawczymi przyjętymi na mocy rozporządzenia Rady (WE) nr 994/98 20 .
(24) W celu poprawy realizacji polityki w zakresie środowiska i klimatu, jak również mając na uwadze zapewnienie szerszego włączenia celów w zakresie klimatu i środowiska do innych polityk, program LIFE powinien promować projekty, które wspierają zintegrowane podejścia do wdrażania przepisów i polityki w zakresie środowiska i klimatu. Takie zintegrowane projekty powinny służyć jako konkretne instrumenty przyczyniające się do szerszego włączenia celów dotyczących środowiska i klimatu do innych polityk unijnych oraz do ogólnych wydatków Unii, zgodnie ze strategią Europa 2020. Powinny one zapewniać przykłady dobrych praktyk w zakresie skutecznego i dobrze skoordynowanego wdrażania polityki Unii w zakresie środowiska i klimatu w państwach członkowskich i regionach. W przypadku podprogramu działań na rzecz środowiska, projekty zintegrowane powinny skupiać się przede wszystkim na realizacji unijnej strategii na rzecz różnorodności biologicznej do 2020 r., ze szczególnym uwzględnieniem skutecznego zarządzania i konsolidacji sieci "Natura 2000" ustanowionej dyrektywą 92/43/EWG i na zarządzaniu tą siecią, poprzez realizację priorytetowych ram działań opracowanych na podstawie art. 8 tej dyrektywy, dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/60/WE 21 i przepisów dotyczących odpadów i powietrza.
(25) Koncentrując się na wskazanych tematach, projekty zintegrowane powinny stanowić wielocelowe mechanizmy realizacji (np. mające na celu korzyści w zakresie środowiska i budowanie potencjału), które umożliwiają osiągnięcie wyników w innych obszarach polityki, w szczególności w obszarze środowiska morskiego zgodnie z celami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/56/WE 22 . Projekty zintegrowane mogłyby być również przewidziane w innych obszarach dotyczących środowiska. W przypadku podprogramu działań na rzecz klimatu, projekty te powinny w szczególności dotyczyć strategii i planów działania dotyczących łagodzenia zmian klimatu i dostosowywania się do nich.
(26) Projekty zintegrowane powinny wspierać wyłącznie serie określonych działań i środków, podczas gdy inne działania uzupełniające działania zawarte w projekcie powinny być finansowane z innych unijnych programów finansowania, a także ze środków krajowych, regionalnych i środków sektora prywatnego. Finansowanie w ramach programu LIFE powinno wykorzystywać synergie i gwarantować spójność pomiędzy różnymi unijnymi programami finansowania poprzez zapewnienie strategicznego ukierunkowania na środowisko i klimat, zapewniając jednocześnie uproszczenie procedur.
(27) Projekty zintegrowane, silnie ukierunkowane na wdrażanie unijnego ustawodawstwa i unijnej polityki w zakresie środowiska i klimatu za pomocą podejść zintegrowanych, wymagają działań we wszystkich częściach Unii i we wszystkich sektorach objętych niniejszym rozporządzeniem. Wymaga to wprowadzenia elementu dystrybucyjnego w procesie wyboru, aby ułatwić zapewnienie równowagi geograficznej, a także starań ze strony państw członkowskich - jeżeli to konieczne, przy wsparciu z projektu pomocy technicznej LIFE - na rzecz przygotowania i zaproponowania co najmniej jednego projektu zintegrowanego w trakcie okresu programowania LIFE.
(28) Ze względu na nowatorski charakter podejścia projektów zintegrowanych zainteresowane strony powinny w razie konieczności otrzymać wsparcie w formie pomocy technicznej. Dwuetapowa procedura składania wniosków powinna uprościć etap składania wniosku. Na pierwszym etapie plan finansowy powinien zawierać informacje dotyczące innych unijnych, krajowych lub prywatnych źródeł finansowania, jakie mają zostać uruchomione, i zakresu tego uruchomienia. Dopiero na drugim etapie powinno być wymagane przedstawienie listów intencyjnych z przynajmniej jednego innego źródła finansowania, aby zapewnić spełnienie wymogu uruchomienia środków z dodatkowego źródła finansowania. Zakres, w jakim uruchomione zostaną inne środki unijne, należy uwzględnić na etapie przyznawania finansowania.
(29) Powodzenie projektów zintegrowanych zależy od ścisłej współpracy między władzami krajowymi, regionalnymi, lokalnymi i podmiotami niepaństwowymi zainteresowanymi celami programu LIFE. Należy zatem stosować zasady przejrzystości i upubliczniania decyzji dotyczących opracowywania, wdrażania, oceny i monitorowania projektów.
