Zakładając bezpłatne konto, uzyskasz:(Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie)
(C/2025/1312)
(Dz.U.UE C z dnia 13 marca 2025 r.)
Parlament Europejski,
– uwzględniając wniosek Komisji przedstawiony Parlamentowi Europejskiemu i Radzie (COM(2023)0416),
– uwzględniając art. 294 ust. 2 i art. 192 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zgodnie z którymi wniosek został przedstawiony Parlamentowi przez Komisję (C9-0234/2023),
– uwzględniając art. 294 ust. 3 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej,
– uwzględniając uzasadnioną opinię przedstawioną - na mocy protokołu nr 2 w sprawie stosowania zasad pomocniczości i proporcjonalności - przez Pierwszą Izbę Parlamentu Niderlandzkiego i Drugą Izbę Parlamentu Niderlandzkiego, w której stwierdzono, że projekt aktu ustawodawczego nie jest zgodny z zasadą pomocniczości,
– uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego z dnia 25 października 2023 r. 1 ,
– po konsultacji z Komitetem Regionów,
– uwzględniając art. 59 Regulaminu,
– uwzględniając opinię Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi,
– uwzględniając sprawozdanie Komisji Ochrony Środowiska Naturalnego, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności (A9-0138/2024),
1. przyjmuje poniższe stanowisko w pierwszym czytaniu;
2. zwraca się do Komisji o ponowne przekazanie mu sprawy, jeśli zastąpi ona pierwotny wniosek, wprowadzi w nim istotne zmiany lub planuje ich wprowadzenie;
3. zobowiązuje swoją przewodniczącą do przekazania stanowiska Parlamentu Radzie i Komisji, a także parlamentom narodowym.
P9_TC1-COD(2023)0232
Stanowisko Parlamentu Europejskiego przyjęte w pierwszym czytaniu w dniu 10 kwietnia 2024 r. w celu przyjęcia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2024/... w sprawie monitorowania i odporności gleb (prawo o monitorowaniu gleb)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192 ust. 1,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 2 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 3 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Gleba jest podstawowym, ograniczonym, nieodnawialnym i niezastąpionym zasobem, który ma kluczowe znaczenie dla gospodarki, środowiska i społeczeństwa.
(2) Zdrowe gleby są w dobrym stanie chemicznym, biologicznym i fizycznym, tak że mogą zapewniać usługi ekosystemowe, które są niezbędne dla ludzi i środowiska, takie jak bezpieczna, bogata w składniki odżywcze żywność w wystarczającej ilości, biomasa, czysta woda, obieg składników odżywczych, składowanie dwutlenku węgla i siedliska na potrzeby różnorodności biologicznej. Gleba ma zasadnicze znaczenie dla zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego. Jednak według szacunków 60-70 % gleb w Unii znajduje się jednak w stanie pogorszonym i nadal ulega degradacji. [Popr. 1]
(3) Degradacja gleby kosztuje Unię dziesiątki miliardów euro rocznie. Zdrowie gleb wpływa na zapewnianie usług ekosystemowych, które przynoszą istotne korzyści gospodarcze. Zrównoważone gospodarowanie glebami i ich regeneracja mają Poprawa stanu gleby ma zatem sens ekonomiczny i mogą może znacznie podnieść cenę i wartość gruntów w Unii. Ponadto powstanie zaledwie 1 cm wierzchniej warstwy gleby może zająć nawet 1 000 lat, podczas gdy proces degradacji i całkowita dewastacja gleby może nastąpić szybko. [Popr. 2]
(4) W ramach Europejskiego Zielonego Ładu 4 określono ambitny plan działania zmierzający do przekształcenia Unii w sprawiedliwe i dostatnie społeczeństwo żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, mający na celu ochronę, zachowanie i poprawę kapitału naturalnego Unii oraz ochronę zdrowia i dobrostanu obywateli. W ramach Europejskiego Zielonego Ładu Komisja przyjęła unijną strategię na rzecz bioróżnorodności 2030 5 , strategię "Od pola do stołu" 6 , plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń 7 , strategię UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu 8 oraz Strategię UE na rzecz ochrony gleb 2030 9 .
(5) Unia jest zaangażowana ponadto w realizację Agendy na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030 oraz określonych w niej celów zrównoważonego rozwoju 10 . Zdrowe gleby przyczyniają się bezpośrednio do osiągnięcia kilku celów zrównoważonego rozwoju, w szczególności celu zrównoważonego rozwoju nr 2 (zero głodu), celu zrównoważonego rozwoju nr 3 (dobre zdrowie i jakość życia), celu zrównoważonego rozwoju nr 6 (czysta woda i warunki sanitarne), celu zrównoważonego rozwoju nr 11 (zrównoważone miasta i społeczności), celu zrównoważonego rozwoju nr 12 (odpowiedzialna konsumpcja i produkcja), celu zrównoważonego rozwoju nr 13 (działania w dziedzinie klimatu) oraz celu zrównoważonego rozwoju nr 15 (życie na lądzie). Cel zrównoważonego rozwoju 15.3 polega na zwalczaniu pustynnienia, rekultywacji zdegradowanych gruntów i gleb, w tym dotkniętych pustynnieniem, suszami i powodziami oraz dążeniu do budowy świata, w którym do 2030 r. nie będzie występować proces degradacji gleb.
(6) Unia i jej państwa członkowskie, jako strony Konwencji o różnorodności biologicznej, zatwierdzonej decyzją Rady 93/626/EWG 11 , uzgodniły na 15.. Konferencji Stron "globalne ramy różnorodności biologicznej z Kunmingu/Montrealu" 12 , które obejmują szereg ukierunkowanych na działania globalnych celów do 2030 r., mających znaczenie dla zdrowia gleb. Wkład przyrody na rzecz ludzi, w tym zdrowie gleb, należy rekultywować, utrzymać i powiększyć.
(7) Unia i jej państwa członkowskie, jako strony Konwencji ONZ w sprawie zwalczania pustynnienia (UNCCD), zatwierdzonej decyzją Rady 98/216/WE 13 , zobowiązały się do zwalczania pustynnienia i do łagodzenia skutków suszy w dotkniętych nimi państwach. Trzynaście państw członkowskich 14 zadeklarowało się jako "strony dotknięte" na mocy konwencji ONZ w sprawie zwalczania pustynnienia.
(8) W kontekście Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC) grunty i glebę uznaje się jednocześnie za źródło i pochłaniacze dwutlenku węgla. Unia i państwa członkowskie jako strony zobowiązały się do promowania zrównoważonego zarządzania pochłaniaczami i rezerwuarami dwutlenku węgla, do ich ochrony i rozszerzania.
(9) Unijna strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 stanowi, że istotne jest, aby wzmóc wysiłki na rzecz ochrony żyzności gleb, ograniczenia erozji gleb i zwiększenia w nich zawartości materii organicznej przez przyjmowanie praktyk zrównoważonego gospodarowania glebami. Stanowi również, że konieczne jest poczynienie znacznych postępów w zakresie identyfikacji miejsc z zanieczyszczoną glebą, rekultywacji zdegradowanych gleb, określania warunków ich dobrego stanu ekologicznego, wprowadzania celów w zakresie rekultywacji oraz poprawy monitorowania zdrowia gleb.
(10) Strategia UE na rzecz ochrony gleb 2030 określa długoterminową wizję, zgodnie z którą do 2050 r. wszystkie ekosystemy glebowe w UE będą w dobrym stanie, a tym samym będą bardziej odporne. Mające kluczowe znaczenie zdrowe gleby przyczyniają się do realizacji celów UE polegających na osiągnięciu neutralności klimatycznej, rozwoju czystej (bio)gospodarki o obiegu zamkniętym, odwróceniu procesu utraty różnorodności biologicznej, ochronie zdrowia ludzi, powstrzymaniu pustynnienia i odwróceniu procesu degradacji gleby.
