Zakładając bezpłatne konto, uzyskasz:Współsprawozdawca: Christian MOOS
| Doradczynie i doradcy | Alexandros SARRIS (z ramienia sprawozdawcy) |
| Decyzja Zgromadzenia Plenarnego | 11.7.2024 |
| Podstawa prawna | Art. 52 ust. 2 regulaminu wewnętrznego |
| Sekcja odpowiedzialna | Sekcja Stosunków Zewnętrznych |
| Data przyjęcia przez sekcję | 19.12.2024 |
| Data przyjęcia na sesji plenarnej | 22.1.2024 |
| Sesja plenarna nr | 593 |
| Wynik głosowania (za/przeciw/ wstrzymało się) | 193/2/2 |
1. Wnioski i zalecenia 1.1. Początek nowego cyklu instytucjonalnego jest doskonałą okazją do podsumowania przez UE jej polityki wobec Arktyki. Dzięki zaktualizowanej, spójnej i ambitnej polityce UE może odegrać jeszcze ważniejszą rolę w rozwoju odpornej i dostatniej Arktyki i jednocześnie zabezpieczyć strategiczne interesy Europy w zakresie zielonej transformacji i bezpieczeństwa oraz zadbać o poszanowanie praw człowieka.
1.2. EKES uważa, że należy tego dokonać poprzez zwiększenie udziału społeczeństwa obywatelskiego. Zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego we wszystkie istotne decyzje jest niezwykle ważne, gdyż wpłynie zarówno na jakość, jak i legitymację dalekosiężnych decyzji podejmowanych w nadchodzących latach w regionie i dla regionu.
1.3. EKES sugeruje, aby w ramach zaktualizowanej strategii UE przeprowadzać systematyczną analizę mającą na celu ocenę, w jaki sposób fundusze i instrumenty UE są postrzegane i wykorzystywane w praktyce przez zainteresowane strony z Arktyki. Takie działanie powinno opierać się co najmniej na uwagach przedstawicieli szeroko rozumianego społeczeństwa obywatelskiego i mieć na celu uproszczenie procedur dla beneficjentów, o ile jest to możliwe, lub zapewnienie pomocy lokalnym społecznościom w spełnianiu skomplikowanych wymagań. Analiza ta powinna również pomóc wyjaśnić, czy dostępne są wystarczające środki finansowe i czy wdrożono właściwe programy (oraz inne inicjatywy) w celu wsparcia realizacji strategicznych celów UE w regionie w przyszłości.
1.4. W ogólniejszym ujęciu EKES wzywa decydentów z Arktyki na wszystkich szczeblach (międzynarodowym, unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym) do bardziej rygorystycznego wypełniania zobowiązań prawnych i do czerpania inspiracji ze standardów i mechanizmów najlepszych praktyk w celu włączania wszystkich grup lokalnego społeczeństwa obywatelskiego, w tym ludności rdzennej, w działania, konsultowania z tymi grupami i wzmacniania ich pozycji. Należy zawsze starannie rozważyć, w jaki sposób inwestycje i projekty mogą przynieść jak największe korzyści lokalnym społecznościom. Trzeba również dbać o to, by wszystkie grupy społeczne, w tym ludność rdzenna, młodzież i kobiety, miały wystarczające zasoby, aby uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji. Takie inwestycje trzeba też realizować z należytym poszanowaniem praw ludności rdzennej.
1.5. Biorąc pod uwagę pilną potrzebę przeciwdziałania zmianie klimatu i potrzebę zwiększenia samowystarczalności Europy, procesy wydawania pozwoleń na projekty związane z energią odnawialną i wydobyciem surowców niezbędnych do zielonej transformacji trwają zazwyczaj zbyt długo (nawet 10-15 lat) i można by je usprawnić, nie rezygnując z należytej kontroli środowiskowej i społeczno-gospodarczej.
1.6. Zacieśnienie współpracy z Grenlandią dałoby UE możliwość dywersyfikacji dostępu do minerałów krytycznych i stanowiłoby dobrą okazję do zawarcia partnerstwa opartego na wspólnym zaangażowaniu na rzecz demokracji, praworządności i praw człowieka. Bliska współpraca z Grenlandią powinna zatem być priorytetem podczas zbliżających się negocjacji w sprawie wieloletnich ram finansowych (WRF).
