Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Śródokresowy przegląd wieloletnich ram finansowych (WRF).

Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Śródokresowy przegląd wieloletnich ram finansowych (WRF)

(2017/C 017/05)

(Dz.U.UE C z dnia 18 stycznia 2017 r.)

Sprawozdawca:	Luc VAN DEN BRANDE (BE/EPL)
	Przewodniczący Flamandzko-Europejskiej Agencji Łącznikowej (VLEVA)

ZALECENIA POLITYCZNE

EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW

Przegląd WRF: uwagi ogólne

1. Jest zdania, że wieloletnie ramy finansowe (WRF) są podstawowym i najważniejszym narzędziem polityki służącym do określania europejskich celów strategicznych i zajmowania się nimi oraz że przegląd WRF stanowi przede wszystkim debatę o charakterze politycznym, a nie technicznym, jako że wieloletnie ramy finansowe zapewniają finansowanie działalności Unii Europejskiej.

2. Podkreśla znaczenie WRF dla zapewnienia przewidywalności długoterminowych wydatków z budżetu UE i ich prowadzenia zgodnie ze wzajemnie uzgodnionymi kierunkami wspólnej polityki. Te ogólne zasady są niezwykle istotne dla władz lokalnych i regionalnych oraz innych beneficjentów funduszy UE.

3. Zwraca uwagę, że WRF mają szczególne znaczenie dla samorządów lokalnych i regionalnych, ponieważ odgrywają kluczową rolę w osiąganiu celów polityki europejskiej; w związku z tym zaznacza, że regiony i samorządy lokalne są bezpośrednio lub pośrednio zaangażowane w zarządzanie budżetem UE lub jego wydatkowanie w wysokości 75 %.

4. Wyraża ubolewanie, że pułapy w aktualnych WRF po raz pierwszy są niższe niż w poprzednim okresie, co zmusza Unię Europejską do przyjęcia odpowiedzialności za więcej zadań przy mniejszych środkach finansowych. Ponownie wyraża wspomniane już w poprzednich opiniach zaniepokojenie z powodu pułapów WRF ¹ .

5. Przypomina, że skuteczność polityki europejskiej zależy od odpowiedniego zastosowania zasady wielopoziomowego sprawowania rządów, którą uznaje się za podstawę funkcjonowania funduszy strukturalnych ² , gdyż wszystkie szczeble władzy - każdy zgodnie ze swymi kompetencjami - skutecznie współpracują, by osiągnąć cele polityczne; w związku z tym ostrzega przed ograniczaniem dzielonego zarządzania programami i przed próbami scentralizowania funduszy na szczeblu europejskim; podkreśla, że dla skuteczności europejskich strategii politycznych kluczowe znaczenie ma również podejście ukierunkowane na konkretny obszar; podejście to polega na zaangażowaniu się różnych szczebli sprawowania władzy, sektorów i zainteresowanych stron w proces współpracy z myślą o rozwiązywaniu problemów dotyczących konkretnego obszaru geograficznego.

6. Zauważa, że w UE następuje ciągłe obniżanie poziomów inwestycji, co prowadzi do powstania luki inwestycyjnej; jak szacuje Komisja, poziom inwestycji mógł spaść nawet o 370 mld EUR w porównaniu z poziomami historycznymi; popiera wysiłki Komisji, by przyczynić się do likwidacji tej luki również poprzez bliższą współpracę z sektorem prywatnym w celu lewarowania kapitału prywatnego, czyli w ramach planu inwestycyjnego dla Europy i Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

7. Z zadowoleniem przyjmuje zamiar Komisji, by jesienią 2016 roku przedstawić wniosek ustawodawczy dotyczący wzmocnionego EFIS na okres po roku 2018, w którym to wniosku powinien zwłaszcza zostać rozwinięty wątek synergii między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi (EFSI) a Europejskim Funduszem na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS). W związku z tym wzywa Komisję do ustalenia jasnych kryteriów określania dodatkowości projektów EFIS oraz do zajęcia się kwestią dysproporcji geograficznych tych projektów, braku projektów transgranicznych oraz niedoboru zrównoważonych inwestycji infrastrukturalnych w połączenia szerokopasmowe, efektywność energetyczną i transport; podkreśla ponadto, że niezbędnym warunkiem wstępnym jest przegląd WRF obejmujący zwiększenie linii budżetowych, które mogą zapewnić podstawę finansową dla wzmocnionego EFIS (2.0).