(11) Finansowanie ma zasadnicze znaczenie dla umożliwienia przejścia na zdrowe gleby. Wieloletnie ramy finansowe zapewniają szereg możliwości finansowania ochrony gleb, zrównoważonego gospodarowania nimi i ich regeneracji. "Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie" to jedna z pięciu misji UE w ramach programu "Horyzont Europa"; jest on poświęcony w szczególności promowaniu zdrowia gleb. Misja "Gleby" jest kluczowym instrumentem wdrażania niniejszej dyrektywy. Jego celem jest przewodzenie transformacji w kierunku zdrowych gleb poprzez finansowanie ambitnego programu badań naukowych i innowacji, utworzenie sieci 100 żywych laboratoriów i sztandarowych projektów na obszarach wiejskich i miejskich, przyspieszenie opracowania zharmonizowanych ram monitorowania gleb oraz zwiększenie świadomości na temat znaczenia gleb. Inne programy unijne, które uwzględniają cele przyczyniające się do tworzenia zdrowych gleb, to wspólna polityka rolna, fundusze polityki spójności, program działań na rzecz środowiska i klimatu, program prac "Horyzont Europa", Instrument Wsparcia Technicznego, Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności oraz InvestEU. Ponieważ realizacja celu, jakim jest zdrowie wszystkich gleb w Unii, leży w interesie ogólnym, konieczne jest uruchomienie większej ilości zasobów, aby wspierać upowszechnianie praktyk zrównoważonego gospodarowania glebami i ich regeneracji, w tym przez zapewnienie pomocy z Europejskiego Banku Inwestycyjnego za pośrednictwem mechanizmów zmniejszających ryzyko. Komisja powinna ocenić ogólne potrzeby i luki finansowe oraz w razie potrzeby wprowadzić w wieloletnich ramach finansowych dodatkowe zasoby finansowe na okres po 2027 r. i przyjąć środki zapewniające spójność polityki w odniesieniu do celów niniejszej dyrektywy. [Popr. 3]
(12) W Strategii UE na rzecz ochrony gleb 2030 zapowiedziano, że Komisja przedstawi wniosek ustawodawczy w sprawie zdrowia gleb, który pozwoli zrealizować cele strategii na rzecz ochrony gleb i osiągnąć zdrowy stan gleb w całej UE do 2050 r. W rezolucji z dnia 28 kwietnia 2021 r. w sprawie ochrony gleb 15 Parlament Europejski podkreślił znaczenie ochrony gleb i promowania zdrowych gleb w Unii, nie zapominając, że degradacja trwa pomimo ograniczonych i nierównomiernych działań w niektórych państwach członkowskich. Parlament Europejski wezwał Komisję, aby z pełnym poszanowaniem zasady pomocniczości opracowała ogólnounijne wspólne ramy prawne dotyczące ochrony i zrównoważonego użytkowania gleby, uwzględniające wszystkie główne zagrożenia dla gleb. Co ważne, Parlament Europejski zwrócił uwagę na ryzyko, jakie wynika z braku równych warunków działania w państwach członkowskich i z ich różnych systemów ochrony gleby dla funkcjonowania rynku wewnętrznego, oraz na duże możliwości stymulowania uczciwej konkurencji w sektorze prywatnym, rozwoju innowacyjnych rozwiązań i wiedzy eksperckiej oraz zwiększenia eksportu technologii poza Unię. [Popr. 4]
(13) W konkluzjach z dnia 23 października 2020 r. 16 Rada poparła Komisję w zintensyfikowaniu wysiłków na rzecz lepszej ochrony gleb i różnorodności biologicznej gleb jako nieodnawialnego zasobu o zasadniczym znaczeniu.
(14) W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1119 17 określono wiążący cel polegający na osiągnięciu neutralności klimatycznej w Unii do 2050 r., a co za tym idzie ujemnego bilansu emisyjnego oraz na priorytetowym traktowaniu szybkich i przewidywalnych redukcji emisji, przy jednoczesnym zwiększaniu pochłaniania przez naturalne pochłaniacze. Zrównoważone gospodarowanie glebami prowadzi do większej sekwestracji dwutlenku węgla, a w większości przypadków przynosi dodatkowe korzyści ekosystemom i różnorodności biologicznej. W komunikacie Komisji w sprawie zrównoważonego obiegu węgla 18 podkreślono potrzebę jasnej i przejrzystej identyfikacji działań, które w sposób jednoznaczny przyczyniają się do usuwania dwutlenku węgla z atmosfery, jak unijne ramy certyfikacji usuwania dwutlenku węgla z naturalnych ekosystemów, w tym z gleb. Co więcej, zmienione rozporządzenie w sprawie użytkowania gruntów, zmiany użytkowania gruntów i leśnictwa nie tylko wskazuje węgiel w glebie jako mający kluczowe znaczenie w osiągnięciu celów na drodze do Europy neutralnej dla klimatu, ale również wzywa państwa członkowskie do przygotowania systemu monitorowania zasobów węgla w glebie, z wykorzystaniem m.in. zbioru danych ramowych dotyczących użytkowania gruntów i pokrycia terenu (LUCAS).
(15) W komunikacie Komisji w sprawie przystosowania się do zmiany klimatu 19 podkreślono, że zastosowanie rozwiązań opartych na zasobach przyrody na lądzie, w tym przywrócenie gąbczastych właściwości gleby, pozwoli poprawić zaopatrzenie w czystą wodę słodką, zmniejszy ryzyko powodzi i złagodzi skutki susz. Należy również zmaksymalizować zdolność gleb do zatrzymywania i oczyszczania wody oraz do ograniczania zanieczyszczeń.
(16) Przyjęty przez Komisję plan działania na rzecz eliminacji zanieczyszczeń określa wizję na 2050 r., kiedy to zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby zostanie ograniczone do poziomów nieuznawanych już za szkodliwe dla zdrowia i ekosystemów naturalnych, z poszanowaniem ograniczeń naszej planety, a w efekcie doprowadzi do zbudowania nietoksycznego środowiska.
(17) W komunikacie Komisji w sprawie zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i zwiększenia odporności systemów żywnościowych 20 podkreślono, że zrównoważona gospodarka żywnościowa ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa żywnościowego. Zdrowe gleby sprawiają, że unijny system żywnościowy jest bardziej odporny poprzez zagwarantowanie podstawy dla bogatej w składniki odżywcze i zapewnianej w wystarczającej ilości żywności.
(18) Konieczne Niezbędne jest ustanowienie odpowiednich środków ogólnounijnego zharmonizowanego monitorowania i oceny oceniania zdrowia gleb, zrównoważonego gospodarowania glebami oraz rozwiązania problemu zanieczyszczonych terenów w celu osiągnięcia zdrowych gleb do 2050 r., utrzymania ich w dobrym stanie i osiągnięcia celów Unii w zakresie klimatu i różnorodności biologicznej, zapobiegania suszom i klęskom żywiołowym oraz reagowania na nie, ochrony zdrowia ludzkiego oraz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego i żywności. [Popr. 5]
(19) W glebach kryje się ponad 25 % zasobów całej różnorodności biologicznej i stanowią one drugi pod względem wielkości rezerwuar węgla na naszej planecie. Ze względu na swoją zdolność do wychwytywania i składowania dwutlenku węgla zdrowe gleby przyczyniają się do osiągnięcia celów Unii w zakresie zmiany klimatu. Różnorodność biologiczna gleb obejmuje mikroorganizmy, w tym bakterie, grzyby, pierwotniaki i nicienie, a także większe organizmy, takie jak dżdżownice, owady i korzenie roślin, które wspólnie przyczyniają się do ekologicznej i funkcjonalnej różnorodności ekosystemów glebowych. Zdrowe gleby stanowią również siedlisko sprzyjające rozwojowi organizmów oraz mają kluczowe znaczenie dla zwiększenia różnorodności biologicznej i stabilności ekosystemów. Różnorodność biologiczna pod ziemią i na ziemi jest ściśle powiązana i współdziała ze sobą poprzez wzajemne relacje (np. grzyby mikoryzowe, które łączą korzenie roślin). [Popr. 6]
(19a) Materia organiczna gleby ma zasadnicze znaczenie dla świadczenia usług i funkcji ekosystemowych gleby, ponieważ ogranicza degradację, erozję i kompakcję gleby, a jednocześnie zwiększa zdolność gleby i węgla organicznego w glebie do buforowania, zatrzymywania wody i wymiany kationów, co ostatecznie może zwiększać plony. Ponadto materia organiczna gleby pozytywnie wpływa na jej różnorodność biologiczną i może zwiększać sekwestrację dwutlenku węgla w glebie, a zatem pomagać w łagodzeniu zmiany klimatu. [Popr. 7]
(20) Powodzie, pożary roślinności i ekstremalne zdarzenia pogodowe stanowią ryzyko klęsk żywiołowych budzące największe zaniepokojenie w całej Europie. Obawy związane z suszami i niedoborem wody w całej Unii szybko rosną. W 2020 r. 24 państwa członkowskie uznały susze i niedobór wody za najważniejsze nowe lub związane z klimatem ryzyko wystąpienia klęsk żywiołowych, w porównaniu z zaledwie 11 państwami członkowskimi, które tak uważały w 2015 r. Zdrowe gleby mają zasadnicze znaczenie dla odporności na susze i katastrofy naturalne. Praktyki, które zwiększają retencję wody i dostępność składników odżywczych w glebach, poprawiają strukturę gleb, różnorodność biologiczną gleb i sekwestrację dwutlenku węgla, zwiększają odporność ekosystemów, roślin i upraw, tak aby mogły one przetrwać susze, katastrofy naturalne, fale upałów i ekstremalne zdarzenia pogodowe, które w przyszłości staną się coraz częstsze ze względu na zmianę klimatu, i odbudować się po nich. Z kolei bez właściwego gospodarowania glebami susze i katastrofy naturalne powodują degradację gleby i sprawiają, iż stan gleb się pogarsza. Poprawa zdrowia gleb pomaga w łagodzeniu strat w gospodarce i zmniejsza liczbę ofiar śmiertelnych spowodowanych ekstremalnymi zjawiskami klimatycznymi, które wygenerowały straty w latach 1980-2021 wynoszące około 560 mld EUR i spowodowały ponad 182 000 ofiar śmiertelnych w Unii.
