Opinia w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Przyszłość sektora tekstylnego i odzieżowego w rozszerzonej Unii Europejskiej.

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Przyszłość sektora tekstylnego i odzieżowego w rozszerzonej Unii Europejskiej

(COM(2003) 649 final)

(2004/C 302/19)

(Dz.U.UE C z dnia 7 grudnia 2004 r.)

28 października 2003 r. Komisja Europejska zgodnie z art. 262 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską postanowiła skonsultować się z Europejskim Komitetem Ekonomiczno-Społecznym w sprawie wspomnianej powyżej.

Sekcja ds. Jednolitego Rynku, Produkcji i Konsumpcji, której powierzono przygotowanie prac, przyjęła swoje stanowisko 4 maja 2004 r. Sprawozdawcą był Antonello PEZZINI, współsprawozdawcą zaś Michel NOLLET.

Na 410. sesji plenarnej w dn. 30 czerwca i 1 lipca 2004 r. (posiedzenie z dn. 1 lipca) Komitet stosunkiem głosów 81 do 1 przyjął następujące stanowisko:

1. Wprowadzenie

1.1 Zahamowaną dynamikę oraz duży potencjał rozwoju europejskiego przemysłu tekstylnego potwierdza fakt, że w sektorze tym wciąż pracuje 2,1 mln pracowników, do których doszło jeszcze ponad pół miliona pracowników w nowych Państwach Członkowskich. Dzięki znacznym wysiłkom innowacyjnym w zakresie procesów i produktów branża ta, osiągając bezpośredni roczny obrót ponad 200 mld euro, wciąż wnosi wkład w bogactwo Europy i wykazuje wysoką stopę wzrostu, szczególnie w obszarze tak zwanych nowych tekstyliów, czyli tekstyliów technicznych⁽¹⁾, wytwarzanych przy zastosowaniu najnowocześniejszych technologii. Na tę branżę przypada już ponad 30 % ogólnej produkcji, zaś wydatki na badania i rozwój sięgają 8-10 % obrotu.

1.2 Unia Europejska jest wiodącym w świecie partnerem w handlu wyrobami branży tekstylnej i odzieżowej: twierdzenie, jakoby globalny podział pracy miał niechybnie doprowadzić do wyparcia krajów uprzemysłowionych ze światowej produkcji tekstylnej, okazało się - przynajmniej w przypadku Europy - nieprawdziwe. Europa nadal jest największym w świecie eksporterem wyrobów tekstylnych i drugim w świecie eksporterem w sektorze odzieżowym na rynku światowym, który w roku 2002 osiągnął wielkość importu/eksportu ponad 350 mld euro (6 % całego handlu światowego).

1.2.1 Nie należy zapominać, że największym eksporterem odzieży w świecie są Chiny.

1.3 Europa była do tej pory w stanie wykorzystywać swoje zalety jakościowe i organizacyjne, takie jak małe serie, system mody, wysoko kreatywne produkty haute couture, szybka zdolność dostosowania się do popytu jak również szybka produkcja i szybka dystrybucja. Oprócz tego wprowadzono innowacje w zakresie procesów produkcji i inteligentnych materiałów dzięki zastosowaniu nanotechnologii i nowych rodzajów nici/przędzy. Doprowadziły one do wytworzenia nowych tekstyliów technicznych, które są wysoko konkurencyjne i w których występuje wysoka nadwyżka w handlu. Również najnowsze zastosowania procesów chemicznych wobec tekstyliów doprowadziły do powstania nowych produktów. Jednakże warunki dostępu do rynków globalnych nie są w sektorze tekstylno-odzieżowym jednolite. Podczas gdy w UE obowiązują cła wynoszące średnio poniżej 9 %, to w wielu państwach trzecich te produkty są obłożone stawkami celnymi wynoszącymi do 30 %, przy czym handel utrudniają dodatkowo jeszcze inne pozataryfowe bariery.

1.4 Europejski sektor tekstylno-odzieżowy zdołał przejść szereg głębokich przeobrażeń i potrafił szybko wykorzystać obecne zmiany technologiczne, znaleźć właściwą odpowiedź na dynamikę różnych kosztów produkcji i zareagować bezpośrednio na pojawienie się nowych globalnych konkurentów. Reakcja przemysłu europejskiego polegała z jednej strony na znacznych wysiłkach modernizacyjnych poprzez restrukturyzację zorientowaną na zwiększenie konkurencyjności oraz poprzez integrację procesów technologicznych. Z drugiej strony polegała ona na znalezieniu nowego miejsca na rynku światowym dzięki wykorzystaniu możliwości funkcjonujących sieci współpracy w dziedzinie produkcji, zbytu, innowacji i marketingu technologicznego.

1.5 Inwestycje brutto stanowiły w roku 2002 ok. 9 % wartości dodanej sektora i wyniosły ok. 5 mld euro. Z tego na sektor tekstylny przypada oczywiście prawie 70 %, zaś na przemysł odzieżowy około 30 %. W sektorze tekstyliów bilans handlowy jest pozytywny, natomiast w sektorze odzieżowym przeważają importy. Poza tym sektor tekstylno-odzieżowy, do którego należy też przemysł obuwniczy, jest niezwykle różnorodnym i złożonym sektorem przemysłu z szeroką paletą różnych produktów, takich jak syntetyczne włókna high-tech i wyroby z wełny, bawełna i filtry przemysłowe, ścierki do zmywania i haute couture, pantofle domowe i buty nowoczesnej technologii do ochrony przed żrącymi chemikaliami.

1.6 Przemysł tekstylny, odzieżowy i obuwniczy jest skoncentrowany głównie w pięciu największych pod względem ludności krajach Unii, z których to przedsiębiorstwa wytwarzają ponad trzy czwarte europejskiej produkcji. Także i tworzenie wartości dodanej jest skoncentrowane w tych właśnie krajach, z których na pierwszym miejscu stoją zdecydowanie Włochy, na kolejnych miejscach są Wielka Brytania, Francja, Niemcy i trochę bardziej z tyłu Hiszpania. Z grupy mniejszych krajów pod względem tworzenia wartości dodanej wyróżniają się Portugalia, Belgia i Grecja. Belgia odgrywa ważną rolę w dziedzinie tekstyliów technicznych i inteligentnych. Co się tyczy nowych Państw Członkowskich, to branża ta odgrywa szczególnie istotną rolę w Polsce, Estonii i na Litwie, natomiast w krajach kandydujących w szczególności w Turcji, Rumunii i Bułgarii.

1.7 Jeśli chodzi o liczbę zatrudnionych, to spadała ona w ostatnich pięciu latach przeciętnie o 2,6 % rocznie. Wyjątkiem w tej tendencji są jedynie Hiszpania i Szwecja, które zanotowały wzrost liczby zatrudnionych w tym sektorze w latach 1995-2002 (+ 2 %). Przedsiębiorstwa przemysłu europejskiego, który włączony jest w pełni w proces globalizacji rynków, przeprowadziły szeroko zakrojone przedsięwzięcia restrukturyzacyjne i racjonalizacyjne, polegające głownie na wydzielaniu z przedsiębiorstw (outsourcing) pracochłonnych procesów produkcyjnych szczególnie w zakresie takich etapów przetwórczych, które między innymi z uwagi na zastosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych, nowych technologii i bardziej wydajnych procesów wytwórczych wymagają wyższych kwalifikacji.

1.8 Jeśli chodzi natomiast o sferę handlu, to planowane na rok 2005 zniesienie kontyngentów importowych związane z zakończeniem Międzynarodowej Umowy Włókienniczej (MFA) będzie wymagało od wszystkich stron zastanowienia się nad stworzeniem nowych warunków handlowych dla wyrobów tekstylnych, tak by przemysł europejski pozostał konkurencyjny na rynkach światowych, a jednocześnie by krajom najbiedniejszym i szczególnie narażonym zagwarantować uczciwe warunki. Jest oczywiste, że priorytetem musi być wcielanie w życie procesu barcelońskiego, który ma doprowadzić do stworzenia obszaru wolnego handlu obejmującego Europę i wszystkie państwa śródziemnomorskie i tym samym nadać urzeczywistnić Obszar Eurośródziemnomorski.

2. Propozycja Komisji

2.1 W komunikacie Komisji omówiona jest cała złożona problematyka sektora tekstylno-odzieżowego i przedstawione dążenie do wzmocnienia jego konkurencyjności oraz jego dynamiki rozwoju. Podstawą tego jest szczegółowe zastosowanie Strategii Lizbońskiej w tym sektorze.