8. Należy zbadać, czy można uzyskać więcej inwestycji poprzez dostosowanie klauzuli inwestycyjnej, która pozwala państwom członkowskim odstąpić pod dokładnie określonymi warunkami od ich średniookresowego celu budżetowego lub od uzgodnionej ścieżki korekty budżetowej w ramach paktu stabilności i wzrostu. Jako inwestycje kwalifikują się m.in. krajowe wydatki na projekty współfinansowane przez UE w ramach polityki strukturalnej i polityki spójności (w tym Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych) oraz w ramach EFIS.

9. Z zadowoleniem przyjmuje wysiłki zmierzające do zwiększenia inwestycji prywatnych i połączenia ich z inwestycjami publicznymi w celu generowania miejsc pracy i wzrostu w europejskich regionach i na poziomie władz lokalnych.

10. Zwraca uwagę, że wykorzystano już limity obecnych WRF, wyczerpując pułapy w niektórych obszarach i wykorzystując tyle instrumentów elastyczności, na ile jest to obecnie możliwe.

11. Podkreśla potrzebę pełnego śródokresowego przeglądu WRF. Pilnie potrzebny jest prawdziwy śródokresowy przegląd zarówno pułapów WRF, jak i przepisów szczegółowych rozporządzenia w sprawie WRF. Należy w nim uwzględnić ustalenia przeglądu i stworzyć rzetelne ramy budżetowe dla UE, które pozwolą zająć się priorytetami i wyzwaniami politycznymi.

12. Zwraca uwagę, że jeżeli zostaną określone nowe priorytety, instytucje będą musiały przejąć odpowiedzialność za zapewnienie finansowania nowych zadań poprzez wyraźne określenie obszarów polityki, które nie byłyby już dłużej priorytetami Unii, bądź poprzez wyrażenie zgody na podwyższenie pułapów przewidzianych w WRF.

13. Przypomina instytucjom, że niedobory środków nie powinny prowadzić do ograniczenia wspólnych priorytetów Unii.

14. Wzywa instytucje do zakończenia przeglądu WRF tak szybko, jak to tylko możliwe, aby pozostawić dostatecznie dużo czasu na przygotowanie wniosków Komisji w sprawie WRF na okres po roku 2020, które mają zostać przedstawione do dnia 1 stycznia 2018 r.

Przegląd WRF: uwagi szczegółowe

15. Przestrzega zawczasu, rozumiejąc przy tym, że istnieją naglące potrzeby, że korzystanie z niektórych mechanizmów finansowych i funduszy powierniczych nie może stanowić pretekstu do utrzymywania unijnych inicjatyw (częściowo) poza budżetem UE - a tym samym do unikania demokratycznej kontroli Parlamentu Europejskiego - oraz do przekazywania ich pod zarząd państw członkowskich.

Priorytety polityczne i wyzwania na drugą połowę WRF

16. Podkreśla, że w drugiej połowie WRF należy zwrócić uwagę na następujące priorytety polityczne i wyzwania, które mają bezpośredni lub pośredni wpływ na dobrobyt obywateli europejskich:

- wspieranie zatrudnienia, wzrostu gospodarczego i konkurencyjności: EFIS został utworzony bez przeglądu pułapów WRF, lecz poprzez przesunięcia z istniejących programów (ograniczenie środków w ramach programu "Horyzont 2020" o 2,2 mld EUR i ograniczenie środków w ramach instrumentu "Łącząc Europę" o 2,8 mld EUR); w ramach przeglądu WRF należy przewidzieć wyrównanie tych powiązanych z EFIS cięć w wymienionych programach,

- zapewnienie większej synergii między programami UE w celu wspierania publicznych i prywatnych inwestycji w regionach i miastach, zwłaszcza w odniesieniu do celu UE dotyczącego spójności terytorialnej. Komitet ponawia apel o przyjęcie całościowej wizji terytorialnej obszarów miejskich i wiejskich jako uzupełniających się obszarów funkcjonalnych,

- rozwiązanie problemu bezrobocia, zwłaszcza bezrobocia osób młodych: wiąże się to z koniecznością kontynuowania Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych przynajmniej do 2020 r., przy czym należy zwrócić szczególną uwagę na integrację osób młodych na rynku pracy,