(21) Zdrowe gleby bezpośrednio przyczyniają się do poprawy zdrowia i dobrostanu ludzi. Zdrowe gleby dostarczają bezpiecznej i bogatej w składniki odżywcze żywności oraz są w stanie filtrować zanieczyszczenia, a tym samym zachować jakość wody pitnej. Zanieczyszczenie gleb może szkodzić zdrowiu ludzkiemu poprzez połknięcie, wdychanie lub kontakt ze skórą. Narażenie ludzi na zdrową florę drobnoustrojów glebowych jest korzystne dla rozwoju układu odpornościowego oraz odporności na niektóre choroby i alergie. Zdrowe gleby wspomagają wzrost drzew, kwiatów i traw oraz tworzą zieloną infrastrukturę, która zapewnia wartość estetyczną, dobrostan i jakość życia.
(21a) Zaobserwowano, że substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS) często zanieczyszczają wody gruntowe, wody powierzchniowe i gleby. Mogą one zmieniać właściwości i strukturę gleby, przy czym stwierdzono m.in. takie skutki jak zmniejszenie intensywności oddychania gleby i ubytek stabilnych asocjatów w wodzie oraz wzrost pH gleby. [Popr. 8]
(22) Degradacja gleb wpływa na żyzność, plony, odporność na szkodniki i odżywczą jakość żywności. Ponieważ 95 % naszej żywności produkowanej jest bezpośrednio lub pośrednio na glebach, a liczba ludności na świecie stale rośnie, kluczowe znaczenie ma utrzymanie dobrego stanu tych ograniczonych zasobów naturalnych, aby zapewnić bezpieczeństwo żywnościowe w perspektywie długoterminowej oraz zabezpieczyć produktywność i rentowność unijnego rolnictwa. Praktyki zrównoważonego gospodarowania glebami, w tym praktyki ustanowione we wspólnej polityce rolnej, utrzymują lub poprawiają zdrowie gleb i przyczyniają się do zrównoważoności i odporności systemu żywnościowego. Pod tym względem istotne jest ograniczenie utraty składników odżywczych i zmniejszenie pozostałości pestycydów. [Popr. 9]
(23) Długoterminowym celem dyrektywy jest osiągnięcie zdrowych gleb w całej Unii do 2050 r. Jako etap pośredni, biorąc pod uwagę ograniczoną wiedzę na temat stanu gleb oraz skuteczności i kosztów działań mających na celu regenerację ich zdrowia, w dyrektywie przyjmuje się podejście etapowe. Na pierwszym etapie nacisk zostanie położony na ustanowienie ram monitorowania gleb i ocenę sytuacji gleb w całej UE. Obejmie on również wymogi dotyczące ustanowienia środków mających na celu zrównoważone gospodarowanie Państwa członkowskie, uwzględniając niewiążące zasady określone w załączniku III do niniejszej dyrektywy, powinny określić praktyki zrównoważonego gospodarowania glebami. Państwa członkowskie mają swobodę decydowania o konkretnych praktykach, które należy wprowadzić, w stosownych przypadkach z uwzględnieniem warunków lokalnych i wykonalności, aby ułatwić osiągnięcie i rekultywację zdegradowanych gleb po ustaleniu ich stanu, ale bez nakładania obowiązku osiągnięcia zdrowych gleb do 2050 r. ani celów pośrednich. To proporcjonalne podejście umożliwi odpowiednie przygotowanie, zachęty i uruchomienie zrównoważonego gospodarowania glebami oraz rekultywację niezdrowych gleb, które nie są zdrowe. Na drugim etapie, gdy tylko dostępne będą wyniki pierwszej oceny analizy gleb i tendencji, Komisja podsumuje postępy w realizacji celu na 2050 r. i związane z nimi doświadczenia, a w razie potrzeby zaproponuje przegląd dyrektywy w celu przyspieszenia postępów do, aby osiągnąć cel wyznaczony na 2050 r. [Popr. 10]
(24) Przeciwdziałanie presji wywieranej na gleby i określenie odpowiednich środków mających na celu utrzymanie zdrowia gleb lub regenerację ich zdrowia wymaga uwzględnienia różnorodności typów gleb, szczególnych warunków lokalnych i klimatycznych oraz użytkowania gruntów lub pokrycia terenu. Właściwe jest zatem, aby państwa członkowskie ustanowiły okręgi glebowe, które będą w stanie odpowiednio odzwierciedlić warunki glebowo-klimatyczne i różnorodność gleb na całym swoim terytorium. Okręgi glebowe powinny stanowić podstawowe jednostki zarządzania na potrzeby gospodarowania glebami oraz wprowadzania środków w celu spełnienia wymogów określonych w niniejszej dyrektywie, w szczególności w odniesieniu do monitorowania i oceny zdrowia gleb. Należy określić liczbę, zasięg geograficzny i granice okręgów glebowych dla każdego państwa członkowskiego, aby ułatwić wdrożenie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE).../...+. W każdym państwie członkowskim powinna istnieć minimalna liczba okręgów glebowych, z uwzględnieniem wielkości danego państwa członkowskiego. Ta minimalna liczba okręgów glebowych dla każdego państwa członkowskiego powinna odpowiadać liczbie jednostek terytorialnych NUTS 1 ustanowionej w rozporządzeniu (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady 21 . Państwa członkowskie mogą zadecydować o wyznaczeniu okręgów glebowych według liczby jednostek terytorialnych NUTS 2, aby lepiej odzwierciedlić warunki lokalne i kompetencje organów krajowych. [Popr. 11]
(24a) Okręgi glebowe stanowią najbardziej odpowiedni poziom do przyjęcia programów zawierających środki i, w stosownych przypadkach, cele pośrednie, w tym z wykorzystaniem lokalnych planów okręgów glebowych, uwzględniających lokalne warunki i opinie lokalnych zainteresowanych stron, aby zapewnić podwyższenie klasy odnośnych gleb. Ponieważ rekultywacja gleb zdegradowanych w stopniu krytycznym zajmuje więcej czasu, należy wyznaczyć wystarczający termin wynoszący do 10 lat, aby zapewnić poprawę ich klasyfikacji ekologicznej. Do gleb zarejestrowanych jako zanieczyszczone, objętych konkretnymi planami gospodarowania i łagodzenia, mogą odnosić się inne terminy. [Popr. 12]
(25) Aby zapewnić odpowiednie zarządzanie glebami, państwa członkowskie powinny być zobowiązane do wyznaczenia właściwego organu dla każdego okręgu glebowego. Państwa członkowskie powinny mieć możliwość wyznaczenia wszelkich dodatkowych właściwych organów na odpowiednim szczeblu, w tym na szczeblu krajowym lub regionalnym, i obejmującym całe terytoria państw członkowskich. Aby zminimalizować koszty, państwa członkowskie powinny w pierwszej kolejności wyznaczyć organy już powołane. Jeden organ mógłby być odpowiedzialny za kilka obszarów, co mogłoby poprawić spójność wdrażania niniejszej dyrektywy. W przypadku gdy państwa członkowskie zmienią podział kompetencji między właściwymi organami, powinny powiadomić o tych zmianach Komisję w celu zapewnienia aktualności informacji. [Popr. 13]
(26) Aby dysponować wspólną definicją zdrowia gleb, konieczne jest określenie minimalnego wspólnego zestawu mierzalnych kryteriów, które w przypadku ich nieprzestrzegania prowadzą do krytycznej utraty zdolności gleb do funkcjonowania jako niezbędnego systemu życia i do świadczenia usług ekosystemowych. Kryteria te powinny odzwierciedlać istniejący poziom gleboznawstwa i się na nim opierać.