2.2 W komunikacie Komisja proponuje podjęcie działań w zakresie polityki przemysłowej i handlowej, ze szczególną naciskiem na następujące zagadnienia: zatrudnienie, badania i rozwój technologiczny, innowacje, kształcenie zawodowe, rozwój regionalny, rozwój zrównoważony, socjalna odpowiedzialność przedsiębiorstw, opieka zdrowotna, ochrona konsumentów, zwalczanie podrabiania produktów znanych marek, ochrona praw wynikających ze znaku towarowego, jak również ochrona własności handlowej i intelektualnej, polityka konkurencji i przepisy w zakresie subwencji państwowych.

2.3 Komisja zaleca poprawę skuteczności i efektywności działań polityki przemysłowej w następujących obszarach:

- badania, rozwój i innowacje, nowe i inteligentne materiały, nanotechnologia, nowe procesy produkcyjne i technologie przyjazne dla środowiska naturalnego, skoncentrowanie się na sektorze mody i promowaniu kreatywności;

- socjalna odpowiedzialność przedsiębiorstw: przestrzeganie międzynarodowych norm prawa pracy i ochrony środowiska, odpowiedzialne zarządzanie zmianami zachodzącymi w przemyśle oraz współdecydowanie pracowników;

- kształcenie i szkolenia: lepsze możliwości finansowania dla małych i średnich przedsiębiorstw poprzez uproszczone procedury, rozpowszechnianie informacji oraz skoordynowane działania;

- rozwój potencjału i zdolności tworzenia sieci;

- Program z Doha mający na celu obniżanie i harmonizację stawek celnych i znoszenie pozataryfowych barier w handlu;

- finalizacja Obszaru Eurośródziemnomorskiego do roku 2005 w celu zagwarantowania swobodnego przepływu produktów tekstylnych w krajach o takich samych przepisach dotyczących pochodzenia towarów i o uzgodnionych systemach współpracy administracji;

- obowiązek oznaczania towarów w imporcie do UE, kontrola stosowania oznaczeń dla towarów i produktów pod kątem przestrzegania międzynarodowych przepisów prawa pracy i ochrony środowiska;

- preferencje handlowe UE, skoncentrowanie się na 49 najbiedniejszych krajach (kraje najsłabiej rozwinięte - kraje LDC)⁽²⁾; powinno się im zapewnić możliwość preferencyjnego traktowania również w przypadku produktów pośrednich w sektorze tekstylnym;

- zwalczanie oszustw i podrabiania znaków towarowych, wzmożenie istniejących i wprowadzanie nowych działań mających na celu ochronę własności handlowej i intelektualnej, kontrole w celu ukrócenia nielegalnych praktyk handlowych; rozbudowa wspólnotowego systemu celnego;

- znak towarowy MADE IN EUROPE w celu promocji europejskich produktów wysokiej jakości i ochrony konsumentów;

- fundusze strukturalne, ich wykorzystanie i nowe ukierunkowanie, w szczególności w ramach Prognozy Finansowej na lata 2007 do 2013.

2.4 Komunikat Komisji zawiera oprócz tego sugestie do podjęcia działań na szczeblu:

- zainteresowanych podmiotów (aktorów),

- Państwa Członkowskich,

- Unii Europejskiej.

2.4.1 W celu sprawdzenia działań na różnych szczeblach i ich realizacji Komisja proponuje utworzenie Grupy wysokiego szczebla. Miałaby się ona składać z przedstawicieli Komisji, Państw Członkowskich oraz partnerów społecznych i przygotowywać cykliczne raporty w okresie wiosna 2005 - koniec 2006.

3. Punkt widzenia przedstawicieli przemysłu tekstylnego

Komitet zorganizował w dn. 21 stycznia 2004 r. w swojej siedzibie w Brukseli przesłuchanie dla przedstawicieli przemysłu tekstylnego. Wyrażone w niniejszym rozdziale punkty widzenia uwzględniają wnioski, które wpłynęły na piśmie, jak i stwierdzenia wypowiedziane podczas przesłuchań⁽³⁾.

3.1 Przedstawiciele sił społecznych - przedsiębiorcy, związki zawodowe, władze lokalne - domagali się jednogłośnie, by niezwłocznie podjąć działania w celu zahamowania pojawiających się z bardzo niewielkim opóźnieniem skutków importu z niektórych krajów - w szczególności z Chin, Indii i Pakistanu - dla europejskich przedsiębiorstw w tym sektorze.

3.2 Jako że zbliża się rok 2005, w którym zniesione zostaną ograniczenia ilościowe, postulowane jest pilne podjęcie następujących działań:

- możliwość wykorzystania nowych środków finansowych;

- specjalne interwencje w ramach funduszy strukturalnych;

- inwestowanie w edukację, a co za tym idzie - w zasoby ludzkie;

- obowiązek oznaczania pochodzenia produktów dla wszystkich krajów;

- zapewnienie możliwości śledzenia wszystkich odcinków procesu produkcji;

- ochrona zdrowia konsumentów poprzez odpowiednie świadectwa bezpieczeństwa;

- bazujące na zasadach wzajemności taryfy celne w handlu z krajami szybko rozwijającymi się w sektorze tekstylno-odzieżowym;

- rewizja umów z krajami trzecimi i zniesienie ulgowych taryf celnych dla krajów, które nie respektują reguł handlu, sprawiedliwości społecznej i zrównoważonego rozwoju bądź produkują broń atomową;

- rewizja systemu organizacji europejskich służb celnych w celu ułatwienia kontroli i przeprowadzania ich w sposób bardziej docelowy, tak by móc skutecznie zwalczać przypadki oszustw, które w międzyczasie nasiliły się do nieznośnych rozmiarów;

- zapewnienie wystarczająco dużych środków na badania i innowacje oraz wspieranie przedsiębiorstw, w szczególności małych i średnich, przy dywersyfikacji ich produkcji w zakresie tekstyliów technicznych i inteligentnych.

3.3 Włoski sektor tekstylno-odzieżowy, który ze wszystkich krajów europejskich jest najbardziej narażony na to ryzyko, przedstawił wspólny dokument uzgodniony ze wszystkimi producentami - zarówno dużymi przedsiębiorstwami jak i małymi zakładami - oraz z przedstawicielami związków zawodowych w kraju. Wyszczególnionych jest w nim kilka priorytetów wraz z zaleceniem, by sprawnie wprowadzić je w życie przy pomocy konkretnych i skutecznych działań. Zgodnie z jednomyślnym stanowiskiem tego dokumentu "zaniechanie działania w chwili obecnej mogłoby pociągnąć za sobą wysokie koszty społeczne i gospodarcze dla Europy".

3.3.1 Najważniejsze punkty tego dokumentu są następujące:

3.3.2 Produkty wspólnotowe mają po stawce zerowej dostęp tylko do 22 krajów, na innych rynkach z kolei są one obłożone stawkami celnymi wynoszącymi od 15 % do 60 % oraz licznymi pozataryfowymi barierami handlowymi. Szczególnie od roku 2005 sektor tekstylno-odzieżowy nie będzie już w stanie sam poradzić sobie ze skutkami udogodnień, których udziela się dziś głównym konkurentom UE (Chiny, Indie, Pakistan, Indonezja). Te ulgi powinny być w każdym razie ograniczone do państw najsłabiej rozwiniętych i małych krajów-producentów, które ze swojej strony znajdą się po roku 2005 w szczególnie niekorzystnej sytuacji.

3.3.3 Postuluje się, by zrezygnować z oznaczania przy pomocy ogólnego znaku "Made in EU" i zamiast tego wprowadzić bardziej szczegółowy znak "Made in Italy - EU", "Made in France - EU" itd. Już dzisiaj 60 % wszystkich znajdujących się w obrocie produktów jest dobrowolnie oznaczane nazwą kraju pochodzenia. Obowiązek oznaczania pociągnąłby za sobą również kontrole i sankcje; obecny bardzo szeroki zakres uznania daje natomiast duże pole do podrabiania i oszustw na wielką skalę, podwójnie szkodzących europejskiemu przemysłowi. Poza tym europejski nabywca znajduje się w bardziej niekorzystnej sytuacji w porównaniu z konsumentami w USA, Japonii, Chinach i Australii. Niezrozumiałe jest, dlaczego za sprawą obowiązku oznaczania pochodzenia towaru nie miałby on dysponować tymi samymi informacjami co inni. Gdyby europejski konsument znał pochodzenie produktów, mógłby lepiej ocenić nie tylko adekwatność ceny, lecz także stosunek ceny do świadczenia, mając na uwadze własne potrzeby.