- integracja osób długotrwale bezrobotnych na rynku pracy,

- rozwiązanie przyczyn destabilizacji i kryzysów wewnętrznych,

- rozwiązanie kryzysu związanego z migrantami i uchodźcami: zasoby dostępne w pozycji 3 obecnych WRF są niewystarczające, aby zająć się tym problemem w nadchodzących latach; konieczność podwyższenia odpowiedniego pułapu WRF, aby zagwarantować przyjmowanie i integrację migrantów, które to zadania biorą na siebie przede wszystkim władze lokalne i regionalne; nowe WRF stwarzają okazję do zwiększenia środków przeznaczonych na wdrażanie priorytetów określonych w Europejskim programie w zakresie migracji,

- zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zwalczanie terroryzmu: można zwiększyć pułapy w pozycji 3,

- propagowanie ochrony socjalnej, w powiązaniu z celem dotyczącym realizacji wymiaru społecznego UGW. Ochrona ta jest warunkiem koniecznym do zapewnienia pokoju społecznego i wzrostu gospodarczego w poszczególnych krajach,

- sprostanie wyzwaniom demograficznym, zwłaszcza poprzez lepsze śledzenie wydatków związanych ze strukturą demograficzną, w szczególności w ramach europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz EFIS,

- rozwiązanie różnych kryzysów, które dotykały europejskich rolników od początku obowiązywania obecnych WRF.

Wyrównanie cięć budżetowych związanych z EFIS

17. Zwraca uwagę, że program "Horyzont 2020" i instrument "Łącząc Europę" są wyrazem nieprawidłowego funkcjonowania budżetu: istnieje ogromny rozdźwięk między celami a dostępnymi środkami w całym okresie programowania 2014-2020, niezależnie od cięć budżetowych na korzyść nowo utworzonego Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS).

18. Ponadto zwraca uwagę, że projekty finansowane w ramach programu "Horyzont 2020" i inicjatywy "Łącząc Europę" charakteryzują się znaczną europejską wartością dodaną.

19. Uważa, że jest zbyt wcześnie na ocenę, czy utworzenie EFIS doprowadziło do ewentualnej ogólnej utraty środków na europejskie projekty badawcze i infrastrukturalne.

20. Ponownie stwierdza potrzebę wzmocnienia programu "Horyzont 2020" i inicjatywy "Łącząc Europę" w ramach rocznej procedury budżetowej, aby w miarę możliwości zrekompensować cięcia uzgodnione podczas negocjacji dotyczących EFIS oraz umożliwić osiągnięcie celów obu projektów, uzgodnionych niewiele ponad dwa lata temu.

Inicjatywa na rzecz zatrudnienia ludzi młodych

21. Pochwala kroki podjęte przez Komisję Europejską i władzę budżetową w celu przedpłaty całej puli środków na Inicjatywę na rzecz zatrudnienia ludzi młodych już w latach 2014 i 2015, ponieważ stanowi to jasny sygnał, że całej inicjatywie na rzecz ludzi młodych w najbardziej dotkniętych regionach przypisuje się bardzo duże znaczenie.

22. Apeluje o kontynuację Inicjatywy na rzecz ludzi młodych po przeprowadzeniu pełnej oceny jej wyniku i po dalszych dostosowaniach mających na celu wyeliminowanie istniejących przeszkód w jej wdrażaniu, w tym po zapewnieniu nowych środków na zobowiązania od 2017 r.

23. Apeluje do instytucji o wywiązanie się ze zobowiązań podjętych w czasie negocjacji w sprawie budżetu UE na 2016 r. i wzywa Komisję Europejską do wykorzystania doświadczeń i wniosków z wyników oceny Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych oraz, w razie potrzeby, do przedłożenia wniosków w sprawie kontynuacji tej inicjatywy do 2020 r.

24. Wnosi, by wzorem Inicjatywy na rzecz zatrudnienia ludzi młodych Komisja podjęła w ramach przeglądu WRF specjalną inicjatywę ułatwiającą integrację długotrwale bezrobotnych na rynku pracy.

Elastyczność

25. Popiera elastyczność w zakresie WRF i budżetów rocznych, która ma umożliwić reagowanie na nieoczekiwane zdarzenia lub nowe wyzwania, lecz przestrzega przed zbyt dużymi oczekiwaniami w tym obszarze. Większa elastyczność nie rozwiąże problemu środków finansowych niewystarczających do osiągnięcia celów europejskich.