(27) Aby zapewnić wspólne ramy i umożliwić porównywalność danych, Komisja powinna przyjąć w drodze aktów delegowanych metodykę określania wartości progowych dla W celu opisania degradacji gleb konieczne jest określenie wskaźników glebowych, które można zmierzyć lub oszacować. Nawet jeżeli istnieje znaczna zróżnicowanie typów gleb, w odniesieniu do każdego stanu ekologicznego gleby. Ważne jest, aby w metodyce tej uwzględnić najnowsze dowody naukowe i przewidzieć środki umożliwiające uwzględnienie różnych warunków klimatycznych i użytkowania gruntów, obecna wiedza naukowa pozwala na określenie kryteriów na szczeblu Unii w odniesieniu do niektórych z tych wskaźników glebowych .rodzajów gleby. Stosując tę metodykę, państwa członkowskie powinny jednak-mieć-możliwość-dostosowania-kryteriów-w-przypadku-niektórych z tych zaproponować wartości progowe dla wskaźników glebowych w oparciu o szczególne odniesieniu do każdego stanu ekologicznego gleby, z uwzględnieniem warunków klimatycznych, rodzaju gleby, rodzaju powierzchni gruntów i dowodów naukowych, oraz przedłożyć je Komisji. Aby zapewnić państwom członkowskim równe warunki krajowe lub lokalne oraz możliwość określenia kryteriów dla innych wskaźników glebowych, dla których na tym etapie nie można ustanowić wspólnych kryteriów na szczeblu UE. W przypadku tych wskaźników, dla których nie można obecnie określić jasnych kryteriów działania i uniknąć przyjmowania przez państwa członkowskie wartości progowych, które rozróżniałyby stan dobry i zły pozwalają na bardzo zróżnicowaną klasyfikację podobnych gleb, co wpłynęłoby na wysiłki wymagane są jedynie monitorowanie i ocena. Ułatwi to opracowanie takich' kryteriów w przyszłości do poprawy ich stanu ekologicznego, Komisja powinna ocenić proponowane wartości progowe i ich uzasadnienie naukowe. Komisja powinna móc zwrócić się do państw członkowskich o dodatkowe informacje lub zmianę proponowanych przez nie wartości progowych. Komisja powinna zatwierdzić wartości progowe, pod warunkiem że jej uwagi zostały odpowiednio uwzględnione. [Popr. 14]
(27a) Konieczne jest zintegrowane spojrzenie na ocenę zdrowia gleby, które wykracza poza analizę wyłącznie czynników degradacji i wyznacza jasną drogę do poprawy stanu gleby. Ogólna ocena stanu ekologicznego gleb powinna zatem dzielić się na pięć klas: "bardzo dobry stan ekologiczny gleb", "dobry stan ekologiczny", "umiarkowany stan ekologiczny", "gleby zdegradowane" i "gleby zdegradowane w stopniu krytycznym", z uwzględnieniem między innymi występowania czynników degradacji i funkcji gleby. [Popr. 15]
(27b) Z myślą o poszanowaniu autonomii państw członkowskich, które chcą wdrożyć bardziej kompleksowe systemy monitorowania, należy dać państwom członkowskim możliwość wyboru spośród trzech poziomów monitorowania. Poziom 1 przewiduje minimalny zestaw wskaźników glebowych. Na poziomie 2 20 % punktów pobierania próbek określa się zgodnie z programem LUCAS i pobiera się podwójną próbę do celów stałego monitorowania i ustanowienia funkcji przejścia, natomiast pozostałe 80 % punktów pobierania próbek określa państwo członkowskie, również do celów stałego monitorowania i zgodnie z kryteriami określonymi w załącznikach do niniejszej dyrektywy. Na poziomach 1 i 2 20 % punktów pobierania próbek służy do ukierunkowanego monitorowania, co pozwala państwom członkowskim rozszerzyć oceny oparte na analizie ryzyka, prowadzić dochodzenia lub wyznaczyć obszary docelowe o szczególnym znaczeniu. Ustanowienie podejścia wielopoziomowego podwyższa liczbę ocenianych wskaźników glebowych, ale także zwiększa poziom autonomii państw członkowskich w określaniu progów związanych ze stanem ekologicznym gleb. Takie wielopoziomowe podejście ma głównie umożliwić wszystkim państwom członkowskim wdrożenie ich systemów monitorowania i wykorzystanie wszelkich obecnych systemów krajowych, które już służą do monitorowania gleby. Poziom 2 umożliwi wypełnienie luk, jeśli chodzi o zakres i zasięg rozpatrywanych wskaźników glebowych. Na poziomie 3 dodatkowo zwiększa się liczbę wskaźników glebowych w celu uszczegółowienia poszczególnych aspektów systemów monitorowania gleby. [Popr. 16]
(28) Aby-stworzyć-zachęty,-państwa-członkowskie-powinny-ustanowić-mechanizmy-uznawania-wysiłków podejmowanych przez właścicieli gruntów i zarządców gruntów na rzecz utrzymania gleby w dobrym stanie, w tym w formie certyfikacji zdrowia gleb, która by uzupełniała unijne ramy regulacyjne dotyczące usuwania dwutlenku węgla oraz wspierała wdrażanie kryteriów zrównoważonego rozwoju energii ze źródeł odnawialnych określone w art. 29 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 22 . Komisja powinna ułatwiać certyfikację zdrowia gleb między innymi poprzez wymianę informacji i promowanie najlepszych praktyk, podnoszenie świadomości i ocenę wykonalności rozbudowywania systemów certyfikacji na szczeblu Unii. Należy w jak największym stopniu wykorzystać synergie między różnymi systemami certyfikacji w celu zmniejszenia obciążeń administracyjnych dla podmiotów ubiegających się o odpowiednie certyfikaty. [Popr. 17]
(29) Niektóre gleby mają szczególne cechy charakterystyczne, ponieważ są z natury nietypowe i stanowią rzadkie siedliska dla różnorodności biologicznej lub unikalnych krajobrazów, albo dlatego, że zostały znacznie zmienione przez człowieka. Cechy te należy uwzględnić w kontekście definicji zdrowych gleb i wymogów dotyczących osiągnięcia dobrego stanu gleb.