2. Kontekst - wprowadzenie
2.1. Najnowsza strategia polityczna UE wobec Arktyki została opublikowana w październiku 2021 r 1 . Przedstawiono w niej kompleksową odpowiedź UE na problemy dotykające region przechodzący szybką transformację. Deklarowanym celem była pomoc w zachowaniu Arktyki jako regionu pokojowej współpracy, spowolnienie skutków zmiany klimatu oraz wspieranie zrównoważonego rozwoju regionów arktycznych z korzyścią dla społeczności arktycznych. Wdrożenie polityki UE wobec Arktyki miało dodatkowo pomóc UE w osiągnięciu celów wyznaczonych w Europejskim Zielonym Ładzie i w promowaniu jej interesów geopolitycznych.
2.2. Od tego czasu wyzwania stały się jeszcze większe. Rosyjska wojna przeciwko Ukrainie nieuchronnie zahamowała współpracę z Rosją w kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w regionie, w tym w kontekście Rady Arktycznej 2 . Przez wiele lat, nawet przed pełnoskalową inwazją na Ukrainę, w regionie obserwowano wzmożoną aktywność militarną Rosji oraz wzmożoną aktywność Chin. W związku z tym NATO i jego państwa członkowskie musiały podjąć dalsze środki bezpieczeństwa, w tym wzmocnić nadzór. Ponadto NATO zyskało na znaczeniu w europejskiej części Arktyki po przystąpieniu do niego Finlandii i Szwecji.
2.3. Ponadto nasilił się kryzys klimatyczny, a temperatury w regionie dramatycznie rosną (prawie cztery razy szybciej niż w pozostałej części planety). Ocieplanie się oceanów, zwłaszcza Atlantyku, jest z tym nierozerwalnie związane.
2.4. Jednocześnie topnienie lodu morskiego i lądowego sprawiło, że konkurujące ze sobą mocarstwa światowe stały się bardziej zainteresowane wykorzystaniem większej liczby dostępnych miejsc do wydobycia surowców, produkcji energii i działalności przemysłowej. Europa również zwiększyła swoje zainteresowanie tego typu działaniami w Arktyce, ponieważ zapewniają one kontynentowi bardziej niezależny dostęp do surowców (takich jak metale ziem rzadkich, lit i niob) i produkcji, które mają kluczowe znaczenie dla zielonej transformacji i autonomii strategicznej UE w międzynarodowym wyścigu o konkurencyjność, na co jednoznacznie wskazano na przykład w niedawnym sprawozdaniu Draghiego 3 . W związku z tym w Finlandii, Norwegii, Szwecji i Grenlandii zaobserwowano wzrost aktywności związanej z klimatem i energią, zarówno w postaci wydobycia niezbędnych surowców, jak i produkcji energii odnawialnej.
2.5. Wszystkie te znaczące zmiany, czy to geopolityczne, czy związane z bezpieczeństwem, klimatem czy środowiskiem, doprowadziły do dramatycznych zmian dla ludzi żyjących i pracujących w Arktyce, w sumie około 4 mln mieszkańców, z czego około 400 000 to ludność rdzenna 4 . Taki rozwój sytuacji stwarza interesujące możliwości gospodarcze dla lokalnych społeczności, ale jednocześnie zakłóca działalność tradycyjnych przedsiębiorstw i tradycyjny tryb życia oraz wywiera presję na środowisko i bioróżnorodność.
2.6. Przy opracowywaniu polityki wobec Arktyki właściwe rozwiązywanie takich dylematów ma kluczowe znaczenie i stanowi cel polityczny sam w sobie, przynajmniej w kontekście europejskim. Warunkiem wstępnym jest zrozumienie skutków dla lokalnego środowiska oraz społeczności lokalnych i tubylczych, a także znalezienie właściwej równowagi. Można tego dokonać właściwie tylko poprzez faktyczne słuchanie ludzi, którzy mieszkają i pracują w Arktyce.