3.3.4 Ponownie zwrócono uwagę na związki pomiędzy tekstyliami a problemami zdrowotnymi. Powodem wielu chorób skóry jest stosowanie produktów tekstylnych wątpliwej jakości. Również z tego powodu wydaje się być wskazane, by to konsumentowi pozostawić wybór pochodzenia produktu.

3.3.5 Nielegalny import artykułów odzieżowych przybrał niepokojące rozmiary, zaś nieprawdziwe znaki pochodzenia towaru "Made in..." rozpowszechniają się na rynkach międzynarodowych. Postuluje się zaostrzenie kontroli i sankcji.

3.3.6 Rozwój nowych materiałów, nowych procesów produkcyjnych i czystych technologii jako wkład w kształtowanie zrównoważonego rozwoju mają dla sektora tekstylno-odzieżowego szczególne znaczenie.

3.3.7 Zrzeszenia przedsiębiorców i związki zawodowe podkreślają, że zawsze kierowały się zasadami, na których opiera się "Kodeks postępowania europejskiego sektora tekstylno-odzieżowego", gdyż został on wcielony bezpośrednio do ogólnokrajowych układów zbiorowych pracy w Państwach Członkowskich UE. Dlatego też wzywa się Komisję, by uwzględniła aspekty społeczne przy zawieraniu umów międzynarodowych.

3.3.8 Dumping socjalny (wytwarzanie produktów w warunkach niskich kosztów płac, przy braku przestrzegania praw pracowniczych oraz wykorzystywaniu do pracy dzieci bądź też pracy przymusowej) jest moralnie odrażający, nie upoważnia jednak bezpośrednio do stosowania ceł antydumpingowych. Dlatego też kraje uprzemysłowione, a przede wszystkim Europa, powinny bardziej zdecydowanie zwalczać dumping socjalny przy pomocy ostrzejszych środków, w szczególności poprzez Uogólniony System Preferencji (ang. GSP)⁽⁴⁾. W wymiarze środowiska naturalnego dumping ekologiczny oznacza, że koszty wytwarzania obniża się kosztem środowiska.

3.3.9 Organizacje międzynarodowe powinny z pomocą krajów uprzemysłowionych inicjować specjalne programy propagujące wiedzę na temat zasad zrównoważonego rozwoju i zwracać się z nimi do krajów rozwijających się - tak jak to czyni Wspólnota wraz z państwami, które do niej niedawno przystąpiły.

3.3.10 Stosowanie oznaczeń wskazujących na przestrzeganie postanowień międzynarodowych umów w zakresie ochrony środowiska jako warunek dopuszczenia towarów do importu na teren UE, mogłoby być w ramach tego celu odpowiednią zachętą.

3.3.11 Celem, do którego należy dążyć, jest ochrona środowiska oraz zagwarantowanie europejskim przedsiębiorcom realnych warunków produkcji i konkurencji przy pomocy szeroko zakrojonego merytorycznego przepracowania istniejących umów.

4. Uwagi Komitetu

4.1 Komitet z dużą uwagą śledził inicjatywy przeprowadzane przede wszystkim w ostatnich latach przez Komisję, zmierzające do tego, by sektor tekstylno-odzieżowy ponownie znalazł się w centrum zainteresowania Wspólnoty. Komitet stwierdza w szczególności, że na konferencjach organizowanych niedawno przez rozmaite dyrekcje generalne w Brukseli⁽⁵⁾ prezentacje wzorowych praktyk w różnych dziedzinach takich jak innowacje, handel i marketing zachęciły licznych uczestników tych konferencji do dyskusji.

4.2 Niestety oddźwięk tych stymulujących inicjatyw na szczeblu lokalnym okazał się znacznie słabszy niż oczekiwano. To unaoczniło zaś znowu, że musimy zastanawiać się nad sposobem, w jaki możemy wykorzystywać wiedzę i informacje, tak by udało się udostępnić tę wiedzę w szerokim zakresie wszystkim uczestnikom i zainteresowanym.

4.2.1 Należy w dalszym ciągu kierować się zasadą szeroko zakrojonego ścisłego angażowania branżowych związków pracodawców i pracowników na wszelkich szczeblach w cały proces innowacyjny i uczynić z niej ramę dla tego procesu.

4.2.2 Tylko sprawdzona polityka kooperacji pomiędzy partnerami społecznymi, także i na podstawie doświadczeń zebranych w "bilateralnych gremiach"⁽⁶⁾, jak również wspólne działania mające na celu wspieranie rozwoju sektora mogą pozwolić na stawienie czoła wyzwaniom globalizacji, które szczególnie w tym sektorze prowadzą do "obaw, które należy brać poważnie", jak słusznie wyraził się Komisarz UE Pascal LAMY.

4.3 "Konkurencyjność przemysłu jest jednym z centralnych obszarów, w których zarówno Unia Europejska, jak i Państwa Członkowskie muszą odgrywać aktywną rolę, aby można było osiągnąć cele sformułowane w ramach Strategii Lizbońskiej", tak brzmią wnioski Rady (ds. Przemysłu) z dnia 27 listopada 2003 r. (Dz. U. C 317 z dn. 30.12.2003, s. 2). Ze wszystkich sektorów przemysłu niewątpliwie to sektor tekstylny jest obecnie najbardziej dotknięty zjawiskiem dezindustrializacji, które towarzyszy nowym formom handlu światowego.

4.3.1 Przede wszystkim z tych względów sektor tekstylno-odzieżowy stoi w obliczu długotrwałego procesu restrukturyzacji i modernizacji połączonego z jednoczesnym wyraźnym spadkiem aktywności gospodarczej, produkcji i zatrudnienia. Chodzi wszakże o sektor strategiczny, który wciąż dostarcza miejsc pracy, szczególnie dla kobiet. Z uwagi na znaczenie tego sektora Rada w swoich wspomnianych wyżej wnioskach wezwała Komisję do przygotowania do lipca 2004 r. raportu na temat potencjalnych inicjatyw w ramach Planu Działania mającego na celu wsparcie sektora tekstylno-odzieżowego.

4.4 Zdaniem Komitetu Komisja powinna - również na podstawie sugestii zawartych w przygotowanym przez nią dokumencie - jak najszybciej poświęcić szczególną uwagę następującym punktom:

4.4.1 ponownemu podjęciu negocjacji w sprawie Agendy Rozwoju z Doha. W tym celu Komisja powinna uzupełnić swój dokument (COM(2003) 734 z dn. 26 listopada 2003 r.) o kilka klarownych wskazówek, które wysunęli przedstawiciele świata pracy, przedsiębiorców i konsumentów⁽⁷⁾;

4.4.2 roli służb celnych w zintegrowanym zarządzaniu granic zewnętrznych⁽⁸⁾ oraz uwagom Komitetu zawartym w jego opinii⁽⁹⁾ - wraz z innymi zaleceniami będącymi częścią tejże opinii;

4.4.3 regułom pochodzenia w handlu preferencyjnym Wspólnoty (COM(2003) 787 final) - w celu ustalenia stawek celnych, które będą wynikały z nowej wielostronnej rundy negocjacji, z umów o wolnym handlu i z promowania zrównoważonego rozwoju. Komitet wielokrotnie postulował w tej opinii, że "proceduruy zarządzania i mechanizmy kontrolnoochronne należy tak zdefiniować, by zapewnić lojalne stosowanie reguł preferencyjnych i chronić zarówno uczestników życia gospodarczego, jak i związane z tym interesy finansowe, przed nadużyciami"⁽¹⁰⁾;

4.4.4 warunkom partnerstwa z Chinami⁽¹¹⁾. Różne zasoby wspólnotowe są przeznaczane na to, by wzmacniać konkurencję między tym krajem a UE (program szkolenia młodych menadżerów, program kształcenia zawodowego, rozdz. B7-3);

4.4.5 przygotowaniu wyposażonego w odpowiednie środki programu wspólnotowego do wspierania badań, innowacji - także i w dziedzinach nietechnologicznych - oraz kształcenia zawodowego w sektorze tekstylno-odzieżowym (mając na uwadze zdolność dostosowania się przede wszystkim małych przedsiębiorstw i pracowników do nowych warunków ramowych na rynkach międzynarodowych i do oczekiwań konsumentów). Zresztą również tę zasadę jasno wyraził Parlament Europejski w swojej przyjętej w lutym 2004 r. rezolucji w sprawie przyszłości przemysłu tekstylnego i odzieżowego;

4.4.6 działaniom mającym na celu ochronę konsumentów, którzy coraz bardziej zwracają uwagę na ewentualne uboczne skutki zdrowotne niektórych produktów, z których wiele nakłada się bezpośrednio na skórę. Wiąże się to z coraz większym rozpowszechnianiem się alergii kontaktowych i innych problemów skórnych⁽¹²⁾. Według wzoru europejskich przepisów w zakresie przejrzystości w sektorze spożywczym należy wprowadzić analogiczne regulacje, które dzięki obowiązkowemu oznaczaniu towarów pozwolą konsumentowi na określenie pochodzenia przędzy i tkaniny, jak również miejsca konfekcjonowania produktu finalnego.