26. Apeluje do Komisji Europejskiej o przeprowadzenie oceny wszystkich przepisów dotyczących elastyczności w rozporządzeniu w sprawie WRF, aby usunąć wszelkie przeszkody, które mogą ograniczać ich pełne wykorzystanie i poprawę ich wyników.

27. Przypomina Komisji Europejskiej i władzy budżetowej, że istnieją liczne możliwości - różniące się pod względem złożoności i wykonalności - oraz że należy je odpowiednio przedyskutować bez uprzedzeń i wychodząc poza utarte schematy.

28. Stwierdza, że po przeprowadzeniu oceny możliwości zwiększenia elastyczności i przewidywalności należy utrzymać zasadę dobrej wiary i stabilności w odniesieniu do warunków ramowych dla państw członkowskich i podmiotów gospodarczych, a jednocześnie należy uwzględnić realokacje z poszczególnych kategorii.

29. Stoi na stanowisku, że wspomniane możliwości mogłyby obejmować:

- większą elastyczność w realokacji środków, początkowo w obrębie instrumentów i działów,

- uproszczenie korzystania z instrumentu elastyczności w rozumieniu punktu 12 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 2 grudnia 2013 r., ponieważ utrudniają to procedury podejmowania decyzji,

- uproszoną procedurę dostosowywania i zwiększania pułapu wydatków, tak aby uwzględnić nieprzewidziane okoliczności lub zmianę priorytetów polityki,

- zwiększenie pułapów WRF zarówno w odniesieniu do środków na płatności, jak i środków na zobowiązania, tak aby odzwierciedlały priorytety polityczne i budżetowe UE,

- zwiększenie marginesu na nieprzewidziane wydatki, który będzie wykorzystany w ostateczności, wobec obecnego poziomu wynoszącego 0,03 % DNB.

30. Zwraca uwagę Radzie, że środki na płatności dla instrumentów specjalnych (instrument elastyczności, Fundusz Solidarności Unii Europejskiej, Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji i rezerwa na pomoc nadzwyczajną) powinny być obliczane poza pułapem WRF, jak ma to miejsce w przypadku zobowiązań.

31. Odnotowuje, że pule środków w ramach polityki spójności nie są wystarczające, aby wyraźnie i z dostateczną elastycznością zareagować na trwające kryzysy; istnieją trzy przyczyny tego stanu rzeczy: długofalowe planowanie tych środków, ich nakierowanie na inwestycje strukturalne oraz koncentracja tematyczna; apeluje do Komisji Europejskiej o poszukiwanie rozwiązań tego problemu poza budżetem polityki spójności.

32. Chociaż wstępnie przydzielone pule krajowe - również w ramach polityki spójności - nie mogą być ograniczone w wyniku przeglądu śródokresowego, wzywa Komisję Europejską do przedstawienia w ramach swojego wniosku dokładnego wyliczenia sposobu tegorocznego dostosowania pul środków w ramach polityki spójności zgodnie z art. 7 rozporządzenia WRF i jego wpływu na wprowadzone mechanizmy elastyczności ³ .

Zatory płatnicze

33. Zwraca uwagę, że jeśli potwierdzą się obawy, WRF na lata 2014-2020 doprowadzą do dalszego niedoboru środków w europejskim budżecie ⁴ ; ze względu na brak środków na płatności Komisja nie będzie w stanie wywiązać się ze swoich zobowiązań. Jest to bardzo niepokojąca tendencja ⁵ .

34. Podkreśla, że zatory płatnicze mają negatywny wpływ na regiony i różne zainteresowane strony, takie jak beneficjenci budżetu UE - na przykład w postaci ryzyka utraty inwestycji, ograniczenia działalności, wycofania z projektów, pożyczek krótkoterminowych i opóźnień we wdrażaniu programów operacyjnych. Poza tym ogranicza to zainteresowanie uprawnionych do korzystania z tej pomocy podmiotów ze względu na niską stabilność finansowania.

35. Ponownie ostrzega przed obecnymi zatorami płatniczymi i nadmiernie optymistycznymi założeniami Komisji Europejskiej w sprawie zmniejszenia zatoru na koniec 2016 r.