2.7. Jednym z głównych celów niniejszej opinii EKES-u jest wskazanie - i promowanie - standardów i mechanizmów o cechach najlepszych praktyk w zakresie włączania wszystkich grup lokalnego społeczeństwa obywatelskiego w podejmowanie decyzji ich dotyczących, konsultowania się z tymi grupami i wzmacniania ich pozycji, a także podkreślenie, że takie działanie w kontekście Arktyki nie jest zwykłą praktyką ze względu na oddalenie społeczności arktycznych, ekstremalne środowisko naturalne, ogólne rozproszenie ludności i konieczność poszanowania praw i interesów rdzennej ludności tam zamieszkującej.
2.8. Celem jest także podkreślenie konieczności współpracy międzynarodowej i europejskiej - zwłaszcza z partnerami i sojusznikami o zbieżnych poglądach - na rzecz przyspieszenia rozwoju Arktyki i zapewnienia, by odbywał się on w sposób zrównoważony. Prawie wszystkie elementy rozwoju Arktyki mają transgraniczne implikacje, a wielu celów nie da się osiągnąć bez transgranicznej współpracy i transgranicznych inicjatyw.
3. Uwagi ogólne
3.1. W ramach przygotowywania niniejszej opinii EKES przyjął w grudniu 2023 r. raport informacyjny 5 i od tego czasu wziął udział w wielu misjach 6 i wydarzeniach w Arktyce. Ta interakcja z lokalnymi podmiotami społeczeństwa obywatelskiego, w tym stowarzyszeniami przedsiębiorców, związkami zawodowymi i organizacjami pozarządowymi, a także lokalnymi decydentami, ukazała obraz wyjątkowego, dynamicznego i przedsiębiorczego regionu, który próbuje odnaleźć się w zmieniających się i trudnych okolicznościach. Gdy rozmawia się z lokalnymi społecznościami, widać wyraźnie, że sytuacja ta oferuje wiele obiecujących możliwości, ale także rodzi problemy, co skłania różne zainteresowane strony do poszukiwania sprawiedliwych, zrównoważonych i inkluzywnych kompromisów.
3.2. Jedną z największych szans jest ogromny i obiecujący potencjał regionu w zakresie zielonych projektów: począwszy od rozwoju zielonego wodoru i neutralnego pod względem emisji dwutlenku węgla przetwarzania np. stali i baterii, aż po bioprzetwarzanie. Wszystko to wymaga surowców, energii odnawialnej, infrastruktury, a także odpowiednio wykwalifikowanej siły roboczej. Podobnie jest w przypadku rozwoju wielu innych klastrów, które powstają w (europejskim) regionie Arktyki, a dotyczą przestrzeni kosmicznej, testowania w warunkach zimowych, ośrodków przetwarzania danych/ICT i gospodarki o obiegu zamkniętym.
3.3. Niestety istnieje wiele problemów i ogólnych tendencji, które utrudniają taki rozwój. Business Index North 7 , projekt mający na celu zwiększenie świadomości na temat szans i wyzwań w zakresie zrównoważonego rozwoju w Arktyce, wskazuje różne czynniki o krytycznym znaczeniu w europejskim regionie arktycznym, które mają wpływ na rozwój przedsiębiorstw i rozwój gospodarczy, i podkreśla w szczególności następujące obszary: ludzie, energia odnawialna i jakość sieci połączeń.
3.4. Ludzie: W europejskiej części Arktyki ponad 30-45 % lokalnej ludności żyje w społecznościach o zmniejszającej się liczbie ludności, a jedynie większe miasta z ośrodkami uniwersyteckimi (np. Troms0 i Rovaniemi) notują wzrost ludności. Społeczeństwo się starzeje, obserwuje się strukturalny spadek liczby osób w wieku produkcyjnym, młodzieży i dzieci. Następuje odpływ ludności, w tym odnotowuje się szczególnie wysoki poziom migracji z północy na południe, zwłaszcza młodych kobiet. Według lokalnych zainteresowanych stron kluczowymi czynnikami, które pozwoliłyby odwrócić tą tendencję, są: stworzenie lepszego systemu edukacji i lepszych możliwości zatrudnienia, budowa większej liczby mieszkań, poprawa usług publicznych, w tym w sektorze ochrony zdrowia i kultury, oraz stymulowanie imigracji w celu zapewnienia wystarczającej siły roboczej, by wykorzystać nowe możliwości rynkowe.