(30) Gleby są ograniczonym zasobem podlegającym stale rosnącej konkurencji do różnych zastosowań. Przejmowanie gruntów jest procesem często napędzanym potrzebami związanymi z rozwojem gospodarczym, przekształcającymi obszary naturalne i półnaturalne (w tym grunty rolne i leśne, ogrody i parki) w sztuczne zagospodarowanie terenu, przy wykorzystaniu gleby jako platformy do budowy budynków i infrastruktury, jako bezpośredniego źródła surowców lub jako archiwum dziedzictwa historycznego. Transformacja ta może spowodować utratę, często nieodwracalną, zdolności gleb do świadczenia innych usług ekosystemowych (dostarczanie żywności i biomasy, obieg wody i składników odżywczych, podstawa różnorodności biologicznej i składowania dwutlenku węgla). W szczególności przejmowanie gruntów często wywiera skutki na najbardziej żyzne gleby rolne, co zagraża bezpieczeństwu żywnościowemu. Uszczelniona gleba naraża również osiedla ludzkie na większe fale powodziowe i bardziej dotkliwe skutki występowania wysp ciepła. W związku z tym konieczne jest monitorowanie przejmowania gruntów i uszczelniania gleb oraz ich wpływu na zdolność gleb do świadczenia usług ekosystemowych. Należy również ustanowić pewne zasady łagodzenia skutków przejmowania gruntów w ramach zrównoważonego gospodarowania, uzupełniające zrównoważone gospodarowanie glebami. [Popr. 18]
(31) Ocena zdrowia gleb w oparciu o sieć monitorowania powinna być dokładna, przy jednoczesnym utrzymaniu kosztów takiego monitorowania na rozsądnym poziomie. Należy zatem ustanowić kryteria dla punktów pomiarowych reprezentatywnych dla warunków glebowych w różnych typach gleb, warunkach klimatycznych i przeznaczeniach gruntów. Siatkę punktów pomiarowych należy określić za pomocą metod geostatystycznych i musi ona być wystarczająco gęsta, aby zapewnić oszacowanie obszaru zdrowych gleb na poziomie krajowym, przy niepewności nieprzekraczającej 5 %. Uznaje się powszechnie, iż wartość ta zapewnia rzetelne statystycznie oszacowanie oraz wystarczającą pewność, że cel został osiągnięty. Ważne jest, aby metodyka i ramy monitorowania gleby obejmowały zharmonizowane kryteria pobierania próbek, w tym głębokość pobierania próbek. [Popr. 19]
(31a) Archiwa gleb pozwalają przechowywać próbki gleb z określonego czasu i miejsca, umożliwiając państwom członkowskim wykorzystanie jednej próbki do różnych celów i usprawnienie działań związanych z pobieraniem próbek w terenie, co zmniejsza długoterminowe koszty monitorowania in situ. Ponadto archiwa gleb umożliwiają naukowcom ponowną ocenę gleb z przeszłości w kontekście teraźniejszości w celu lepszego zrozumienia długoterminowych zmian gleb lub do innych celów badawczych, w tym badań medycznych. W związku z tym konieczne jest, aby Komisja, w tym jednostki takie jak Wspólne Centrum Badawcze (JRC), wraz z państwami członkowskimi i Obserwatorium UE ds. Gleb, zapewniła, by próbki, ekstrakty DNA i surowe dane pobrane na potrzeby zachowania zgodności z unijnym i krajowym prawem ochrony środowiska były właściwie przechowywane w fizycznych archiwach, a próbki i surowe dane pozostały dostępne do dalszych badań naukowych i innowacji. [Popr. 20]
(32) W uzupełnieniu do istniejących wykazów krajowych Komisja powinna pomagać państwom członkowskim i wspierać państwa członkowskie je w monitorowaniu zdrowia gleb, kontynuując i usprawniając regularne pobieranie próbek gleb in situ oraz powiązane pomiary gleby (LUCAS) w ramach badania terenowego użytkowania gruntów i pokrycia terenu (LUCAS). W tym celu program LUCAS zostanie powinien zostać rozszerzony i zmodernizowany, aby w pełni dostosować go do szczególnych wymogów jakościowych i wszystkich wskaźników, które należy spełnić do celów niniejszej dyrektywy. Aby zmniejszyć obciążenia, państwa członkowskie powinny mieć możliwość uwzględnienia danych dotyczących zdrowia gleb objętych badaniem w ramach rozszerzonego badania gleb LUCAS. W toku badania gleb LUCAS pobierane będą próbki i analizowane będzie co najmniej 20 % wielkości próbek krajowych, co wniesie wkład w monitorowanie prowadzone przez państwa członkowskie. Analiza objęta badaniem LUCAS ma zasadnicze znaczenie, jeśli chodzi o umożliwienie państwom członkowskim obliczenia i kalibracji ważnych funkcji przejścia, aby państwa te mogły dalej stosować alternatywny model monitorowania zgodnie z poziomem 2. Na wniosek państwa członkowskiego Komisja powinna udzielić mu dodatkowej pomocy przy pobieraniu do 50 % próbek podczas pierwszej krajowej rundy monitorowania. Wspierane w ten sposób państwa członkowskie powinny przyjąć niezbędne rozwiązania prawne w celu zapewnienia, by Komisja mogła przeprowadzać takie pobieranie próbek gleb in situ, w tym na polach prywatnych za zgodą właścicieli, zgodnie z mającymi zastosowanie przepisami krajowymi lub unijnymi. [Popr. 21]
(33) Komisja opracowuje usługi teledetekcji w kontekście programu Copernicus jako programu zorientowanego na użytkowników, wspierając tym samym również państwa członkowskie. W celu poprawy terminowości i skuteczności monitorowania zdrowia gleb, a także - w stosownych przypadkach - państwa członkowskie powinny wykorzystywać dane z teledetekcji, w tym wyniki z usług programu Copernicus, do monitorowania odpowiednich wskaźników glebowych i do oceny zdrowia gleb. Komisja i Europejska Agencja Środowiska powinny wspierać badania i opracowywanie produktów teledetekcji gleb, aby pomóc państwom członkowskim w monitorowaniu odpowiednich wskaźników glebowych. Komisja i państwa członkowskie powinny w dalszym ciągu wspierać stosowanie rzetelnych i dostępnych technologii cyfrowych, takich jak elektroniczne bazy danych, systemy informacji geograficznej, zautomatyzowana identyfikacja obrazów lub cyfrowe DNA, aby poprawić wymianę wiedzy i przejrzystość w odniesieniu do zdrowia gleb oraz zmniejszyć koszty pomiarów i monitorowania gleb. [Popr. 22]
(34) W oparciu o istniejące unijne obserwatorium gleb i jego modernizację Komisja powinna utworzyć cyfrowy portal danych dotyczących zdrowia gleb, który powinien być zgodny z europejską strategią w zakresie danych 23 i z przestrzeniami danych UE, a który powinien być ośrodkiem zapewniającym dostęp do danych dotyczących gleb pochodzących z różnych źródeł. Dane dotyczące zdrowia gleb powinny być udostępniane publicznie w formacie, którego mogą używać: środowisko naukowe, właściciele i zarządcy gruntów, doradcy pracujący w systemie doradztwa rolniczego oraz opinia publiczna, przy zapewnieniu zgodności z prawem Unii dotyczącym ochrony danych osobowych. Portal ten powinien przede wszystkim zawierać wszystkie istotne dane zgromadzone przez państwa członkowskie i Komisję zgodnie z wymogami niniejszej dyrektywy i służyć jako platforma do stworzenia zestawu narzędzi do zrównoważonego gospodarowania glebami, który zapewni aktualne, odpowiednie dla danego kontekstu informacje na temat praktyk zrównoważonego gospodarowania glebami w zależności od typu gleby, sposobu użytkowania gruntów i warunków klimatycznych. Powinna być również możliwa dobrowolna integracja z portalem innych istotnych danych dotyczących gleb, zgromadzonych przez państwa członkowskie lub jakąkolwiek inną stronę (w szczególności danych wynikających z projektów w ramach programu "Horyzont Europa" i misji "Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie"), pod warunkiem że dane te spełniają określone wymogi dotyczące formatu i specyfikacji. Komisja powinna określić te wymogi w drodze aktów wykonawczych. Państwa członkowskie i Komisja powinny zapewnić instytucjom badawczym - na ich wniosek - łatwy i bezpłatny dostęp do wszystkich danych. [Popr. 23]
(35) Konieczna jest również poprawa harmonizacji systemów monitorowania gleb stosowanych w państwach członkowskich oraz wykorzystanie synergii między unijnymi i krajowymi systemami monitorowania, a także pełne wykorzystanie już istniejących zharmonizowanych narzędzi monitorowania, takich jak LUCAS, w celu uzyskania bardziej porównywalnych danych w całej Unii. Ponadto harmonizacja systemów monitorowania w państwach członkowskich pomogłaby zwiększyć inwestycje w zaawansowane techniki i technologie monitorowania gleb. [Popr. 24]
(36) W celu jak najszerszego możliwego wykorzystania danych dotyczących zdrowia gleb, uzyskanych w wyniku monitorowania-prowadzonego-na-podstawie-niniejszej-dyrektywy,-państwa-członkowskie-powinny być zobowiązane do ułatwiania dostępu do takich danych odpowiednim zainteresowanym stronom, takim jak rolnicy, leśnicy, właściciele gruntów i władze lokalne. [Popr. 25]
(37) Aby utrzymać lub poprawić zdrowie gleb, należy nimi gospodarować w sposób zrównoważony. Zrównoważone gospodarowanie glebami umożliwi długoterminowe świadczenie usług związanych z glebami, w tym poprawę jakości powietrza i wody oraz bezpieczeństwa żywnościowego. Należy zatem ustanowić niewiążące zasady zrównoważonego gospodarowania glebami w celu ukierunkowania praktyk gospodarowania glebami. [Popr. 26]
(38) Instrumenty gospodarcze, w tym instrumenty w ramach wspólnej polityki rolnej (WPR), które zapewniają wsparcie rolnikom, odgrywają kluczową rolę w przechodzeniu na zrównoważone gospodarowanie glebami rolnymi oraz, w mniejszym stopniu, glebami leśnymi. WPR ma na celu wspieranie zdrowia gleb poprzez wdrażanie warunkowości, ekoprogramów i działań dotyczących rozwoju obszarów wiejskich. Wsparcie finansowe dla rolników i leśników stosujących praktyki zrównoważonego gospodarowania glebami może być również generowane przez sektor prywatny. Dobrowolne etykiety dotyczące zrównoważonego charakteru w przemyśle spożywczym, drzewnym, biopochodnym i energetycznym, ustanowione na przykład przez prywatne zainteresowane strony, mogą uwzględniać zasady-zrównoważonego-gospodarowania-glebami-określone w niniejszej dyrektywie wkład w poprawę zdrowia gleby zgodnie z niniejszą dyrektywą. Może to umożliwić producentom żywności, drewna i innym producentom biomasy, którzy przestrzegają tych zasad w swojej produkcji, uwzględnienie ich w wartości swoich produktów. Za pośrednictwem żywych laboratoriów i sztandarowych projektów misji "Gleby" zapewnione zostaną dodatkowe środki finansowe na sieć rzeczywistych miejsc do testowania, prezentowania i zwiększania skali rozwiązań, w tym w zakresie agrotechnik węglochłonnych. Bez uszczerbku dla zasady "zanieczyszczający płaci" państwa członkowskie powinny udzielać wsparcia i doradzać, aby pomóc właścicielom gruntów i użytkownikom gruntów, których dotyczą działania podejmowane na podstawie niniejszej dyrektywy, uwzględniając w szczególności potrzeby i ograniczone możliwości małych i średnich przedsiębiorstw. [Popr. 27]
(39) Zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 24 państwa członkowskie muszą opisać w swoich planach strategicznych WPR sposób, w jaki struktura środowiskowa i klimatyczna tych planów ma przyczyniać się do realizacji już ustalonych długoterminowych celów krajowych określonych w aktach prawnych, wymienionych w załączniku XIII, lub wynikających z nich, oraz w jaki sposób ma być z nimi spójna.