(30) W przypadku projektów realizowanych w ramach podprogramu działań na rzecz środowiska innych niż projekty zintegrowane, proporcjonalny rozdział środków pomiędzy wszystkie państwa członkowskie na okres pierwszego wieloletniego programu prac, zgodnie z zasadami solidarności i współodpowiedzialności, powinien być dokonywany poprzez ustanowienie orientacyjnych przydziałów krajowych.
(31) W celu rozwijania zdolności państw członkowskich do udziału w programie LIFE, każdemu państwu członkowskiemu spełniającemu odpowiednie wymogi ustanowione w niniejszym rozporządzeniu należy udostępnić gwarantowane środki na projekty w zakresie budowania potencjału. Takie środki finansowe powinny być udostępniane na podstawie uzgodnionego planu dotyczącego budowania potencjału, w którym przedstawione są niezbędne interwencje i środki finansowe.
(32) Jakość powinna być nadrzędnym kryterium stosowanym przy ocenie projektów i w procedurze przyznawania finansowania w ramach programu LIFE. Elementy dystrybucyjne wprowadzone w celu odzwierciedlenia równowagi geograficznej mają charakter orientacyjny i nie powinny sugerować środków lub przydziałów dla poszczególnych państw członkowskich.
(33) Unia jest stroną Konwencji Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ (EKG ONZ) o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska (konwencja z Aarhus). W związku z tym należy wspierać pracę organizacji pozarządowych oraz sieci podmiotów niekomercyjnych, które realizują cel leżący w ogólnym interesie Unii, ponieważ skutecznie wspierają one cele konwencji z Aarhus poprzez przedstawianie obaw i poglądów obywateli Unii w procesie tworzenia polityki, jak również wspieranie jej realizacji i zwiększanie świadomości w zakresie problemów związanych ze środowiskiem i klimatem oraz rozwiązań politycznych. Właściwym jest, aby program LIFE wspierał szeroką grupę organizacji pozarządowych oraz sieci podmiotów niekomercyjnych, które realizują cel leżący w ogólnym interesie Unii, podejmujących głównie działania na rzecz środowiska lub klimatu, poprzez konkurencyjny i przejrzysty sposób przyznawania dotacji operacyjnych, aby pomóc im w bardziej efektywnych działaniach na rzecz polityki Unii oraz w celu promowania i wzmacniania realizacji i egzekwowania unijnych celów dotyczących środowiska i klimatu, jak również budowania i zwiększania ich potencjału, by stały się bardziej skutecznymi partnerami.
(34) Aby pełnić swoją rolę w inicjowaniu rozwoju i realizacji polityki w zakresie środowiska i klimatu, Komisja powinna wykorzystywać zasoby z programu LIFE do wspierania uruchamiania, realizacji i włączania w główny nurt unijnej polityki i przepisów dotyczących środowiska i klimatu, w tym do nabywania towarów i usług. Zasoby finansowe przeznaczone na działania komunikacyjne na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny obejmować także komunikację wewnętrzną dotyczącą priorytetów polityki unijnej oraz sytuacji w zakresie wdrożenia i transpozycji wszystkich istotnych unijnych przepisów dotyczących środowiska i klimatu.
(35) Istniejąca obecnie rozbieżność na rynku pomiędzy popytem na kredyty, kapitał własny i kapitał ryzyka a ich podażą prawdopodobnie utrzyma się, biorąc pod uwagę kryzys finansowy, a zatem właściwym jest zatem umożliwienie zastosowania instrumentów finansowych w celu wspierania projektów mających potencjał generowania przychodów w obszarach środowiska lub klimatu. Instrumenty finansowe wspierane przez program LIFE powinny być wykorzystywane w celu zaspokojenia konkretnych potrzeb rynku w sposób efektywny pod względem kosztów, zgodnie z celami programu, i nie powinny wypierać finansowania prywatnego. Powinna istnieć możliwość łączenia instrumentów finansowych z dotacjami finansowanymi z budżetu Unii, w tym także na podstawie niniejszego rozporządzenia.
(36) Doświadczenia związane z poprzednimi programami LIFE podkreśliły potrzebę skupienia starań na określonych priorytetach polityki i obszarach działania w zakresie środowiska i klimatu. Te priorytety tematyczne nie powinny być wyczerpujące, tak aby umożliwić wnioskodawcom składanie wniosków w innych obszarach, jak również uwzględnienie nowych pomysłów w odpowiedzi na nowe wyzwania. Wieloletnie programy prac powinny być również elastyczne, aby pozwolić na realizację zadań i celów programu LIFE, jednocześnie zapewniając konieczną stabilność tematyki projektów realizujących priorytety tematyczne, tak aby umożliwić potencjalnym wnioskodawcom planowanie, przygotowanie i złożenie wniosków. Pierwszy wieloletni program prac powinien obowiązywać przez cztery lata, a następujący po nim drugi program prac -przez trzy lata. Obydwa programy prac powinny zawierać niewyczerpujący wykaz tematyki projektów realizujących priorytety tematyczne.