36. Zaznacza, że jednym z elementów przyczyniających się do jego zmniejszenia jest wskaźnik wykorzystania programów polityki spójności w okresie programowania 2007-2013. Wskaźnik wykorzystania wynosi obecnie około 88,9 % (bez wniosków o płatność końcową) i z pewnością nie osiągnie 100 % po dokonaniu wszystkich płatności końcowych. Znaczna część programów polityki spójności będzie zatem umorzona, co z kolei będzie miało niekorzystny wpływ na unijną spójność gospodarczą, terytorialną i społeczną.

37. Wyraża obawę, że niektóre aspekty mogą przyczyniać się do kolejnych zatorów płatniczych w drugiej połowie okresu obowiązywania WRF, a tym samym utrudniać lub opóźniać płatności dla wszystkich zainteresowanych stron. W związku z powyższym aktualny pułap płatności zostanie dodatkowo obniżony, począwszy od 2018 r., ze względu na kompensowanie w następstwie uruchomienia marginesu na nieprzewidziane wydatki w 2014 r.; część środków na płatności z lat 2014 i 2015 zostanie wykorzystana na pokrycie wcześniejszych zatorów płatniczych; w ramach dodatkowych zobowiązań z tytułu migracji przewidziano przedpłatę w wysokości 2 mld EUR tytułem płatności z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych na rzecz Grecji w latach 2015 i 2016 r. bez zwiększania środków na płatności i samych płatności.

38. Wyraża zaniepokojenie z powodu opóźnionego przyjęcia programów operacyjnych europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych oraz z powodu ryzyka powstania nowych zatorów z tytułu niezapłaconych rachunków w drugiej połowie - a w szczególności pod koniec - okresu obowiązywania WRF. Dlatego też apeluje do Komisji Europejskiej o przedstawienie planu płatności na rzecz polityki spójności do końca okresu programowania 2014-2020, tak aby zapewnić wystarczające środki na płatności na rzecz państw członkowskich.

39. Apeluje o zniesienie zwrotu nadwyżki do budżetów krajowych państw członkowskich i o zniesienie potrącania ze składek państw członkowskich do budżetu UE na następny rok.

Budżet ukierunkowany na wyniki i zarządzanie gospodarką

40. Zauważa, że podczas negocjacji dotyczących obecnych WRF instytucje nie dokonały właściwej oceny ewentualnych konsekwencji nieprzewidzianych kryzysów oraz że powinny były wprowadzić więcej elastyczności do WRF. Jednym z rozwiązań tego problemu, oprócz zwiększenia elastyczności, może być poparte dowodami budżetowanie zadaniowe.

41. Pochwala inicjatywę Komisji Europejskiej, aby zaprezentować "budżet ukierunkowany na wyniki". Celem tej inicjatywy jest pokazanie, jak i w jakich obszarach wydatkowany jest budżet, jak wydatki są oceniane i jak przekazuje się wyniki, co służyłoby również opracowaniu kryteriów przyznawania premii państwom członkowskim i regionom najlepiej zarządzającym zasobami finansowymi.

42. Apeluje o sprawniejszą sprawozdawczość finansową ze strony Komisji Europejskiej. Oznacza to w szczególności zaktualizowaną sprawozdawczość w regularnych odstępach czasu i w standardowej formie, z kluczowymi danymi w odniesieniu do wszystkich instrumentów/działów WRF.

43. Argumentuje, że wydatki unijne powinny być ściślej związane z wyzwaniami w polityce gospodarczej państw członkowskich oraz z koordynacją polityki gospodarczej UE. Zwraca się do Komisji Europejskiej o zapewnienie skuteczniejszego powiązania zasobów unijnych z koordynacją polityki gospodarczej w UE, aby lepiej dostosować inwestycje do wymogów polityki gospodarczej, polityki zatrudnienia i polityki budżetowej. Podejście to powinno wcześniej zostać poddane odpowiedniej analizie w powiązaniu z osiągnięciami w ramach polityki spójności, aby zapobiec doświadczaniu niekorzystnych skutków makroekonomicznych strategii politycznych państw członkowskich i ponoszeniu konsekwencji działań na szczeblu krajowym przez regiony i ich obywateli.

Europejska wartość dodana

44. Zaznacza, że koncepcja europejskiej wartości dodanej wciąż wymaga odpowiedniego przedyskutowania z uwzględnieniem szczególnych potrzeb i interesów regionów europejskich i władz lokalnych.

45. Proponuje, aby opracować wspólne normy oceny, które będą wykorzystywane do pomiaru europejskiej wartości dodanej operacji współfinansowanych z budżetu UE na podstawie wyników. Zasada pomocniczości powinna stanowić wyraźne kryterium oceny takiej wartości dodanej, jako że niektóre inwestycje unijne ze względu na ich skalę lepiej jest prowadzić za pomocą unijnych programów, podczas gdy inne inwestycje przynosiłyby lepsze rezultaty, jeśli by nimi zarządzać na poziomie lokalnym lub regionalnym. Oprócz porównywania wartości dodanej różnych programów europejskich, normy te mogłyby stanowić podstawę lub uzasadnienie przyszłych interwencji, przydziału środków finansowych między programami i lepiej ukierunkowanych strategii politycznych. Zaleca, aby Komisja Europejska przeprowadziła konsultacje z Komitetem Regionów w tej kwestii.

46. Zwraca uwagę, że negocjacjom w sprawie kolejnych WRF ponownie będzie towarzyszyła niekończąca się batalia między państwami członkowskimi a Komisją Europejską o bezpośrednie lub dzielone zarządzanie programami. Chociaż państwa członkowskie w większości opowiadają się za wstępnym przydziałem środków na szczeblu krajowym, ponieważ takim rozwiązaniem łatwiej jest zarządzać, należy uwzględnić potrzeby i uprawnienia władz lokalnych i regionalnych, zgodnie z zasadą pomocniczości. Z drugiej strony tylko ścisłe stosowanie zasady dodatkowości pozwoli uzyskać europejską wartość dodaną. Stwierdza, że programy objęte dzielonym zarządzaniem okazały się odpowiednim rozwiązaniem służącym połączeniu tych sił.

47. Proponuje, aby wielkość współfinansowania krajowego określać nie tylko na podstawie możliwości finansowania państw członkowskich, lecz również na podstawie poziomu rozwoju gospodarczego danego regionu oraz w oparciu o wkład wydatków unijnych w nadrzędne cele Unii lub w europejską wartość dodaną: wyższy wskaźnik unijnego współfinansowania priorytetów europejskich i niższy wskaźnik współfinansowania głównie krajowych priorytetów.

48. Opowiada się za lepszym wykorzystaniem strategii makroregionalnych i europejskiej współpracy terytorialnej jako instrumentu kooperacji obszarów funkcjonalnych ponad granicami administracyjnymi, który pozwala także uwzględnić konkretne potrzeby europejskich obywateli i przedsiębiorstw.

WRF po roku 2020

Okres obowiązywania kolejnych WRF

49. Odnotowuje, zgodnie z opiniami KR-u w sprawie WRF na lata 2014-2020 przyjętymi w latach 2011 ⁶  i 2012 ⁷  oraz opinią w sprawie budżetu UE na 2014 r. ⁸ , wyraźną preferencję dla przedłużonego dziesięcioletniego okresu budżetowego z obowiązkowym gruntownym przeglądem śródokresowym po upływie pierwszych pięciu lat.

50. Wyraża opinię, że rozwiązanie to byłoby najlepiej dopasowane do wieloletniego programowania, ponieważ z jednej strony zapewnia większą stabilność i przewidywalność, szczególnie jeśli chodzi o zarządzane wspólnie programy z zakresu polityki spójności i rozwoju obszarów wiejskich, a z drugiej strony umożliwia dostateczną elastyczność w przypadku przeglądu śródokresowego.

51. Zwraca uwagę, że preferowany okres obowiązywania WRF wynoszący 5 + 5 lat doskonale wpisywałby się w kadencje Parlamentu Europejskiego, Komisji Europejskiej i Europejskiego Komitetu Regionów, co prowadziłoby do lepszej legitymacji demokratycznej i rozliczalności kolejnych WRF.

Zasoby własne

52. Wyraża przekonanie, że reforma zasobów własnych ma zasadnicze znaczenie dla demokratycznego i opartego na rozliczalności zarządzania funduszami europejskimi, jednocześnie wyrażając ubolewanie, że nie poczyniono znacznych postępów w tym obszarze.

53. Apeluje o wprowadzenie nowych zasobów własnych w kolejnych WRF, w wyniku czego wkłady państw członkowskich do budżetu UE na podstawie DNB stałyby się w znacznej mierze niepotrzebne. Rozwiązanie to należy rozważyć jako część przeglądu WRF, aby uzyskać poparcie polityczne dla inicjatyw dotyczących zasobów własnych, tak by inicjatywy te można było już zastosować w kolejnych WRF.

54. Podkreśla kluczowe znaczenie Grupy Wysokiego Szczebla ds. Zasobów Własnych i wzywa do odpowiedniego zaangażowania parlamentów narodowych oraz samorządów lokalnych i regionalnych w nadchodzące rozmowy na temat nowych unijnych zasobów własnych.

Jedność budżetu

55. Apeluje o włączenie do WRF aktualnych instrumentów specjalnych - takich jak Europejski Fundusz Rozwoju, rezerwa na pomoc nadzwyczajną, Europejski Fundusz Dostosowania do Globalizacji, Fundusz Solidarności Unii Europejskiej i instrument elastyczności - aby zagwarantować legitymację demokratyczną i rozliczalność budżetu UE.

56. Zwraca uwagę, że UE powinna skupić się na swoich rzeczywistych potrzebach, a nie tylko na pułapie wynoszącym 1 % DNB, który jest jedną z przyczyn tworzenia przez państwa członkowskie instrumentów satelickich poza budżetem UE oraz poza demokratyczną kontrolą Parlamentu Europejskiego, aby mierzyć się z wyzwaniami, których nie można podjąć w ramach tak niedofinansowanego budżetu.

Instrumenty finansowe

57. Zwraca się z wnioskiem o dogłębną analizę wykorzystania instrumentów finansowych w bieżących WRF zanim Komisja Europejska przedstawi swój wniosek dotyczący kolejnych WRF. O ile ich wyjątkowa rola w zwiększaniu inwestycji prywatnych oraz tworzeniu wzrostu i miejsc pracy jest niezaprzeczalna, istnieje wiele obszarów, w których ich wykorzystanie nie jest tak skuteczne jedynie z powodu braku możliwości rynkowych.

58. Podkreśla potrzebę wprowadzenia odpowiedniej równowagi między tradycyjnymi dotacjami a innowacyjnymi instrumentami finansowymi. Oznacza to lepsze wykorzystanie instrumentów finansowych, które okazują się przydatne w praktyce, i proponowanie alternatyw w przeciwnych wypadkach. Zasadniczo korzystanie z instrumentów finansowych powinno pozostawać opcjonalne dla państw członkowskich, zwłaszcza w przypadku programów w ramach polityki spójności. Odpowiednie połączenie dotacji, z niższymi wskaźnikami współfinansowania unijnego dla głównie krajowych priorytetów i wyższymi wskaźnikami współfinansowania unijnego dla priorytetów europejskich i regionalnych, większe wykorzystanie skutecznych instrumentów finansowych oraz ukierunkowanie na europejską wartość dodaną wydają się łącznie stanowić sposób na zapewnienie większej skuteczności unijnego budżetu i lepszych wyników przy mniejszych zasobach.

Uproszczenie proceduralne

59. Stwierdza, że największym wyzwaniem dla UE w obecnych czasach nie jest brak pomysłów czy rozwiązań, lecz powolność i sztywność procesu podejmowania decyzji. Uproszczenie proceduralne i większa elastyczność muszą zatem zostać uzgodnione w pierwszej kolejności podczas negocjacji na temat nadchodzących WRF.

60. Z zadowoleniem przyjmuje konsultacje publiczne w sprawie przeglądu rozporządzenia finansowego mającego zastosowanie do budżetu ogólnego Unii i wyraża wolę współpracy przy określaniu propozycji uproszczenia procedur na podstawie problemów wskazanych w tym obszarze.

Uwagi szczegółowe

61. Podkreśla potrzebę uwzględnienia środków uzupełniających PKB przy tworzeniu nowej generacji europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w kolejnych wieloletnich ramach finansowych, jak wskazano w niedawnej opinii KR-u "Wskaźniki rozwoju terytorialnego - wyjść poza PKB".

62. Uważa, że w kolejnych WRF większą uwagę należy zwrócić na rozwój lokalny i rozwój obszarów wiejskich, w tym zwłaszcza na środki dla obszarów słabo zaludnionych, ponieważ inwestycje w programy rozwoju lokalnego i rozwoju obszarów wiejskich zapobiegają obumieraniu tkanki społeczno-gospodarczej oraz przynoszą sprawdzony efekt mnożnikowy; można to osiągnąć, przyznając zainteresowanym regionom kluczową rolę w zarządzaniu tymi inwestycjami; choć istnieje dużo dowodów, że zwrot z inwestycji może być potencjalnie wyższy na obszarach peryferyjnych niż w regionach centralnych, przypomina, że same kryteria wydajności ekonomicznej nie wystarczają do podejmowania decyzji w sprawie podziału środków i że niezbędne są kryteria polityczne i społeczne. Trzeba też w większym stopniu wykorzystywać programy współpracy terytorialnej i lepiej je włączyć do wszystkich polityk spójności, mając świadomość ich wartości dodanej dla budowania wspólnej tożsamości europejskiej.

63. Pragnie zwrócić uwagę na znaczenie programu LIFE i jego odpowiedniego finansowania w nowych WRF. Program LIFE stanowi ważny instrument wspierający finansowanie oraz uruchamianie lokalnych i regionalnych projektów i strategii politycznych o europejskiej wartości dodanej w dziedzinie środowiska i klimatu. Projekty realizowane w ramach programu LIFE dowiodły swojej dużej wartości jako katalizatory wykorzystywania innych funduszy UE.

64. Należy poświęcić większą uwagę skutkom zmian demograficznych w Unii Europejskiej; w związku z tym wzywa Komisję, by wykorzystała WRF po 2020 r. do mierzenia się z wyzwaniami demograficznymi, uwzględniając regionalną i lokalną sytuację demograficzną i jej ewolucję przy opracowywaniu nowych instrumentów i podejmowaniu decyzji politycznych.

65. Przypomina w związku z tym, że w budżecie UE jest nie mniej niż 20 odrębnych instrumentów UE służących finansowaniu rozwoju lokalnego. Przepisy dotyczące zintegrowanego rozwoju lokalnego i wspólne ramy strategiczne obowiązujących rozporządzeń europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych wyraźnie nie wystarczają, by uniknąć powielania i rzeczywiście zapewnić zintegrowane finansowanie między pięcioma europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi. Dlatego powinniśmy zbadać możliwość:

- prostszego i bardziej ujednoliconego unijnego instrumentu finansowania, ukierunkowanego konkretnie na rozwój terytorialny i lokalny,

- lepszego wspierania społeczności lokalnych w tworzeniu ich własnych lokalnych strategii,

- zmniejszenia liczby wertykalnych poziomów zarządzania funduszami i ograniczenia istniejących horyzontalnych sztywnych struktur na poziomie Komisji i na poziomie ministerialnym,

- przejścia do systemu sprawozdawczości opartego na wynikach i lżejszego sytemu kontroli.

Bruksela, dnia 15 czerwca 2016 r.

	Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów
	Markku MARKKULA

1 CDR275-2013_00_00_TRA_AC (23-24).

2 Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego objętych zakresem wspólnych ram strategicznych oraz ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i Funduszu Spójności, oraz uchylającego rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 (SEC(2011) 1141 final) (SEC(2011) 1142 final).

3 Zgodnie z art. 90 ust. 5 rozporządzenia (UE) Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 Komisja dokonuje przeglądu kwalifikowalności państw członkowskich do otrzymania wsparcia z Funduszu Spójności na podstawie danych liczbowych dotyczących DNB na mieszkańca UE-27 za okres od 2012 r. do 2014 r., a następnie przeliczane są pule krajowe, przy czym całkowita wartość netto tych korekt nie przekracza 4 mld EUR (zgodnie z rozporządzeniem w sprawie WRF).

4 Aktualne WRF zostały uruchomione z "długiem" z poprzedniego okresu w wysokości 23,4 mld EUR, a na koniec 2014 r. zatory płatnicze osiągnęły niespotykany dotychczas poziom 24,7 mld EUR z tytułu programów spójności w latach 2007-2013.

5 CDR275-2013_00_00_TRA_AC.

6 CdR 283/2011 fin.

7 CDR1777-2012_00_00_TRA_AC.

8 Zob. przypis 5.

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2017.17.20
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia Europejskiego Komitetu Regionów - Śródokresowy przegląd wieloletnich ram finansowych (WRF).
• Data aktu: 18/01/2017
• Data ogłoszenia: 18/01/2017