(39a) Normy dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska nr 5, 6 i 7 określone w rozporządzeniu (UE) 2021/2115 obejmują normy dotyczące poprawy zarządzania orką, aby zmniejszyć ryzyko degradacji i erozji gleby, w tym poprzez uwzględnienie nachylenia terenu i dostosowane do warunków danego miejsca minimalne gospodarowanie gruntami w celu ograniczenia erozji, minimalną pokrywę glebową, aby uniknąć gleby niepokrytej roślinnością, ochronę gleb w najbardziej wrażliwych okresach, a także zmianowanie upraw na gruntach ornych. Ponadto dla ochrony gleb znaczenie mają norma dobrej kultury rolnej nr 1 dotycząca ochrony pastwisk trwałych oraz norma dobrej kultury rolnej nr 2 dotycząca ochrony terenów podmokłych i torfowisk oraz gleb o wysokiej zawartości materii organicznej. [Popr. 28]
(40) Aby zapewnić wdrożenie najlepszych praktyk zrównoważonego gospodarowania glebami, Państwa członkowskie powinny być zobowiązane do ścisłego monitorowania wpływu praktyk gospodarowania glebami oraz do dostosowania w razie potrzeby praktyk i zaleceń, uwzględniając nową wiedzę wynikającą z badań naukowych i innowacji. W tym względzie oczekuje się cennego wkładu misji programu "Horyzont Europa" "Pakt na rzecz zdrowych gleb w Europie", a w szczególności jej żywych laboratoriów i działań wspierających monitorowanie gleb, edukację o glebach i zaangażowanie obywateli. [Popr. 29]
(41) Regeneracja przywraca zdegradowane tereny do zdrowego stanu. Przy określaniu środków regeneracji gleb państwa członkowskie powinny być zobowiązane do uwzględnienia wyników oceny zdrowia gleb oraz do dostosowania tych środków do specyfiki sytuacji, rodzaju, użytkowania i stanu gleb oraz do warunków lokalnych, klimatycznych i środowiskowych.
(42) Aby zapewnić synergię między różnymi środkami przyjętymi na podstawie innych przepisów Unii, które mogą mieć wpływ na zdrowie gleb, a środkami, które mają zostać wprowadzone w celu zrównoważonego gospodarowania glebami i ich regeneracji w Unii, państwa członkowskie powinny zapewnić spójność zrównoważonych praktyk gospodarowania glebami i ich regeneracji z krajowymi planami odbudowy przyjętymi zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE).../...+ 25 ; krajowymi strategiami i planami działania na rzecz różnorodności biologicznej ustanowionymi zgodnie z art. 6 Konwencji Narodów Zjednoczonych o różnorodności biologicznej, planami strategicznymi, które mają zostać sporządzone przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2021/2115, kodeksami dobrych praktyk rolniczych i programami działania dla wyznaczonych stref zagrożenia przyjętych zgodnie z dyrektywą Rady 91/676/EWG 26 , środkami ochronnymi i priorytetowymi ramami działania ustanowionymi dla obszarów Natura 2000 zgodnie z dyrektywą Rady 92/43/EWG 27 , środkami służącymi osiągnięciu dobrego stanu ekologicznego i chemicznego jednolitych części wód uwzględnionymi w planach gospodarowania wodami w dorzeczu przygotowanych zgodnie z dyrektywą 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 28 , środkami zarządzania ryzykiem powodziowym ustanowionymi zgodnie z dyrektywą 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 29 , planami postępowania w przypadku suszy promowanymi w strategii UE w zakresie przystosowania się do zmiany klimatu 30 , krajowymi programami działania ustanowionymi zgodnie z art. 10 Konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zwalczania pustynnienia, celami określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/841 31 i rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/842 32 , zintegrowanymi krajowymi planami w dziedzinie energii i klimatu ustanowiony zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/1999 33 , krajowymi programami ograniczania zanieczyszczenia powietrza przygotowanymi na podstawie dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2284 34 , ocenami ryzyka i planowaniem zarządzania ryzykiem związanym z klęskami lub katastrofami zgodnie z decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady nr 1313/2013/UE 35 oraz z krajowymi planami działania ustanowionymi zgodnie z rozporządzeniem dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE).../... 36 +2009/128/WE. Zrównoważone praktyki gospodarowania glebami i ich regeneracji powinny być w miarę możliwości zintegrowane z tymi programami, planami i środkami w zakresie, w jakim przyczyniają się one do osiągnięcia ich celów. W związku z tym odpowiednie wskaźniki i dane, takie jak wskaźniki rezultatu związane z glebami na podstawie rozporządzenia w sprawie WPR oraz dane statystyczne dotyczące nakładów i produktów rolnych zgłaszane na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2379 37 , powinny być dostępne dla właściwych organów odpowiedzialnych za zrównoważone praktyki gospodarowania glebami i regenerację gleb oraz za ocenę zdrowia gleb w celu wzajemnego powiązania tych danych i wskaźników, a tym samym umożliwienia jak najdokładniejszej oceny skuteczności wybranych środków. [Popr. 30]
(43) Zanieczyszczone tereny są spuścizną dziesięcioleci działalności przemysłowej w UE i mogą prowadzić do zagrożeń dla zdrowia ludzkiego i ludzi i zwierząt oraz środowiska obecnie i w przyszłości. W związku z tym oparciu o istniejącą wiedzę należy najpierw zatem zidentyfikować i zbadać potencjalnie zanieczyszczone tereny, a następnie, w przypadku potwierdzonego zanieczyszczenia, ocenić ryzyko i wprowadzić środki w celu wyeliminowania niedopuszczalnego ryzyka go. Badanie gleb może udowodnić, że potencjalnie zanieczyszczony teren w rzeczywistości nie jest zanieczyszczony. W takim przypadku dany teren nie powinien być już oznaczany przez państwo członkowskie jako potencjalnie zanieczyszczony, chyba że istnieje podejrzenie zanieczyszczenia na podstawie nowych dowodów. [Popr. 31]
(44) W celu zidentyfikowania potencjalnie zanieczyszczonych terenów państwa członkowskie powinny gromadzić dowody m.in. poprzez badania historyczne, wcześniejsze incydenty i wypadki przemysłowe, pozwolenia środowiskowe, badania stanu zdrowia i zgłoszenia dokonywane przez społeczeństwo lub organy. [Popr. 32]
(45) Aby zapewnić terminowe i skuteczne przeprowadzanie badań gleb na potencjalnie zanieczyszczonych terenach, co postulował Parlament Europejski w rezolucji z 28 kwietnia 2021 r. w sprawie ochrony gleb, państwa członkowskie powinny, oprócz obowiązku określenia terminu, w którym badania te powinny być prowadzone, powinny być zobowiązane do określenia konkretnych zdarzeń, które również powodują wszczęcie takiego dochodzenia. Takie zdarzenia inicjujące mogą obejmować wniosek o wydanie lub przegląd pozwolenia środowiskowego lub budowlanego, lub zezwolenia wymaganego zgodnie z przepisami Unii lub przepisami krajowymi, działania związane z wydobywaniem gleby, zmiany użytkowania gruntów lub transakcje dotyczące gruntów lub nieruchomości. Badania gleby mogą odbywać się na różnych etapach, takich jak badanie dokumentacji, wizyta na miejscu, badanie wstępne lub rozpoznawcze, bardziej szczegółowe lub opisowe badanie oraz badania terenowe lub laboratoryjne. W stosownych przypadkach sprawozdania bazowe i środki monitorowania wdrożone zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/75/UE 38 mogą również kwalifikować się jako badania gleby. [Popr. 33]
(46) Aby uwzględnić koszty, korzyści i specyfikę lokalną, potrzebna jest elastyczność w zakresie zarządzania potencjalnie zanieczyszczonymi terenami i zanieczyszczonymi terenami. Państwa członkowskie powinny zatem przynajmniej przyjąć podejście oparte na analizie ryzyka w odniesieniu do zarządzania potencjalnie zanieczyszczonymi terenami i terenami zanieczyszczonymi, z uwzględnieniem różnic między tymi dwiema kategoriami, i które umożliwiałoby przydział środków z uwzględnieniem szczególnego kontekstu środowiskowego, gospodarczego i społecznego. Decyzje należy podejmować we współpracy z lokalnymi lekarzami, organami ochrony zdrowia i środowiskiem naukowym w oparciu o charakter i zakres potencjalnych zagrożeń dla zdrowia ludzkiego i środowiska wynikających z narażenia na zanieczyszczenia gleb (np. narażenie grup szczególnie wrażliwych, takich jak kobiety w ciąży, osoby z niepełnosprawnościami, osoby starsze i dzieci), z uwzględnieniem ekspozycji oraz skumulowanych skutków dla zdrowia ludzkiego, ekosystemów glebowych i powiązanych usług ekosystemowych. Ocena kosztów i korzyści podjęcia środków remediacji powinna być dodatnia zrównoważona, przy czym należy uwzględniać korzyści dla przyszłych pokoleń. Optymalne rozwiązanie w zakresie środków remediacji powinno być zrównoważone i wybrane w ramach zrównoważonego procesu decyzyjnego uwzględniającego skutki środowiskowe, gospodarcze i społeczne. Zarządzanie potencjalnie zanieczyszczonymi i zanieczyszczonymi terenami powinno być zgodne z zasadami "zanieczyszczający płaci", ostrożności i proporcjonalności. Państwa członkowskie powinny określić szczegółową metodykę ustalania ryzyka związanego z zanieczyszczonymi terenami. Państwa członkowskie powinny również określić, co jest niedopuszczalnym zagrożeniem ze strony zanieczyszczonego terenu w oparciu o wiedzę naukową, zasadę ostrożności, specyfikę lokalną opinię organów ochrony zdrowia i lekarzy oraz obecne i przyszłe użytkowanie gruntów. W celu ograniczenia do poziomu dopuszczalnego dla zdrowia ludzkiego i środowiska zagrożenia, jakie stwarzają zanieczyszczone tereny, do poziomu dopuszczalnego dla zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska państwa członkowskie powinny wprowadzić odpowiednie środki zmniejszające ryzyko, w tym jednocześnie traktując priorytetowo środki remediacji in-situ lub ex-situ. Powinna istnieć możliwość zakwalifikowania środków wprowadzonych na podstawie innych przepisów Unii jako środków zmniejszających ryzyko na mocy niniejszej dyrektywy, jeżeli środki te skutecznie zmniejszają ryzyko stwarzane przez zanieczyszczone tereny. [Popr. 34]
(46a) Zasady łagodzenia skutków przejmowania gruntów powinny sprzyjać bezpieczeństwu żywnościowemu Unii, przy jednoczesnym uwzględnieniu projektów dotyczących zrównoważonego budownictwa mieszkaniowego, podstawowej infrastruktury i energii odnawialnej. [Popr. 35]
(47) Środki podejmowane na podstawie niniejszej dyrektywy powinny również uwzględniać inne cele polityki UE, takie jak cele określone w [rozporządzeniu (UE) xxxx/xxxx 39 +], które mają zapewnić bezpieczne i zrównoważone dostawy surowców krytycznych dla europejskiego przemysłu.
(48) Przejrzystość jest zasadniczym elementem polityki dotyczącej gleb i zapewnia odpowiedzialność publiczną oraz świadomość społeczną, uczciwe warunki rynkowe i monitorowanie postępów. W związku z tym państwa członkowskie powinny utworzyć i prowadzić krajowy rejestr zanieczyszczonych terenów i potencjalnie zanieczyszczonych terenów, zawierający informacje dotyczące konkretnego miejsca, który powinien być publicznie dostępny w internetowej bazie danych przestrzennych zawierającej odniesienia geograficzne. Rejestr powinien zawierać informacje niezbędne do informowania społeczeństwa o istnieniu potencjalnie zanieczyszczonych terenów i zanieczyszczonych terenów oraz o zarządzaniu nimi. Ponieważ występowanie zanieczyszczenia gleb nie zostało jeszcze potwierdzone, a jedynie na potencjalnie zanieczyszczonych terenach występuje takie podejrzenie, należy odpowiednio poinformować o różnicy między zanieczyszczonymi a potencjalnie zanieczyszczonymi terenami, aby uniknąć niepotrzebnych obaw.
(48a) W celu ochrony gleby przed zanieczyszczeniem pojawiającymi się chemikaliami, które mogą powodować poważne zagrożenie dla zdrowia ludzi i zwierząt i zanieczyszczać otaczające powietrze, wody powierzchniowe, wody gruntowe, a następnie oceany, należy ustanowić mechanizmy polityczne służące wykrywaniu i ocenie takich budzących obawy substancji. W związku z tym w odniesieniu do zanieczyszczenia gleby należy opracować podejście umożliwiające monitorowanie i analizę tych substancji lub grup substancji za pośrednictwem list obserwacyjnych, tak jak ma to już miejsce w przypadku wód powierzchniowych i gruntowych. Substancje lub grupy substancji, które mają zostać umieszczone na liście obserwacyjnej, powinny być wybierane spośród tych substancji, w przypadku których dostępne informacje wskazują, że mogłyby one stanowić na poziomie Unii znaczne ryzyko dla środowiska glebowego lub za jego pośrednictwem, i w przypadku których dane z monitorowania są niewystarczające. Liczba takich substancji lub grup substancji, które mają być monitorowane i analizowane na podstawie list obserwacyjnych, nie powinna być ograniczona. [Popr. 37]
(48b) Substancje takie jak trwałe zanieczyszczenia organiczne, materiały i cząstki, w tym mikrodrobiny plastiku lub nanodrobiny plastiku, stanowią wyraźne zagrożenie nie tylko dla zdrowia gleb, ale także dla istotnych działań, takich jak rozwój rolnictwa. Ich obecność w glebie może mieć wpływ na jej żyzność, zagrażając tym samym zdrowiu i prawidłowemu rozwojowi upraw. Istotne jest zatem, aby niniejsza dyrektywa przewidywała ramy dla substancji i materiałów, które mają być objęte monitorowaniem zanieczyszczeń gleby, jak również ustanowienie środowiskowych norm jakości oraz zestawu środków mających zapobiegać zanieczyszczeniom gleby, które wynikają ze znanych i pojawiających się zagrożeń, i służyć, w stosownych przypadkach, usuwaniu takich zanieczyszczeń. [Popr. 38]
(49) Art. 19 ust. 1 Traktatu o Unii Europejskiej (TUE) zobowiązuje państwa członkowskie do ustanowienia środków niezbędnych do zapewnienia skutecznej ochrony sądowej w dziedzinach objętych prawem Unii. W związku z tym zgodnie z Konwencją o dostępie do informacji, udziale społeczeństwa w podejmowaniu decyzji oraz dostępie do sprawiedliwości w sprawach dotyczących środowiska 40 (konwencja z Aarhus) członkowie zainteresowanej społeczności powinni mieć dostęp do wymiaru sprawiedliwości, aby mogli przyczynić się do ochrony prawa do życia w środowisku, które jest odpowiednie dla zdrowia i ogólnego dobrostanu.
(50) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1024 41 upoważnia do udostępniania danych sektora publicznego w bezpłatnych i otwartych formatach. Głównym celem jest dalsze wzmacnianie unijnej gospodarki opartej na danych poprzez zwiększenie ilości interoperacyjnych danych sektora publicznego dostępnych do ponownego wykorzystania, zapewnienie uczciwej konkurencji i łatwego dostępu do rynków powstałych w oparciu o informacje sektora publicznego, a także zwiększenie skali transgranicznych innowacji opartych na danych. Główną zasadą jest to, że dane rządowe powinny przestrzegać zasady otwartości w fazie projektowania i otwartości domyślnej. Dyrektywa 2003/4/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 42 ma na celu zapewnienie prawa dostępu do informacji o środowisku w państwach członkowskich zgodnie z Konwencją z Aarhus. Konwencja z Aarhus i dyrektywa 2003/4/WE obejmują szeroki zakres zobowiązań związanych zarówno z udostępnianiem na wniosek informacji o środowisku, jak i z aktywnym rozpowszechnianiem takich informacji. Dyrektywa 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 43 ma również szeroki zakres stosowania, obejmujący rozpowszechnianie informacji przestrzennych, w tym również zbiorów danych dotyczących różnych zagadnień z zakresu środowiska. Ważne jest, aby przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące dostępu do informacji oraz zasady dotyczące wymiany danych stanowiły uzupełnienie tych dyrektyw, a nie tworzyły odrębny system prawny. Dlatego też przepisy niniejszej dyrektywy dotyczące informowania społeczeństwa oraz informacji o monitorowaniu procesu wdrażania powinny pozostać bez uszczerbku dla dyrektyw (UE) 2019/1024, 2003/4/WE i 2007/2/WE. [Popr. 39]
(51) W celu zapewnienia niezbędnego dostosowania przepisów dotyczących monitorowania zdrowia gleb, zrównoważonego gospodarowania glebami oceny zanieczyszczonych terenów i zarządzania zanieczyszczonymi terenami nimi należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w odniesieniu do zmiany lub uzupełnienia, niniejszej dyrektywy w celu przez przyjęcie metodyki ustalania wartości progowych dla wskaźników glebowych, które mają zostać ustanowione przez państwa członkowskie, oraz dostosowania do postępu naukowo-technicznego metod monitorowania zdrowia gleb, wykazu zasad zrównoważonego gospodarowania glebami, orientacyjnego wykazu środków zmniejszających ryzyko, etapów i wymogów dotyczących oceny ryzyka określonej dla danego terenu oraz zawartości rejestru zanieczyszczonych-i potencjalnie ustanowienia minimalnych akceptowalnych wartości w odniesieniu do definicji niedopuszczalnego ryzyka dla zdrowia i środowiska wynikającego z zanieczyszczonych terenów. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa 44 . W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych. [Popr. 40]
(52) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy uprawnienia wykonawcze należy powierzyć Komisji w celu określenia formatu, struktury i szczegółowych ustaleń dotyczących przekazywania Komisji danych i informacji drogą elektroniczną. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 45 .
(53) Komisja powinna przeprowadzić opartą na dowodach ocenę oraz, w stosownych przypadkach, dokonać przeglądu niniejszej dyrektywy sześć lat po jej wejściu w życie na podstawie wyników oceny zdrowia gleb. W ocenie należy w szczególności zbadać potrzebę ustanowienia bardziej szczegółowych wymogów, aby zadbać o regenerację niezdrowych gleb oraz osiągnąć cel, jakim jest uzyskanie luki i środki potrzebne do uzyskania zdrowych gleb do 2050 r. Ocena powinna również obejmować potrzebę dostosowania definicji zdrowych gleb do postępu naukowo- technicznego przez dodanie przepisów dotyczących niektórych wskaźników lub kryteriów opartych na nowych dowodach naukowych odnoszących się do ochrony gleb lub ze względu na specyficzny problem państwa członkowskiego wynikający z nowych warunków środowiskowych lub klimatycznych. Zgodnie z pkt 22 Porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa ocena ta powinna opierać się na następujących kryteriach: skuteczności, efektywności, odpowiedniości, spójności i unijnej wartości dodanej oraz powinna służyć jako podstawa oceny skutków ewentualnych dalszych działań. [Popr. 41]
(54) Skoordynowane środki ze strony wszystkich państw członkowskich są niezbędne, aby osiągnąć cel, jakim jest zdrowie wszystkich gleb do 2050 r. oraz zapewnić świadczenie usług ekosystemowych przez gleby w całej UE w perspektywie długoterminowej. Indywidualne działania państw członkowskich okazały się niewystarczające, ponieważ degradacja gleby trwa, a nawet się pogarsza. Ponieważ cele niniejszej dyrektywy nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę i skutki działania możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 TUE. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.
(55) Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających 46 państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione,
(55a) Niniejsza dyrektywa ma na celu osiągnięcie do 2050 r. długofalowego celu, jakim jest zdrowa gleba w Unii, w oparciu o spójne ramy monitorowania gleby i poprawy jej zdrowia. Ze względu na swój charakter dyrektywy, zgodnie z art. 288 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, niniejsza dyrektywa jest wiążąca w odniesieniu do rezultatu, który ma zostać osiągnięty w państwach członkowskich, do których jest kierowana, pozostawia zarazem organom krajowym uprawnienia do wyboru formy i środków służących osiągnięciu tego rezultatu. W związku z tym to państwa członkowskie będą musiały opracować własne przepisy określające, jak osiągnąć cele wyznaczone w niniejszej dyrektywie. Proponowany instrument, jakim jest dyrektywa, pozostawia państwom członkowskim dużą swobodę, jeśli chodzi o wskazanie najlepszych dla nich środków i dostosowanie podejścia do warunków lokalnych. Ma to kluczowe znaczenie dla uwzględnienia specyfiki regionalnej i lokalnej w odniesieniu do zróżnicowania gleb, użytkowania gruntów, warunków klimatycznych i aspektów społecznoekonomicznych. Charakter instrumentu oznacza, że zasady ustanowione w niniejszej dyrektywie nie pociągają za sobą bezpośrednich obowiązków dla osób fizycznych. [Popr. 42]
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
Nie będzie podwyższenia kar dla pracodawców, przewidzianych w Kodeksie pracy, za wykroczenia przeciwko prawom pracowników. W czwartek Sejm przyjął poprawkę Senatu wykreślającą z ustawy poprawkę Lewicy. Posłowie zgodzili się też na to, by agencje pracy tymczasowej mogły zatrudniać cudzoziemców także na podstawie umów cywilnoprawnych, a nie tylko na umowę o pracę.
20.03.2025
Sejm przyjął w czwartek większość poprawek redakcyjnych i doprecyzowujących, które Senat wprowadził do ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Przewiduje ona reformę urzędów pracy, w tym m.in. podniesienie zasiłku dla bezrobotnych i ułatwienia w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.
20.03.2025
Przedsiębiorcy rozliczający się według zasad ogólnych i skali podatkowej oraz liniowcy będą od 1 stycznia 2026 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeśli będą osiągali w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez prezesa GUS. Projekt po raz drugi wróci do komisji sejmowej.
19.03.2025
Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.
13.03.2025
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.
11.03.2025
Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.
27.02.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.1312 |
| Rodzaj: | Rezolucja |
| Tytuł: | Rezolucja ustawodawcza Parlamentu Europejskiego z dnia 10 kwietnia 2024 r. w sprawie wniosku dotyczącego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie monitorowania i odporności gleb (prawo o monitorowaniu gleb) (COM(2023)0416 - C9-0234/2023 - 2023/0232(COD)) (Zwykła procedura ustawodawcza: pierwsze czytanie) |
| Data aktu: | 10/04/2024 |
| Data ogłoszenia: | 13/03/2025 |