(37) Doświadczenie zdobyte w trakcie realizacji poprzednich programów LIFE uwydatniło znaczenie krajowych punktów kontaktowych LIFE, które przyczyniły się do skutecznej realizacji programów w szczególności poprzez świadczenie pomocy wnioskodawcom i beneficjentom. W związku z tym system krajowych i regionalnych punktów kontaktowych LIFE powinien nadal działać i w miarę możliwości zostać wzmocniony, w szczególności w państwach członkowskich o niskim poziomie wykorzystania projektów, a współpraca między Komisją i krajowymi punktami kontaktowymi LIFE oraz między krajowymi i regionalnymi punktami kontaktowymi LIFE powinna zostać zacieśniona. Doświadczenie zdobyte w trakcie realizacji poprzednich programów LIFE uwydatniło także znaczenie zapewnienia skutecznego upowszechniania wyników projektów i działań związanych z tworzeniem sieci w celu zwiększenia efektu dźwigni i unijnej wartości dodanej programu LIFE, w szczególności poprzez organizację seminariów, warsztatów i podejmowanie innych działań mających na celu wymianę doświadczeń, wiedzy i dobrych praktyk w Unii. Komisja powinna zatem kontynuować i wzmacniać działania w zakresie ukierunkowanego rozpowszechniania, w tym działania szczególnie ukierunkowane na projekty zintegrowane, w szczególności w państwach członkowskich o niskim poziomie wykorzystania projektów, oraz w odniesieniu do konkretnych sektorów, a także ułatwiania współpracy i wymiany doświadczeń między beneficjentami programu LIFE i innymi podmiotami. Komisja powinna również, za pomocą odpowiednich mediów i technologii, nadal regularnie publikować wykaz projektów finansowanych za pośrednictwem programu LIFE wraz z krótkim opisem celów i osiągniętych wyników oraz zestawieniem przyznanych środków.
(38) W celu uproszczenia programu LIFE i ograniczenia obciążeń administracyjnych dla wnioskodawców i beneficjentów, należy w większym stopniu stosować stałe stawki i kwoty ryczałtowe, nie naruszając kwalifikowalności VAT i kosztów personelu stałego, zgodnie z warunkami określonymi w rozporządzeniu (UE, Euratom) nr 966/2012. Zgodnie z obecną praktyką suma wkładów organizacji publicznych (jako beneficjentów koordynujących lub współbeneficjentów) w projekt powinna przekroczyć o co najmniej 2 % sumę kosztów wynagrodzeń pracowników administracji krajowych oddelegowanych do projektu. Fundusze unijne nie powinny być wykorzystywane do dotowania budżetów krajowych, na przykład do pokrycia kosztów VAT. Jednak dostępne są jedynie ograniczone informacje dotyczące kwot z funduszy unijnych wykorzystanych do pokrycia kosztów VAT. Komisja powinna zatem, w ocenie śródokresowej oraz ex-post programu LIFE, dokonać przeglądu zwrotów VAT dla każdego państwa członkowskiego, o jakie wystąpili beneficjenci projektów w ramach programu LIFE na etapie płatności końcowej.
(39) Maksymalne stawki współfinansowania powinny być ustanowione na takich poziomach, jakie są niezbędne do zachowania skutecznego poziomu wsparcia udzielonego z programu LIFE.
(40) Program LIFE i jego podprogramy powinny podlegać regularnemu monitorowaniu i ocenie w oparciu o odpowiednie wskaźniki wyników, by umożliwić wprowadzenie odpowiednich zmian, w tym przeprowadzenie wszelkich koniecznych przeglądów priorytetów tematycznych. Przy dokładniejszym definiowaniu wskaźników wyników dla potrzeb oceny programów i projektów, Komisja powinna położyć nacisk na monitorowanie jakości w oparciu o wskaźniki wyników oraz oczekiwane wyniki i skutki. Komisja powinna również zaproponować metodę monitorowania długoterminowego powodzenia projektów, w szczególności w obszarze priorytetowym "Przyroda i różnorodność biologiczna". Aby zapewnić potwierdzenie korzyści, które oba podprogramy mogą przynieść dla działania na rzecz klimatu i różnorodności biologicznej, a także dostarczyć informacji o poziomach wydatków, monitorowanie programu LIFE powinno uwzględniać wydatki dotyczące działań na rzecz klimatu i różnorodności biologicznej, jak zostało to określone w komunikacie zatytułowanym "Budżet z perspektywy »Europy 2020«". Takie monitorowanie powinno opierać się o prostą metodologię, poprzez zaklasyfikowanie wydatku do jednej z trzech kategorii: wydatków związanych wyłącznie z klimatem/różnorodnością biologiczną (wliczanych w 100 %), wydatków związanych w znacznym stopniu z klimatem/różnorodnością biologiczną (wliczanych w 40 %) oraz wydatków niezwiązanych z klimatem/różnorodnością biologiczną (wliczanych w 0 %). Ta metodologia nie powinna wykluczać zastosowania w razie potrzeby bardziej dokładnych metodologii.