4.5 Co prawda wprowadzenie obowiązkowego oznakowania "Made in..." mogłoby pomóc konsumentowi przekonać się, że przy kupnie jakiejś części ubioru płaci cenę, która odpowiada standardom produkcji i mody miejsca pochodzenia (przy czym jako kraj pochodzenia powinno się podawać kraj konfekcjonowania, a nie kraj wytwarzania). Jednakże propozycja Komisji "Made in Europe" nie przekonuje. Jednolite europejskie oznakowanie nie będzie oddawało sprawiedliwości specyfice i wysokiej jakości produktów poszczególnych krajów, które przy całej swej jedności są różnorodne.

4.5.1 Odnośnie do zawartych w propozycji Komisji rozwiązań alternatywnych w zakresie oznaczania pochodzenia należy - zdaniem Komitetu - kierować się założeniem, które przewiduje obligatoryjne oznaczanie zarówno wyrobów importowanych jak i wyrobów wyprodukowanych na rynku wewnętrznym, o ile produkty te są wprowadzane na rynek Unii Europejskiej. W ten sposób konsument będzie mógł między innymi być bardziej skłonny do kupna produktów, które są "etyczne" nie tylko z punktu widzenia swoich właściwości, lecz także ze względu na przestrzeganie praw pracowniczych w procesie ich produkcji.

4.6 Chociaż kultura "socjalnej odpowiedzialności przedsiębiorstw" musi się jeszcze skonsolidować jako model europejski, to konieczne jest, by rozszerzać ją także na kraje rozwijające się przy pomocy konkretnych instrumentów, które można by sprawdzać na poziomie konsumentów i które tym samym stałyby się istotnymi aspektami związanymi z handlem⁽¹³⁾.

4.7 Przepisy regulujące ochronę środowiska i przepisy w zakresie bezpieczeństwa pracy powinny być w większym stopniu rozpoznawalne dla konsumenta, tak by można je było zastosować jako czynnik konkurencyjności.

4.7.1 Jednoznaczna postawa Unii w kwestii zrównoważonego rozwoju, a tym samym i przestrzeganie Protokołu z Kioto w ramach uzgodnionych terminów, może stać się pełnym sukcesem i zostać pozytywnie odebrana przez przemysł europejski wówczas, gdy uznawane i respektowane będą wysiłki związane z tym zaangażowaniem. Jeżeli się tego nie uwzględni i nie podejmie kroków w celu uniknięcia nieuczciwej konkurencji, utrudni się nie tylko rozpowszechnianie kultury postępu, której hołdują europejscy przedsiębiorcy i pracownicy, lecz także być może przyspieszy dezindustrializację Europy. Skorzystałoby na tym kilka multinarodowych gigantów handlowych⁽¹⁴⁾, które mogą skorzystać z produkcji tych krajów, które są mniej przywiązane do tych zasad - zasad, które przypominają nam, że jesteśmy częścią "socjalnej gospodarki rynkowej".

4.7.2 Podejmowane przez Komisję wysiłki w celu zmniejszenia zużycia energii - także przy pomocy promowania "ekologicznego projektowania produktów napędzanych energetycznie⁽¹⁵⁾" - mogą z czasem odnieść skutek, jeżeli różne gałęzie przemysłu europejskiego, a w szczególności przemysł tekstylno-odzieżowy, będą jeszcze miały rynek zbytu, a co za tym idzie, maszyny wytwórcze⁽¹⁶⁾. W przeciwnym wypadku propozycję trzeba by było rozszerzyć również na kraje sklasyfikowane jako rozwijające się, aby mogły one obniżyć zużycie energetyczne maszyn, które służą im do wytwarzania ich towarów.

4.8 Komitet postuluje, by także na poziomie europejskim stale zwracać uwagę na licznie występujące zwłaszcza w tym sektorze małe przedsiębiorstwa i mikroprzedsiębiorstwa, w szczególności zaś na obecny system finansowania, który ma tendencję do preferowania dużych przedsiębiorstw. Komitet przyjmuje ponadto z zadowoleniem starania Komisji mające na celu silniejsze zaakcentowanie problemów małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw oraz rozwój przedsiębiorczości w kulturze europejskiej⁽¹⁷⁾.

4.9 Komitet jest zdania, że liczba krajów, które będą czerpać korzyści z Uogólnionego Systemu Preferencji (GSP), musi - jak już to zostało wspomniane - zostać zmniejszona. Poza tym Komitet uważa, że stosowanych obecnie przez UE stawek celnych, należących do najniższych na świecie, nie wolno już dalej obniżać. A w każdym razie nie obniżać ich dopóty, dopóki niektóre kraje o bardzo konkurencyjnym eksporcie w sektorze tekstylno-odzieżowym również nie zastosują podobnych taryf. Stosowanie zasady wzajemności czy też "porównywalności dostępu do rynków światowych z warunkami importu, które Unia Europejska będzie stosować po roku 2005" zaleca również Parlament Europejski w swojej rezolucji w sprawie sektora tekstylno-odzieżowego Unii Europejskiej z dn. 29 stycznia 2004 r. Komitet opowiada się za liberalizacją handlu, jednakże jest przeciwny liberalizacji jednostronnej. Inne kraje powinny również być gotowe na otwarcie swoich rynków na wyroby sektora tekstylno-odzieżowego UE.

4.9.1 Należy nasilić kontrole celne na granicach zewnętrznych i dążyć do ich ujednolicenia w ramach wspólnych europejskich służb celnych, by móc zwalczać poważne problemy w zakresie podrabiania produktów i znaków towarowych, przy czym dla nowych Państw Członkowskich należy opracować specjalne działania wspierające.

4.9.2 Komitet podziela duże obawy grup zawodowych dotkniętych przypadkami oszustw i jest zdania, że należy podjąć wszelkie możliwe kroki, by je zredukować. Służby celne wielokrotnie zwracały uwagę na to, że nie dysponują wystarczającym personelem do kontroli towarów, w szczególności w portach. Do portu w Neapolu trafia przykładowo dziennie średnio 1000 kontenerów, zaś kontrolę przeprowadzają tylko trzy osoby. Przeciętnie otwieranych jest mniej niż 1 % kontenerów (przy czym są one tylko otwierane, bez inspekcji zawartości)!

4.9.3 Wobec takiej sytuacji, która zaostrza się ze względu na oszustwa zorganizowanych środowisk przestępczych mających wpływy w wielu portach europejskich, rozwiązanie mogłoby być następujące: import niektórych produktów powinien przechodzić przez konkretne i specjalnie do tego wyposażone porty. Oprócz bardziej intensywnych kontroli przeprowadzanych przez służby celne powinni być tam również obecni przedstawiciele danego sektora.

4.9.4 W takim samym sensie wypowiada się zasadniczo również Parlament Europejski w punkcie 11 swojej rezolucji, gdzie wzywa Komisję, by zachęcała producentów do tworzenia sieci informacyjno-nadzorującej i ich w tym wspierała. Sieć ta miałaby służyć do identyfikacji pochodzenia sfałszowanych bądź podrobionych wyrobów, tak by móc wyrugować je z rynku.

4.9.5 Inne rozwiązanie polegałoby na rozdzielaniu zapieczętowanych kontenerów pomiędzy ich miejsca przeznaczenia, aby znacznie zmniejszyć ilość kontenerów, które podlegałyby kontroli w porcie i tym samym umożliwić bardziej wydajne kontrole.

4.10 Na konieczność bardziej intensywnej kontroli towaru powinno się również uczulić kraje pochodzenia. Kraje uprzywilejowane, które tolerują oszustwa i nie wprowadzają żadnych skutecznych procedur kontrolnych, powinny zostać przejściowo wykluczone z tych preferencji. UE z tytułu utraconych przychodów z ceł musi każdego roku wydatkować ponad 2,2 mld euro na finansowanie GSP. Z drugiej strony wszystkie kraje uprzywilejowane korzystają rocznie z ulg łącznie w tej wysokości. Ze względu na ulgi o takim zasięgu, które często skutkują także kryzysem na rynku pracy w licznych regionach Europy, należy dać UE prawo do ustalania zasad i warunków, na jakich te ulgi będą udzielane⁽¹⁸⁾.

4.10.1 Komitet jest w pełni świadom tego, że granice zewnętrzne UE przebiegają de facto nie tylko wzdłuż fizycznych granic Państw Członkowskich, lecz coraz częściej leżą na suwerennym terytorium tych krajów, z których pochodzi ten import. EKES opracował już jedną opinię w tej kwestii⁽¹⁹⁾.

4.11 Reguły pochodzenia są zbyt złożone, zbyt trudne w zastosowaniu⁽²⁰⁾, łatwo mogą zostać opacznie zrozumiane, wymagają dokładnej znajomości wielu tekstów prawnych. Dlatego też utrudniają handel i mogą zachęcać do oszustw. Zbyt często kraje uprzywilejowane funkcjonują po prostu jako stacje przeładunkowe dla wyrobów pochodzących z krajów nieuprzywilejowanych.

4.12 Komitet wzywa Komisję - w szczególności Dyrekcję Generalną ds. Handlu - do ustanowienia jednoznacznych norm dla ulg udzielanych krajom rozwijającym się, szczególnie odnośnie do ochrony praw pracowniczych, ochrony środowiska, zwalczania handlu narkotykami, poszanowania praw człowieka, zrównoważonego rozwoju, jak również kwestii związanych z ochroną konsumentów i ochroną zwierząt.

4.13 Odnośnie do Wspólnej Taryfy Celnej (CCT) Komitet jest świadom tego, że najnowsze rozporządzenie nr 1789/2003 w sprawie zmiany rozporządzenia nr 2658/87, które weszło w życie 1 stycznia 2004 r., jest rezultatem szeregu kompromisów, które utrudniają i komplikują stosowanie CCT i mogą zachęcać do oszustw i omijania przepisów. Pozycja "Odzież i akcesoria odzieżowe", która odpowiada rozdziałom 61, 62 i 63, dotyczy 466 artykułów. Dla 398 z nich obowiązuje stawka celna 12 %, dla pozostałych 68 natomiast obowiązują stawki celne, które począwszy od całkowitego zwolnienia z cła rozkładają się na następujące wysokości stawek: 2 %, 4 %, 5,3 %, 6,2 %, 6,3 %, 6,5 %, 6,9 %, 7,2 %, 7,5 %, 7,6 %, 7,7 %, 8 %, 8,9 %, 10 %, 10,5 %. Również i pozostałe rozdziały (64: obuwie; 65: nakrycia głowy i ich części; 66: parasole; 67: pióra i sztuczne kwiaty) wykazują taryfy celne, które rozciągają się od 1,7 % przez 2,2 %, 2,7 %, 4,7 %, 5 %, 5,2 % i 7 % aż do 8 %.

4.13.1 Dla łącznie 1516 pozycji w rozdziałach 50 do 67 Scalonej Nomenklatury (CN), obejmujących wyroby od tekstyliów poprzez odzież do obuwia, obowiązuje 20 różnych stawek celnych. Wszystkie te różniące się tylko nieznacznie od siebie stawki powodują jedynie problemy i świadczą o słabości systemu. System ten mógłby być natomiast o wiele bardziej racjonalny i odporny na naciski ze strony centrów gospodarczych, które w imię maksymalizacji swoich zysków wpędzają wiele przedsiębiorstw w kłopoty. Komitet jest zdania, że ustalenie ograniczonej liczby stawek celnych, np. maksymalnie trzech bądź czterech, zmniejszyłoby odczuwalnie ilość oszustw i znacznie uprościłoby cały system.

4.14 Komitet przypisuje szczególne znaczenie promocji podstawowych norm pracy i uczciwego handlu, ochronie środowiska jak również zwalczaniu handlu narkotykami. Obecna regulacja (GSP - Uogólniony System Preferencji) zmniejsza CCT o 40 % i umożliwia tym samym - przy taryfach poniżej 5 % - wszystkim krajom rozwijającym się eksport swoich wyrobów przemysłu tekstylnego, odzieżowego i obuwniczego do krajów europejskich, jeżeli zobowiążą się one do przestrzegania przepisów obowiązujących w sferze socjalnej i sferze środowiska naturalnego. Z drugiej strony jednak system ten okazał się nieskuteczny z punktu widzenia przestrzegania zasad etycznych. Stworzona jako zachęta, specjalna regulacja mająca na celu zwalczanie handlu narkotykami, z której skorzystało ponad 12 państw, nie przyniosła żadnych efektów w handlu narkotykowym. Poza tym wiele europejskich małych przedsiębiorstw musiało zamknąć swoją działalność z powodu zbyt dużej presji konkurencyjności, która jest rezultatem kosztów produkcji, w ogóle niewspółmiernych do kosztów powodowanych przez aktualną regulację w duchu zrównoważonego rozwoju⁽²¹⁾.

4.15 Komitet jest zdania, że zaangażowanie Rady, Komisji i Parlamentu Europejskiego musi być większe, tak by z GSP można było wykluczyć wszystkie te kraje, które mimo że są zdane na eksport swoich wyrobów przemysłu tekstylnego, odzieżowego i obuwniczego do UE, naruszają podstawowe zasady przyjęte przez Międzynarodową Organizację Pracy⁽²²⁾ (ILO)⁽²³⁾.

4.16 EKES jest przekonany, że PKB na głowę mieszkańca nie może być jedynym kryterium, którym należy się kierować w przypadku kwalifikowania danego państwa do korzystania z preferencji. Komitet podziela wyrażane z wielu stron obawy, że korzyści z GSP stają się w zbyt dużym stopniu udziałem krajów, które akurat najmniej ich potrzebują. Aby zagwarantować, że ze wsparcia pochodzącego z systemu GSP korzystają rzeczywiście tylko kraje najbardziej go potrzebujące, EKES zaleca, by w nowych wytycznych wykluczyć z tych przywilejów następujące kategorie państw:

- państwa członkowskie OPEC⁽²⁴⁾;

- państwa, które nie są zaliczone przez ONZ do "krajów rozwijających się";

- państwa, które prowadzą programy broni jądrowej;

- państwa funkcjonujące jako "oazy podatkowe";

- państwa, które zawarły z UE dwustronne bądź regionalne umowy handlowe⁽²⁵⁾

- państwa, które naruszają podstawowe zasady pracy przyjęte przez MOP/MBP (Międzynarodowe Biuro Pracy)⁽²⁶⁾.

4.17 Także ośrodki technologiczne i centra innowacyjne w całej muszą wnosić swój wkład w lepsze usieciowienie oraz w wymianę doświadczeń pomiędzy przedsiębiorstwami omawianej branży, uniwersytetami i organizacjami pozarządowymi.

4.18 Tekstylia i obuwie high-tech oraz materiały techniczne uzyskują w Europie i w świecie coraz większe udziały w rynku. Dzięki ugruntowanym podstawowym doświadczeniom europejskie MSP mogą już dzisiaj,a także w przyszłości, odgrywać istotną rolę w wytwarzaniu produktów najwyższej jakości, opierających się na nowych procesach chemicznych i na rozwoju nowych technologii.

4.19 Zdaniem Komitetu, zarówno Komisja, jak i Państwa Członkowskie powinny wypróbować i przeprowadzić uzgodnione działania w celu finansowania i wspierania całego szeregu nowoczesnych usług poprawiających wyniki przedsiębiorstw i tym samym wnieść wkład w wyrównanie popytu i podaży w dziedzinie produktów innowacyjnych.

4.19.1 Byłoby wskazane, aby przy pomocy działań w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego (ESF) i szóstego programu ramowego w dziedzinie badań i rozwoju wspierać i przyspieszać powstawanie nowych rodzajów zawodów. Poprzez specjalistów w tych nowych obszarach zawodowych, dysponujących szczególnymi umiejętnościami technicznymi i operacyjnymi i funkcjonujących jako katalizatory innowacji można by dodatkowo wspierać MSP w odpowiednich projektach. Należy zwrócić szczególną uwagę na te kraje Unii, w których sektory tekstylny i odzieżowy mają znaczenie strategiczne.

4.19.2 Kwalifikacje niezbędne do wspierania przedsiębiorstw w celu zoptymalizowania i rozszerzenia ich produkcji w dziedzinie tekstyliów technicznych i obuwia high-tech obejmują m.in.: umiejętność analizy kontroli technologicznej, umiejętność tworzenia planów restrukturyzacji i rozpoznawania nowych możliwości.

4.19.3 Komitet jest przekonany o tym, że przy wykorzystaniu dostępnego na miejscu potencjału tkwiącego w centrach technologicznych, uniwersytetach, zorganizowanym dialogu pomiędzy pracodawcami a pracownikami oraz we władzach lokalnych, można przy pomocy takich wykwalifikowanych osób wspierać w szczególności małe i średnie przedsiębiorstwa, aby dzięki temu mogły one osiągnąć wyższy pułap technologii i konkurencyjności⁽²⁷⁾.

4.20 Komitetowi, podobnie jak i Komisji i Parlamentowi, jest rzeczą wiadomą, że sektor tekstylno-odzieżowy oraz obuwniczy w Unii Europejskiej składa się w 70 % z małych przedsiębiorstw (poniżej 50 zatrudnionych). Ok. 20 % przedsiębiorstw zatrudnia od 50 do 249 osób, pozostałe 10 % ma 250 lub więcej zatrudnionych. Udział kobiet w zatrudnieniu jest wyższy niż w innych branżach. Fakt, że przedsiębiorstwa są rozrzucone po całym terytorium Europy, utrudnia oczywiście działania mające na celu wspieranie innowacyjności i doskonalenie technologii.

4.21 Komitet, który poprzez swoich członków ma bezpośredni kontakt z organizacjami pozarządowymi, wielokrotnie zwracał uwagę na ciągle popełniane oszustwa, dotyczące szerokiego spektrum towarów przekraczających granice Wspólnoty. Do oszustw, które najbardziej rzucają się w oczy, należą:

- zgłoszenia celne, które nie zgadzają się z odprawianymi towarami⁽²⁸⁾;

- towary bez świadectwa zgodności, które często kryją w sobie niebezpieczeństwa dla konsumenta;

- towary, które zostały wyprodukowane za naruszeniem praw własności intelektualnej;

- towary podległe transakcjom w trójkącie, w którym uczestniczy więcej krajów⁽²⁹⁾;

- towary nieodpowiadające regułom pochodzenia⁽³⁰⁾;

- towary podrobione bądź bezprawnie powielone.

4.21.1 Problem ten był niedawno w odpowiedniej formie badany statystycznie. EKES z radością wita fakt, że Unia Europejska przyjęła rozporządzenie, które umożliwia niszczenie sfałszowanych towarów przez administrację celną⁽³¹⁾.

4.21.2 Zdaniem Komitetu rozporządzenie to jednak będzie miało ograniczony skutek!

4.21.3 Kierownicy administracji celnych skarżą się, że przepisy wspólnotowe (które mają zastępować fragmentację UE na obszary prawne poszczególnych krajów) są niewystarczające i że brak jest personelu i środków niezbędnych do kontroli tak rozległego i elastycznego rynku.

4.21.4 W pierwszej połowie roku 2003 europejskie służby celne skonfiskowały ponad 50 milionów produktów podrobionych bądź bezprawnie powielonych⁽³²⁾. W latach 2000-2002 liczba przypadków oszustw w sektorze odzieżowym podwoiła się, zaś w dziedzinie perfum i kosmetyków wzrosła nawet trzykrotnie⁽³³⁾. Jako że ilość nielegalnego towaru, który przenika przez granice, jest olbrzymia, zarekwirowane ilości stanowią tylko wierzchołek góry lodowej.

4.21.5 Jeśli chodzi o pochodzenie tych produktów, to w 66 % przypadków pochodzą one z Azji, głównie z Chin i Tajlandii. Według wypowiedzi Komisarza Fritsa BOLKESTEINA, "(...) tymczasem podrabia się już nie tylko towary luksusowe, ale wszystkie przedmioty użytku codziennego. Dlatego też te praktyki w coraz większym stopniu dotykają bezpośrednio MSP"⁽³⁴⁾.

4.21.6 Rozmiar tego rodzaju oszustw przysparza europejskim przedsiębiorcom coraz więcej problemów i często zmusza małe przedsiębiorstwa do zaprzestania działalności, gdyż są one wypierane z rynku.

5. Uwagi szczegółowe

5.1 Wspólnota Europejska przyznaje krajom rozwijającym się znaczne zniżki względem Wspólnych Taryf Celnych (CCT) już od roku 1971: najpierw w ramach GATT, a następnie WTO (Światowa Organizacja Handlu).

5.1.1 Produkty importowane do UE z krajów rozwijających się, nieuznawane jako "wrażliwe", są prawie całkowicie zwolnione z ceł.

5.1.2 Produkty wrażliwe, w tym tekstylia, odzież i obuwie, korzystają z ulgi w wysokości 20 % (stawki podstawowej), która w ramach regulacji specjalnych wzrasta do 40 %⁽³⁵⁾.

5.1.3 W 2003 r. 116 krajów było uznawanych przez Organizację Narodów Zjednoczonych za kraje rozwijające się. Jednak faktycznie z ulg celnych UE korzystało 174 krajów⁽³⁶⁾.

5.1.4 Azja jest zdecydowanie największym beneficjentem ulg celnych udzielanych przez Wspólnotę. W roku 2002 jej udział wyniósł 70 %, przy czym na same Chiny przypada 25 % wszystkich ulg.

5.1.5 Stawki celne, którymi są obłożone produkty sektora tekstylno-odzieżowego pochodzące z tych krajów, wynoszą w UE średnio 4,8 %, natomiast w USA 8,9 %, w Japonii 6,6 %, a w Kanadzie 12 %. Odpowiednie stawki celne obowiązujące w Chinach kształtują się na poziomie 20 %, w Tajlandii 29 %, w Indiach 35 %, a w Indonezji aż 40 %⁽³⁷⁾.

5.2 Producenci sektora tekstylno-odzieżowego Obszaru Eurośródziemnomorskiego napotykają ciągle na znaczne przeszkody w dostępie do rynków azjatyckich. Kraje tychże rynków hamują wymianę handlową przy pomocy pozataryfowych barier handlowych, które stanowią poważny problem dla całego przemysłu europejskiego⁽³⁸⁾.

5.3 Przeciętny udział przemysłu tekstylnego⁽³⁹⁾ w tworzeniu wartości dodanej przemysłu przetwórczego w całej UE wynosi około 2,5 %. Niektóre kraje wykazują jednak stosunkowo wysoki wskaźnik, jak np. Luksemburg 8,7 %, Portugalia 6,3 %, Grecja 5,1 %, Włochy 4,6 % i Belgia 4,3 %⁽⁴⁰⁾. W nowych Państwach Członkowskich UE przemysł tekstylny i odzieżowy odgrywa jeszcze większą rolę: 16,1 % na Litwie⁽⁴¹⁾, 10,5 % w Estonii⁽⁴²⁾ itd.

6. Wnioski

6.1 Liczne w tym sektorze europejskie przedsiębiorstwa odczuwają obecny stan rzeczy jako niesprawiedliwy i karzący. Są one bowiem stawiane w niekorzystnej sytuacji we współzawodnictwie, które nie zawsze odbywa się w sposób charakteryzujący się uczciwością, zdolnością przedsiębiorczości i przestrzeganiem praw człowieka w miejscu pracy. Tym bardziej konieczne jest stworzenie średnio- lub długofalowej przyszłościowej perspektywy dla konkurencyjnego i postępowego europejskiego sektora tekstylno-odzieżowego, polegającej na współuczestnictwie i konsensusie pracodawców i pracowników jak i politycznych gremiów decyzyjnych na różnych szczeblach Unii.

6.1.1 Przestrzeganie podstawowych praw pracowniczych, wyrażonych przez fundamentalne normy MOP (Międzynarodowej Organizacji Pracy), musi być wzmocnione zarazem przez konkretne mechanizmy kontroli MOP i przez ścisłą współpracę między MOP a WTO. UE powinna silniej zaangażować się w to, by zasady ochrony pracowników uzgodnione w ramach MOP stały się punktem odniesienia dla WTO.

6.2 Ulgi celne mogłyby zostać udzielone tylko 49 najsłabiej rozwiniętym krajom. Negocjacje prowadzone w ramach Rundy Doha powinny prowadzić do tego, by stosunki pomiędzy Obszarem Eurośródziemnomorskim a krajami azjatyckimi polegały w wię kszym stopniu na zasadzie wzajemności. W ramach Rundy Doha powinno zostać osiągnięte ogólnoświatowe porozumienie co do tego, że wszelkie cła w sektorze tekstylno-odzieżowym należy obniżyć w ciągu określonego czasu, np. 5 lat, do jednolitego poziomu maksymalnie 15 %.

6.3 Należy wzmocnić kontrole celne Unii, tak aby jak najszybciej utworzyć wspólny system celny zgodny z aktami prawnymi dotyczącymi jednolitego rynku.

6.4 Dla zwalczania podrabiania i oszustw, jak również dla lepszego informowania konsumentów można by opracować system oznaczania pochodzenia towarów⁽⁴³⁾ (z danymi geograficznymi, społecznymi i dotyczącymi ekologii).

6.4.1 Komitet proponuje, żeby zbadać, czy możliwe jest uruchomienie systemu śledzenia wszystkich odcinków procesu produkcji tekstyliów. Dzięki temu łamanie przepisów o pochodzeniu i oszustwa przy pomocy podrabianych produktów byłyby utrudnione.

6.5 Komitet popiera Komisję w jej staraniach w celu opracowania bardziej skutecznych środków ochrony handlu i działań przeciwko dumpingowi i subwencjonowaniu, ponadto wzywa Komisję do podjęcia kroków ochronnych, w szczególności w przypadku zidentyfikowanych i udowodnionych przypadków oszustwa. UE powinna starać się uzyskać w negocjacjach z Doha znacznie surowszą dyscyplinę w kwestii stosowania klauzul ochronnych, postępowań antydumpingowych i innych środków ochrony rynku, jak zmiany w przepisach dotyczących oznaczania pochodzenia produktów itp.

6.6 Komisja musi się również silniej zaangażować się w to, by prawa handlowe własności intelektualnej (TRIPS) były zagwarantowane w ramach WTO i respektowane przez państwa.

6.7 Trzeba wzmacniać zdolność innowacyjną, w szczególności MSP, poprzez projekty realizowane na szczeblu lokalnym przy zaangażowaniu wszystkich sił społecznych, jak również ośrodków badawczych. Europa posiada szkoły wyższe o bogatych tradycjach zajmujące się sektorem tekstylnym. Byłoby niezwykle ważne, aby stworzyć sieć współpracy liderów w dziedzinie badawczej, która poprzez ścisłe kontakty ze światem gospodarki mogłaby korzystać z możliwości, jakie daje Szósty Program Ramowy, i wskazywać na przyszłościowe perspektywy rozwoju technologicznego tej branży.

6.7.1 Zdolność do innowacji, m.in. w zakresie nowych włókien i tkanin kompozytowych, które są uszlachetniane przy pomocy nanocząstek wytworzonych dzięki badaniom w zakresie nanotechnologii i dzięki temu charakteryzują się większą funkcjonalnością, bezpieczeństwem, ochroną termiczną, musi stać się jedną z silnych stron europejskiego przemysłu tekstylnego obok takich zalet konfekcjonowanych towarów jak moda i wartości estetyczne.

6.7.2 Materiały nietkane (nonwovens), tzn. specjalnie wytwarzane materiały poddawane obróbce środkami chemicznymi działającymi jako środki klejące, znajdują zastosowanie w coraz większej liczbie dziedzin, jak np. w sporcie, budownictwie, aeronautyce, transporcie itd. Jak już powiedziano, chodzi tu o podlegający stałej ewolucji rynek, który należy zbadać pod kątem możliwości przyszłościowej dywersyfikacji produktów⁽⁴⁴⁾.

6.8 Doradcza Komisja ds. Zmian w Przemyśle (CCIC - Consultative Commission on Industrial Change) dysponuje bogatymi doświadczeniami zbieranymi podczas długoletniego zajmowania się problemami w zakresie rozwoju rynku węgla i stali. Mogłaby ona odgrywać niepoślednią rolę pośrednika między Komisją a branżą tekstylną w promowaniu dywersyfikacji produktu.

6.8.1 Można przewidzieć, że niezbędne staną się dalsze działania w zakresie dokształcania zawodowego dla pracowników, którzy pozostaną bez pracy w postępującym procesie restrukturyzacji. Byłoby wskazane, by wywołać i zwiększyć zainteresowanie przedsiębiorców tymi nowymi tkaninami kompozytowymi. Zrównoważony rozwój w przyszłości możliwy jest do osiągnięcia tylko wtedy, gdy będziemy wspierać młodzież w zapoznawaniu się z nowymi produktami i docenianiu ich ekologicznych walorów. Cel ten można będzie osiągnąć o wiele łatwiej przy pomocy takich europejskich instytucji jak CCIC, które dysponują doświadczeniami w sferze socjalnej i technicznej.

6.9 Branża tekstylna, odzieżowa i skórzana jest pierwszym sektorem, który jest objęty nową polityką wertykalną, która została niedawno zapoczątkowana przez Komisję w uzupełnieniu do tradycyjnych działań horyzontalnych dla przemysłu. Wydaje się, że wszystkim obserwatorom, w szczególności przedsiębiorcom działającym w tej dziedzinie oraz ich pracownikom, bardzo leży na sercu, by Komisja - przy współpracy z rządami krajowymi i partnerami społecznymi - pomogła temu sektorowi w dalszym rozwoju technicznym i pokonywaniu wyzwań globalizacji.

6.9.1 Obok istniejących już w ramach polityk wspólnotowych "platform technologicznych" można byłoby sformułować czwartą platformę, która zajmowałaby się różnorodnymi i innowacyjnymi aspektami przyszłości sektora tekstylnego.

6.10 We wszystkich krajach rozwiniętych ma miejsce proces dezindustrializacji. Wartość dodana wytwarzana przez trzeci sektor stanowi w UE już 70 % całkowitego PKB (przemysł wytwarza 22 %, budownictwo 5 %, zaś rolnictwo 3 %). Nie powinno się jednak tego zjawiska dalej wspierać, gdyż duża część wartości dodanej w sektorze usług służy przedsiębiorstwom bądź też jest przez nie generowana: w handlu i transporcie 21,6 %, w sektorze usług finansowych i biznesowych 27,2 %, w administracji publicznej 21,6 %.

6.11 EKES jest zdania, że należy teraz wszystkimi siłami, jakie kryją się pod zakorzenionym w Europie hasłem "socjalna gospodarka rynkowa", starać się jak najskuteczniej zmienić reguły przyjęte w WTO. Wprawdzie importu można obecnie zakazać tylko wówczas, gdy stanowi niebezpieczeństwo, konieczne jest jednak niezwłoczne przeforsowanie pewnych priorytetów ekologicznych i gospodarczych, gdyż UE jako uczestnik gospodarki światowej ma możliwość bardziej efektywnego zorganizowania globalnego ładu gospodarczego dzięki temu, "że wspiera ona zrównoważony rozwój na całej planecie poprzez kombinację współpracy międzynarodowej i dobrej polityki wewnętrznej".

6.11.1 Koszty, które przy podejmowaniu takich działań powstaną dla krajów rozwijających się, mogłyby częściowo zostać skompensowane przez specjalne programy w dziedzinie współpracy z krajami rozwijającymi się (development co-operation) skierowane na poprawę zachowania w handlu, które podlegałyby regularnej kontroli.

6.12 Być może osiągnęliśmy fazę globalizacji, w której należy bardziej zwrócić uwagę na sygnalizowane przez obywateli "kolektywne typy wrażliwości i preferencje", jeżeli stawiamy sobie za zadanie zmniejszenie napięć międzynarodowych i zapobieżenie ideologczinie umotywowanym konfliktom handlowym, które w ostatnim czasie ciągle się nasilają i najwidoczniej nie dają się rozwiązać przy pomocy obecnych procedur i uregulowań.

Bruksela, 1 lipca 2004 r.

	Przewodniczący
	Europejskiego Komitetu Ekonomicznego-Społeczno
	Roger BRIESCH

______

⁽¹⁾ Tak zwane tekstylia techniczne są stosowane coraz częściej w następujących dziedzinach: przemysł odzieżowy, agrotechnika, budownictwo, geotechnika, technika wykańczania i wyposażania budynków, technika przemysłowa, technika medyczna, technika transportu, technika ochrony środowiska, technika opakowaniowa, technika bezpieczeństwa i technika sportowa, patrz załącznik 2.

⁽²⁾ Do 49 najsłabiej rozwiniętych krajów należy 40 krajów z Afryki, regionu Karaibów i Pacyfiku oraz 9 krajów spoza tej grupy (Afganistan, Bangladesz, Bhutan, Kambodża, Laos, Myanmar, Malediwy, Nepal i Jemen).

⁽³⁾ Obecni byli: Concepció Ferrer i Casals, członek Parlamentu Europejskiego i przewodnicząca Forum Parlamentu Europejskiego ds. Przemysłu Tekstylnego, Odzieżowego i Skórzanego oraz, ze strony Komisji, Luís Filipe Girao, kierownik referatu w Dyrekcji Generalnej ds. Przedsiębiorstw, jak również Ghazi Ben Ahmed z Dyrekcji Generalnej ds. Handlu. Uczestnicy w liczbie ok. 60 pochodzili m.in. z Włoch, Niemiec, Francji, Turcji, Litwy i Belgii.

⁽⁴⁾ Opinia CESE 313/2004.

⁽⁵⁾ Konferencja 15 października 2002 r. "Wysokie technologie w europejskim przemyśle odzieżowym", Centrum Konferencyjne Borschette - Bruksela; konferencja 20 marca 2003 r. "Przyszłość przemysłu tekstylnego i odzieżowego w rozszerzonej Europie"; sympozjum w dn. 5-6 maja 2003 r. "Przyszłość handlu towarami tekstylnymi i odzieżą po roku 2005", Charlemagne - Bruksela.

⁽⁶⁾ Bilateralne gremia składają się z przedstawicieli małych przedsiębiorstw i pracowników, którzy zgodnie z zasadą wzajemności przeprowadzają działania w celu finansowania akcji wspierających, dokształcających i innowacyjnych dla właścicieli i pracowników małych przedsiębiorstw i mikroprzedsiębiorstw.

⁽⁷⁾ Por. przesłuchanie w dn. 21 stycznia 2004 r. i wnioski w punkcie 13.

⁽⁸⁾ COM(2003) 452 z dn. 24 lipca 2003 r.

⁽⁹⁾ Por. COM(2003) 787 final z dn. 18 grudnia 2003 r.

⁽¹⁰⁾ COM(2003) 533 final z dn. 10 września 2003 r.

⁽¹¹⁾ W sektorze tekstylnym znajduje zastosowanie głównie 1 000 spośród łącznie 5 000 stosowanych substancji chemicznych. Do tego doliczyć należy nieokreśloną liczbę heterogennych mieszanek, z których niektóre są szkodliwe dla zdrowia i są stosowane przede wszystkim w farbowaniu i innych procesach obróbki. Substancje szkodliwe dla zdrowia są w UE selekcjonowane, usuwane i przetwarzane zgodnie z obowiązującymi przepisami ochrony środowiska i zdrowia. Koszty obciążają europejskie przedsiębiorstwa.

⁽¹²⁾ Por. COM(2004) 101 z dn. 10 lutego 2004 r. - komunikat Komisji: Tworzenie naszej wspólnej przyszłości. UE jako partner globalny, s. 24.

⁽¹³⁾ Por. Eurostat: Światowy PKB. Ponad 55 % światowego PKB, który w roku 2002 wyniósł 34.000 mld euro, pochodziło z ok. 45.000 multinarodowych przedsiębiorstw.

⁽¹⁴⁾ Propozycja dyrektywy COM(2003) 453 final z dn. 1 sierpnia 2003 r.

⁽¹⁵⁾ Por. m.in. następujące dokumenty: COM(2001) 98 z 1 marca 2001 r.; COM(2001) 366 z 18 lipca 2001 r.; COM(2003) 21 21 stycznia 2003 r.; COM(2002) 345 z 1 lipca 2002 r.; COM(2001) 122 z 7 marca 2001 r.; COM(2002) 68 z 6 lutego 2002; COM(2003) 27 z 21 stycznia 2003 r.

⁽¹⁶⁾ Por. opinia w sprawie GSP, REX/141, punkty 6.6.2, 6.6.2.1., 6.6.2.2.oraz 6.6.2.3.

⁽¹⁷⁾ Konwencje: C29 - w sprawie pracy przymusowej; C87 - w sprawie swobody zrzeszania się i ochrony prawa do zrzeszania się; C 98 - w sprawie prawa do zrzeszania się i prawa do negocjacji kolektywnych; C100 - w sprawie równości wynagrodzenia; C 105 - w sprawie zniesienia pracy przymusowej; C111 - w sprawie dyskryminacji (zatrudnienie i zawód); C138 - w sprawie wieku minimalnego; C182 - w sprawie najgorszych form pracy dzieci.

⁽¹⁸⁾ Por. REX/141 punkt 6.6.2.3.

⁽¹⁹⁾ Wenezuela, Algieria, Nigeria, Libia, Arabia Saudyjska, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Katar, Kuwejt, Irak, Iran, Indonezja.

⁽²⁰⁾ (Uogólniony System Preferencji), punkt 6.6.1.2.

⁽²¹⁾ Tamże.

⁽²²⁾ Małe przedsiębiorstwa często chcą przestawić się z produkcji bądź konfekcjonowania zwykłych wyrobów na wytwarzanie produktów wyrabianych z tekstyliów technicznych bądź inteligentnych, do czego jednak nie mają niezbędnej wiedzyi informacji o procesach technicznych i handlowych.

⁽²³⁾ Stawka celna jest uzależniona od rodzaju importowanego towaru. Często deklarowane są inne towary, na które obowiązują niższe stawki celne niż na faktycznie importowane towary.

⁽²⁴⁾ Zielona Księga "Przyszłość reguł pochodzenia w handlu preferencyjnym Wspólnoty", COM (2003) 787 final, punkt 1.2.2.

⁽²⁵⁾ Tamże.

⁽²⁶⁾ Rozporządzenie (WE) nr 1383/2003 z dn. 22 lipca 2003 r. Wchodzi w życie 1 lipca 2004 r..

⁽²⁷⁾ IP 03/1589 z dn. 24 listopada 2003 r.

⁽²⁸⁾ Tamże.

⁽²⁹⁾ Tamże.

⁽³⁰⁾ Regulacja specjalna dotycząca ochrony praw pracowników; regulacja specjalna dotycząca ochrony środowiska; regulacja specjalna dotycząca zwalczania produkcji i handlu narkotykami.

⁽³¹⁾ Załącznik I do rozporządzenia 2501/2001.

⁽³²⁾ Źródło: Komisja Europejska.

⁽³³⁾ Najbardziej rozpowszechnione pozataryfowe bariery handlowe to: dodatkowe podatki bądź opłaty, narzuty na niewielkie ilości importowane; koszty ustalania wartości celnej towarów niewliczane w opłaty za wwożone towary; kosztowne i dyskryminujące uregulowania specjalne w zakresie oznaczania towarów i praw do znaku towarowego; przepisy odnośnie do zezwolenia na import; uciążliwe procedury płatności zaliczkowych.

⁽³⁴⁾ Pozycje 17.1 do 17.6.

⁽³⁵⁾ Źródło: Eurostat, Przemysł przetwórczy UE w latach 1992-2002.

⁽³⁶⁾ Urząd Statystyczny Republiki Litewskiej, 2003.

⁽³⁷⁾ Urząd Statystyczny Republiki Estonii, 2003.

⁽³⁸⁾ Zielona Księga "Przyszłość reguł pochodzenia w handlu preferencyjnym Wspólnoty", COM(2004) 787 z dn. 18 grudnia 2003 r.

⁽³⁹⁾ Tkaniny z włókien węglowych i z włókna kevlar są odporniejsze, lżejsze i bardziej plastyczne niż metale.

⁽⁴⁰⁾ Por.: przejęte przez CCIC czynności Rady EWWiS.

⁽⁴¹⁾ Aeronautyka i kosmonautyka, telekomunikacja i stal.

⁽⁴²⁾ Źródło: Eurostat, Struktura wartości dodanej brutto, 2002.

⁽⁴³⁾ Źródło: Eurostat, tamże.

⁽⁴⁴⁾ COM(2004) 101 final z dn. 10 lutego 2004 r., Tworzenie naszej wspólnej przyszłości, s. 26.

ZAŁĄCZNIK  I

Niniejsza poprawka, która w głosowaniu uzyskała co najmniej jedną czwartą głosów oddanych jako głosy "za", została w trakcie posiedzenia odrzucona:

Skreślić punkt 6.11.1.

Wynik głosowania:

głosy za: 31

głosy przeciw: 32

wstrzymało się: 9

• Identyfikator: Dz.U.UE.C.2004.302.90
• Rodzaj: Opinia
• Tytuł: Opinia w sprawie komunikatu Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Przyszłość sektora tekstylnego i odzieżowego w rozszerzonej Unii Europejskiej.
• Data aktu: 01/07/2004
• Data ogłoszenia: 07/12/2004