3.5. Energia odnawialna napędza zrównoważony rozwój gospodarczy. Europejska Arktyka radzi sobie pod tym względem dobrze - średnio 90 % energii elektrycznej wytwarza się ze źródeł odnawialnych - istnieją jednak poważne wąskie gardła w sieciach energetycznych i możliwościach przesyłu energii - niektóre regiony mają nadwyżkę, a niektóre są importerami energii netto. Innymi przeszkodami w przejściu na większą liczbę instalacji energii ze źródeł odnawialnych są spory związane z użytkowaniem gruntów i prawami ludności rdzennej (zob. pkt 3.7 poniżej).
3.6. Jakość sieci połączeń: Istniejąca infrastruktura nie koncentruje się w wystarczającym stopniu na wymiarze ludzkim. Przykładowo, obsługiwane są jedynie korytarze lotnicze północ-południe, pomimo że w regionie znajduje się wiele portów lotniczych i istnieje duży potencjał lotów międzyregionalnych. Ważnym elementem dostępności są również całoroczne połączenia morskie w Arktyce. Lodołamacze, które ułatwiają transport, odgrywają kluczową rolę w zapewnianiu bezpieczeństwa transportu morskiego w warunkach zalodzenia. W słabo zaludnionych regionach Arktyki ważna jest również niezawodna łączność cyfrowa.
3.7. EKES zaleca dokonanie przeglądu warunków rozwijania niektórych projektów, zwłaszcza projektów w obszarze energii ze źródeł odnawialnych i wydobywania surowców potrzebnych do zielonej transformacji. Z uwagi na pilną potrzebę przeciwdziałania zmianie klimatu i potrzebę zwiększenia samowystarczalności Europy procesy wydawania pozwoleń trwają zazwyczaj zbyt długo (nawet 10-15 lat) i można by je usprawnić, nie rezygnując z należytej kontroli środowiskowej i społeczno-gospodarczej. Dla inwestorów kluczowe znaczenie mają spójne i przewidywalne ramy regulacyjne dla zielonych projektów oraz dostęp do podstawowych danych.
3.8. Dla rdzennej ludności Arktyki rozwój działalności w Arktyce stanowi wyzwanie egzystencjalne. Ludność ta uważa, że zmiana klimatu to "stan wyjątkowy dla naszych ziem, wód, zwierząt i ludzi" 8 , który pociąga za sobą poważne konsekwencje środowiskowe, społecznokulturowe i gospodarcze dla tradycyjnego trybu życia. W wielu przypadkach dotyczy to również wynikających z tego możliwości rozwoju, na przykład użytkowania gruntów na potrzeby projektów w obszarze energii ze źródeł odnawialnych i wydobycia surowców, co niektórzy postrzegają jako nowe naruszenie ich praw w imię polityki klimatycznej i środowiskowej, przypominające wywłaszczenia, które miały miejsce w przeszłości. Rada Saamów przyjęła strategie polityczne mające na celu ograniczenie ryzyka, dostosowanie się do nowej rzeczywistości, zapewnienie Saamom wpływu na politykę mającą wpływ na ich życie i zadbanie o to, aby nowe projekty przynosiły korzyści również społecznościom rdzennym i lokalnym. Jednak ludność rdzenna podkreśla również wyzwania, jakie niosą ze sobą ogólne tendencje, o których wspomniano wcześniej, takie jak starzenie się społeczeństwa, migracja wewnętrzna oraz potrzeba zapewnienia edukacji i możliwości zatrudnienia. Ludność ta ubolewa nad brakiem dostatecznie głębokiego i systematycznego angażowania jej w procesy decyzyjne na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim.
3.9. Grenlandia 9 pod wieloma względami znajduje się w podobnej sytuacji jak europejska część Arktyki, jeśli chodzi zarówno o szanse, jak i wyzwania związane z szybką transformacją w tym regionie. Stanowiło to również podstawę niedawnych działań mających na celu zacieśnienie współpracy między UE a Grenlandią oraz otwarcia w 2024 r. biura UE w Nuuk, stolicy Grenlandii. Oprócz długotrwałej współpracy w zakresie rybołówstwa i wsparcia dla systemu edukacji w Grenlandii w ramach unijnego wsparcia dla krajów i terytoriów zamorskich obowiązuje obecnie także umowa o współpracy, która ma zabezpieczyć inwestycje w łańcuchy wartości energii i surowców krytycznych, ochronę środowiska i badania naukowe, aby pomóc w dywersyfikacji gospodarki Grenlandii i w rozwoju strategicznych gałęzi przemysłu, takich jak czysty wodór (25 z 34 surowców krytycznych uznanych przez Komisję za strategicznie ważne dla przemysłu europejskiego i zielonej transformacji można znaleźć na Grenlandii). Grenlandia mogłaby również korzystać z większego finansowania w ramach unijnych programów Interreg, "Horyzont Europa" i InvestEU oraz ze środków Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI), lecz nie zawsze jest w stanie prowadzić projekty lub brać w nich udział. Unijna inicjatywa Global Gateway może dodatkowo odegrać zasadniczą rolę w finansowaniu infrastruktury (dróg, portów, lotnisk) niezbędnej do zwiększenia konkurencyjności Grenlandii w kontekście wydobycia surowców przejściowych i projektów w obszarze energii ze źródeł odnawialnych. Wzmocnione partnerstwo z UE jest częścią realizacji celu rządu Grenlandii, którym jest "utrzymanie istniejących rynków i rozwijanie nowych relacji handlowych [...] oraz zmniejszenie naszej podatności na zagrożenia, zwiększenie naszej konkurencyjności i wzmocnienie naszego bezpieczeństwa dostaw" 10 . Dla UE ta szansa na dywersyfikację dostępu do kluczowych minerałów stanowi argument za priorytetowym traktowaniem partnerstwa z Grenlandią w zbliżających się negocjacjach w sprawie WRF. UE może również rozważyć wprowadzenie innych instrumentów, takich jak gwarantowane ceny minimalne za niektóre surowce, w celu zabezpieczenia długoterminowej rentowności projektów w obszarze energii ze źródeł odnawialnych i górnictwa w Grenlandii i europejskiej Arktyce.
3.10. W Grenlandii zmiana klimatu wywiera również presję na tradycyjny tryb życia, zakłóca rybołówstwo, łowiectwo i rolnictwo, a pojawiające się możliwości rozwoju (w górnictwie, produkcji energii czy w turystyce) wywołują wśród stanowiącej większość ludności rdzennej różnice zdań i odmienne wizje przyszłości kraju. Dla Grenlandczyków jednym z głównych celów jest wzmocnienie ich samostanowienia jako narodu we wszystkich sprawach, które dotyczą ich i ich przyszłości, pod hasłem "nic o nas bez nas" oraz rozwijanie szerzej pojętych stosunków międzynarodowych. UE jest jednak postrzegana jako bliski sojusznik w oparciu o wspólne wartości, takie jak prawa człowieka, praworządność i dialog społeczny 11 . Wydaje się, że obie strony są w dużym stopniu zainteresowane wzmocnieniem tego partnerstwa w przyszłości za pomocą odpowiedniego dialogu i odpowiednich instrumentów.
Uwagi szczegółowe i wnioski dotyczące włączenia społeczeństwa obywatelskiego w proces decyzyjny
3.11. EKES zasadniczo podziela i popiera cel, którym jest rozwój odpornego i dostatniego regionu Arktyki poprzez wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego. Zaangażowanie społeczeństwa obywatelskiego we wszystkie istotne decyzje jest niezwykle ważne, gdyż wpłynie zarówno na jakość, jak i legitymację dalekosiężnych decyzji podejmowanych w nadchodzących latach w regionie i dla regionu.
3.12. W szczególności EKES popiera kompleksowe konsultacje i współpracę z ludnością rdzenną Arktyki oraz z uwagi na zasadę swobodnej, uprzedniej i świadomej zgody zachęca do ich prowadzenia przed przyjęciem i wdrożeniem środków, które mogłyby mieć na tą ludność bezpośredni wpływ. W tym kontekście należy odwołać się do Deklaracji Organizacji Narodów Zjednoczonych z 2007 r. o prawach ludności rdzennej oraz do konwencji Międzynarodowej Organizacji Pracy nr 169 z 1989 r.
3.13. Początek nowej kadencji Komisji Europejskiej jest dla UE oczywistą okazją do podsumowania swej roli oraz uzasadnienia europejskiej strategii wobec Arktyki i określenia poziomu ambicji na przyszłość. Naturalną częścią takiego procesu byłoby zastanowienie się nad tym, w jaki sposób wzmocnić rolę społeczeństwa obywatelskiego Arktyki w tym procesie politycznym.
3.14. EKES popiera cele i podejście przedstawione we wspólnym komunikacie z października 2021 r., skupiającym się na zmianie klimatu i zielonej transformacji, a także na działaniach i programach wspierających badania naukowe i współpracę transgraniczną oraz angażujących wszystkie zainteresowane strony i społeczności. Wśród wielu godnych pochwały inicjatyw znalazły się arktyczny program współpracy miejsko-regionalnej (AURC), program Peryferia Północne i Arktyka w ramach inicjatywy INTERREG oraz protokół ustaleń z Grenlandią w sprawie surowców krytycznych i otwarcie biura Komisji Europejskiej w Nuuk w Grenlandii. Jednak te i wiele innych instrumentów UE ("Horyzont Europa", InvestEU, EBI, Global Gateway, Fundusz na rzecz Sprawiedliwej Transformacji, unijne fundusze regionalne lub spójności itd.) stanowią również wyzwania dla docelowych użytkowników. Ubieganie się o udział w programach UE i składanie sprawozdań z ich realizacji może stanowić prawdziwą przeszkodę, a przepisy i regulacje często uważa się za sztywne i niewystarczająco dostosowane do specyficznego kontekstu Arktyki. Organizacje - często niewielkie - które muszą radzić sobie z unijną biurokracją, apelują o wsparcie w zakresie zdolności, np. w formie specjalnych jednostek zajmujących się wymogami UE, aby użytkownik końcowy nie musiał się nimi zajmować. Organizacje młodzieżowe często borykają się również z poważnymi wyzwaniami związanymi z ubieganiem się o udział w programach UE i ze sprawozdawczością z nimi związaną. Zazwyczaj dysponują mniejszymi zasobami ludzkimi i mniejszym doświadczeniem w takich procesach. Ponadto wielu młodych ludzi uważa, że unijne inicjatywy, takie jak Erasmus i Europejski Korpus Solidarności, są dla nich zbyt skomplikowane - inni w ogóle nie wiedzą o istnieniu takich możliwości.
3.15. EKES sugeruje zatem przeprowadzenie systematycznej analizy wykorzystania funduszy i instrumentów UE przez zainteresowane strony z Arktyki, z udziałem przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego i lokalnych władz publicznych, w celu uproszczenia procedur, gdzie to możliwe, oraz zapewnienia wystarczającej liczby funduszy i odpowiednich programów służących wspieraniu strategicznych celów UE w regionie. Należy to również wziąć pod uwagę podczas zbliżających się negocjacji w sprawie WRF.
3.16. Dialog arktycznego forum zainteresowanych stron oraz ludności rdzennej Arktyki, postrzegany jako niezwykle wartościowa platforma współpracy i wymiany, można by jeszcze bardziej usprawnić, a regularne kontakty ze wszystkimi grupami zainteresowanych stron, w tym przedsiębiorstwami, związkami zawodowymi, organizacjami pozarządowymi, instytucjami akademickimi i władzami lokalnymi, można by dalej traktować priorytetowo i mogłyby one być bardziej regularne i w większym stopniu oparte na stałym dwustronnym podejściu.