(41) Ze względu na długotrwałe doświadczenie Komisji w zakresie zarządzania programem i projektami LIFE oraz ze względu na pozytywne doświadczenie beneficjentów programu LIFE związane z zewnętrznymi zespołami monitorującymi, za zarządzanie programem LIFE powinna nadal być odpowiedzialna Komisja. Wszelkie zmiany w strukturze zarządzania programem i projektami LIFE powinny zostać poddane szczegółowej analizie ex ante kosztów i korzyści, a szczególny nacisk należy położyć na zapewnienie odpowiedniej i wyczerpującej wiedzy fachowej, w szczególności w obszarze priorytetowym "Przyroda i różnorodność biologiczna".
(42) Należy chronić interesy finansowe Unii z zastosowaniem proporcjonalnych środków w całym cyklu wydatkowania, w tym prewencji, wykrywania i analizy nieprawidłowości, odzyskiwania środków straconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz, w stosownych przypadkach, nakładania kar.
(43) W celu zapewnienia możliwie najlepszej oceny wykorzystania środków Unii, należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 TFUE w odniesieniu do określenia wskaźników wyników dotyczących priorytetów tematycznych podprogramu działań na rzecz środowiska oraz obszarów priorytetowych podprogramu działań na rzecz klimatu do zmiany priorytetów tematycznych określonych w załączniku III, oraz zwiększającej wartość procentową budżetu przeznaczoną na dotacje na działania w odniesieniu do projektów wspierających ochronę przyrody i różnorodność biologiczną. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(44) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonania niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do przyjmowania wieloletnich programów prac, należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 23 .
(45) Jeżeli komitet ds. programu działań na rzecz środowiska i klimatu LIFE nie wyda żadnej opinii w sprawie projektu aktu wykonawczego, Komisja zgodnie z art. 5 ust. 4 akapit drugi rozporządzenia (UE) nr 182/2011 nie przyjmuje projektu aktu wykonawczego. Stosowanie tej procedury powinno wynikać między innymi z konieczności dokonania oceny proporcjonalnego podziału środków między projektami zintegrowanymi, w szczególności maksymalnej kwoty, która może być przeznaczona na pojedynczy projekt zintegrowany.
(46) Aby zagwarantować sprawne przejście pomiędzy środkami przyjętymi zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 614/2007 a programem LIFE, konieczne jest kontynuowanie monitorowania, kontroli i oceny jakościowej działań finansowanych na mocy tego rozporządzenia po jego wygaśnięciu.
(47) Wartość dodana programu LIFE wynika ze specyficznych cech przyjętego w nim podejścia i jego ukierunkowania, które zapewnia wyjątkowe dopasowanie podejmowanych w jego ramach interwencji do potrzeb w zakresie środowiska i klimatu. Program LIFE może przyczynić się do skuteczniejszej realizacji polityki w dziedzinie środowiska niż państwa członkowskie działające indywidualnie, ze względu na lepsze łączenie zasobów i wiedzy fachowej. Zapewnia on również platformę rozwoju i wymiany najlepszych praktyk oraz dzielenia się wiedzą, działając jako katalizator w odniesieniu do wdrażania przepisów dotyczących środowiska i klimatu, jednocześnie przyspieszając te zmiany, a także budując potencjał, wspierając podmioty prywatne, w szczególności MŚP, w testowaniu technologii i rozwiązań na małą skalę, jak również umożliwiając państwom członkowskim i zainteresowanym stronom uczenie się od siebie nawzajem. Ponadto program LIFE tworzy synergie pomiędzy środkami unijnymi i krajowymi, przy jednoczesnym wykorzystaniu dodatkowych środków sektora prywatnego, zwiększając tym samym spójność interwencji Unii i wspierając bardziej ujednolicone wdrożenie dorobku prawnego.
(48) Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia, a w szczególności wspieranie wdrażania i rozwoju unijnej polityki i przepisów w zakresie środowiska i klimatu, w tym włączanie celów dotyczących środowiska i klimatu do innych strategii politycznych i promocja lepszego zarządzania, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na zakres i skutki niniejszego rozporządzenia, możliwe jest lepsze ich osiągniecie na poziomie unijnym, Unia może podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(49) Rozporządzenie (WE) nr 614/2007 powinno zatem zostać uchylone,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZE ROZPORZĄDZENIE:
