Autorzy książki „Porozumienie z pacjentem. Relacje i komunikacja” zaznaczają, że współpraca lekarza i pacjenta daje największą skuteczność terapeutyczną i zapewnia możliwość opieki. Takie traktowanie pacjenta jest warunkiem dobrego badania podmiotowego, dzięki któremu lekarz może poznać stan psychiczny pacjenta (chorobę subiektywną), która z punktu widzenia pacjenta odgrywa największą rolę.

Korzyści płynące z mówienia prawdy klinicznej

Kodeks etyki lekarskiej wyraźnie formułuje zasady, na jakich lekarz informuje pacjenta o stanie jego zdrowia. Według tego dokumentu pacjent ma prawo do podejmowania świadomych decyzji dotyczących swego zdrowia, w związku z czym powinien zostać poinformowany o tym w sposób dla siebie zrozumiały (art. 13). Chodzi tu o korzyści i ryzyko wiążące się z zastosowaniem takiej, a nie innej terapii oraz o ewentualne możliwości zastosowania innych alternatywnych środków. Na życzenie pacjenta lekarz nie musi go informować o stanie zdrowia i zastosowanym leczeniu (art. 16), natomiast w razie konieczności zakomunikowania niepomyślnej dla niego prognozy, powinno to zostać uczynione z taktem i ostrożnie. Tylko głębokie przekonanie o wielkim cierpieniu bądź niekorzystnych dla chorego następstwach mogą skłonić lekarza do odstąpienia od powinności informowania o stanie zdrowia i złych rokowaniach (art. 17). Jak widać, dokument Naczelnej Izby Lekarskiej nie rozstrzyga kategorycznie o obowiązku mówienia prawdy, ale jasno postuluje takie prawo chorego i odpowiadającą mu lekarską powinność, a odstępstwa od tej zasady dopuszcza na drodze mocno uzasadnionego wyjątku. Jakie więc znaczenie ma dla pacjenta prawda o stanie jego zdrowia? Jakie korzyści może on odnieść, gdy pozna prawdę o chorobie, na którą zapadł? Są to ważne pytania, ponieważ sprawa mówienia prawdy choremu nie jest przecież banalna i zupełnie wolna od wątpliwości.

Dziesięć zasad przekazywania prawdy klinicznej

  1. Mówić prawdę tak, aby prowadziła do racjonalizacji rzeczywistości, która jest niewiadoma, niepewna i budzi lęk: Choroba jest poważna, ale można ją opanować.
  2. Nie tylko informować, ale formować: Trzeba nam pomóc w tej terapii. Jej powodzenie będzie zależeć w dużym stopniu od pańskiej postawy.
  3. Dać wyraz zatroskaniu, które pozwoli na podtrzymywanie pozytywnego stanu przeżyć pacjenta: My, wszyscy lekarze, jesteśmy zatroskani o stan pańskiego zdrowia.
  4. Budzić nadzieję opartą nie na kłamstwie klinicznym (To nic groźnego), ale na realnych możliwościach medycyny, opieki lekarskiej, emocjonalnej współpracy pacjenta: To jest nasza wspólna sprawa, razem spróbujemy przezwyciężyć chorobę, ocalić życie.
  5. Nie wykluczać ryzyka i rozwiązań ostatecznych: Jest nadzieja na poprawę, ale trzeba się zawsze liczyć z najgorszym.
  6. Nie skazywać pacjenta na poczucie odrzucenia: Naszym celem jest zapewnić panu jak najwyższą jakość życia.
  7. Starać się tak mówić prawdę, aby nie przerywać więzi emocjonalnej. Ma pan złośliwą postać choroby, ale nie zostawimy pana bez opieki.
  8. Mówić tyle prawdy, ile pacjent jest w stanie przyjąć: W tym momencie stan zdrowia przedstawia się dla pana pomyślnie.
  9. Mówić prawdę tak, by zawsze służyła rzeczywistemu dobru pacjenta: Twoje życie chyli się powoli ku zachodowi, trzeba wykorzystać ten czas.
  10. Mówić prawdę w trosce o pacjenta, bo lepiej jest dla niego, gdy wie, niż się domyśla: Nie ma wątpliwości co do tego, że choroba jest poważna, ale możliwa do leczenia.

Więcej na ten temat można przeczytać w książce „Porozumienie z pacjentem. Relacje i komunikacja”, która ukazała się nakładem wydawnictwa Wolters Kluwer, a jest dostępna w księgarni Profinfo.pl.


 

Źródło: „Porozumienie z pacjentem. Relacje i komunikacja” - Marek Kulus (red. nauk.), Jan Doroszewski (red. nauk.), Andrzej Markowski (red. nauk.)