3.17. Innym dobrym sposobem na wzmocnienie głosu lokalnego społeczeństwa obywatelskiego jest podejście polityki sektorowej UE przyjęte w akcie w sprawie surowców krytycznych, w ramach którego UE określa wykaz surowców strategicznych i sposoby usprawnienia procedur wydawania pozwoleń. Ten akt stanowi, że projekty mogące wpływać na ludność rdzenną muszą obejmować "plan zawierający środki służące merytorycznym konsultacjom z ludnością rdzenną, na którą projekt ma wpływ, dotyczący [...] sprawiedliwej rekompensaty". Nie należy tego traktować jako mało istotnej albo nawet żmudnej analizy. Zrównoważony rozwój europejskiej Arktyki musi być inkluzywny.
3.18. Przy projektowaniu procesów konsultacyjnych dotyczących polityki wobec Arktyki decydenci muszą zwracać uwagę na doświadczenia płynące z prac prowadzonych w terenie przez różne organizacje i korzystać z tej praktycznej wiedzy 12 . Angażowanie społeczeństwa Arktyki jako metoda podejmowania decyzji powinno być zaprojektowane w oparciu o zestaw podstawowych przekonań i zasad odzwierciedlających potrzeby społeczeństwa obywatelskiego, opartych na zasadach najlepszych praktyk, które można określić w następujący sposób:
- Budowanie wieloletnich relacji: Tworzenie długotrwałych, opartych na zaufaniu i zaangażowaniu relacji, obejmujących angażowanie przedstawicieli społeczności na wczesnym etapie planowania, aż do fazy operacyjnej danego projektu przemysłowego i po jej zakończeniu.
- Częste słuchanie lokalnych społeczności: Słuchanie, rozumienie i ponowne sprawdzenie rozumienia obaw, potrzeb i wizji lokalnych mieszkańców i ludności rdzennej.
- Monitorowanie aspektów, które mają wpływ na rozwój i są przez niego kształtowane: Określenie oddziaływania na środowisko fizyczne oraz na aspekty społeczne i kulturowe, zarządzanie nim i monitorowanie go, a także określenie skumulowanego oddziaływania przemysłowego spowodowanego przez obecny i inny rozwój.
- Określanie możliwości społecznych: Wykorzystanie lokalnej wiedzy o Arktyce i określanie możliwości stworzenia zrównoważonego śladu i dziedzictwa, przy jednoczesnym wprowadzeniu nowych i nadających się do ponownego wykorzystania technologii.
3.19. Bardziej ogólnie, a także ze względu na szczególne warunki panujące w Arktyce, punkt widzenia społeczeństwa obywatelskiego w procesie kształtowania polityki ma często dodatkowy wymiar, gdyż silne i dobrze funkcjonujące społeczności lokalne są warunkiem realizacji strategii politycznych związanych z bezpieczeństwem terytorialnym, planowaniem ewentualnościowym i gotowością cywilną. W szczególności Norwegia wypracowała najlepsze praktyki współpracy między władzami a społeczeństwem obywatelskim Arktyki. W niedawnym sprawozdaniu UE na temat gotowości cywilnej i wojskowej Europy, sporządzonym przez byłego prezydenta Finlandii Sauliego Niinisto, podkreślono również kluczową rolę, jaką może odegrać wzmocnione społeczeństwo obywatelskie w zakresie odporności społecznej i gotowości 13 .
3.20. W przypadku słabo zaludnionych obszarów Arktyki ważne jest również, aby inwestycje publiczne i prywatne uwzględniały w sposób systematyczny korzyści dla społeczności lokalnych. Jednym z takich przykładów jest najnowsze duńskie porozumienie obronne (2024-2033), które wyraźnie stanowi, że inwestycje w obronność realizowane w Grenlandii lub w jej pobliżu powinny zasadniczo przynosić korzyści także lokalnej społeczności, np. poprzez współpracę z lokalnymi władzami, przedsiębiorstwami, przemysłem i środowiskiem akademickim. Istnieje również wiele dobrych przykładów przedsiębiorstw, które biorą ten aspekt pod uwagę i dbają o to, by np. inwestycje infrastrukturalne przynosiły korzyści lokalnym społecznościom - przedsiębiorstwa te starają się m.in. organizować lokalne przetargi na określone elementy projektu.
3.21. Wreszcie, starając się wysłuchać opinii społeczności Arktyki, trzeba celowo uwzględniać przedstawicieli różnych grup, np. kobiet, młodzieży, mniejszości i ludności rdzennej. Uwzględnienie tej różnorodności gwarantuje możliwość poznania wielu punktów widzenia, co wzbogaca procesy decyzyjne. Równie istotne jest usuwanie barier, które mogą utrudniać osobom o mniejszych możliwościach udział w konsultacjach, spotkaniach i innych wydarzeniach. Można na przykład oferować pomoc finansową czy upraszczać te procesy i zwiększać ich przejrzystość. Pomaga się w ten sposób osobom o mniejszych możliwościach konstruktywnie uczestniczyć w dialogu dotyczącym istotnych dla nich spraw.
Bruksela, dnia 22 stycznia 2025 r.
Nie będzie podwyższenia kar dla pracodawców, przewidzianych w Kodeksie pracy, za wykroczenia przeciwko prawom pracowników. W czwartek Sejm przyjął poprawkę Senatu wykreślającą z ustawy poprawkę Lewicy. Posłowie zgodzili się też na to, by agencje pracy tymczasowej mogły zatrudniać cudzoziemców także na podstawie umów cywilnoprawnych, a nie tylko na umowę o pracę.
20.03.2025
Sejm przyjął w czwartek większość poprawek redakcyjnych i doprecyzowujących, które Senat wprowadził do ustawy o rynku pracy i służbach zatrudnienia. Przewiduje ona reformę urzędów pracy, w tym m.in. podniesienie zasiłku dla bezrobotnych i ułatwienia w podnoszeniu kwalifikacji zawodowych. Ustawa trafi teraz do podpisu prezydenta.
20.03.2025
Przedsiębiorcy rozliczający się według zasad ogólnych i skali podatkowej oraz liniowcy będą od 1 stycznia 2026 r. płacić składkę zdrowotną w wysokości 9 proc. od 75 proc. minimalnego wynagrodzenia, jeśli będą osiągali w danym miesiącu dochód do wysokości 1,5-krotności przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez prezesa GUS. Projekt po raz drugi wróci do komisji sejmowej.
19.03.2025
Senat nie zgodził się w czwartek na zniesienie obowiązku zawierania umów o pracę z cudzoziemcami będącymi pracownikami tymczasowymi przez agencje pracy tymczasowej, ale umożliwił agencjom zawieranie umów cywilnoprawnych. Senatorowie zdecydowali natomiast o skreśleniu przepisu podnoszącego kary grzywny dla pracodawców przewidziane w kodeksie pracy. W głosowaniu przepadła też poprawka Lewicy podnosząca z 2 tys. zł do 10 tys. zł kary grzywny, jakie w postępowaniu mandatowym może nałożyć Państwowa Inspekcja Pracy.
13.03.2025
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie zgodziło się na usunięcie z ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców przepisu podnoszącego w kodeksie pracy kary dla pracodawców. Senacka Komisja Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej zaakceptowała we wtorek jedynie poprawki Biura Legislacyjnego Senatu do tej ustawy. Nie można jednak wykluczyć, że na posiedzeniu Senatu inni senatorowie przejmą poprawki zgłaszane przez stronę pracodawców.
11.03.2025
Podczas ostatniego posiedzenia Sejmu, ku zaskoczeniu zarówno przedsiębiorców, jak i części posłów koalicji rządzącej, Lewica w ostatniej chwili „dorzuciła” do ustawy o warunkach dopuszczalności powierzania pracy cudzoziemcom poprawki zaostrzające kary za naruszanie przepisów prawa pracy - m.in. umożliwiające orzeczenie kary ograniczenia wolności. Jednocześnie zignorowano postulaty organizacji pracodawców, mimo wcześniejszych zapewnień rządu o ich poparciu.
27.02.2025| Identyfikator: | Dz.U.UE.C.2025.1188 |
| Rodzaj: | Opinia |
| Tytuł: | Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego - Opracowanie europejskiej strategii wobec Arktyki w dialogu ze społeczeństwem obywatelskim (opinia z inicjatywy własnej) |
| Data aktu: | 21/03/2025 |
| Data ogłoszenia: | 21/03/2025 |
