1. Wstęp

Do dnia 1 stycznia 2012 r. problematykę zasad wystawiania recept refundowanych oraz refundacji leków regulowała ustawa z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) – dalej u.ś.o.z. W dniu 12 maja 2011 r. Sejm uchwalił ustawę o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych (Dz. U. Nr 122, poz. 696 z późn. zm.) – dalej u.r.l., która kompleksowo reguluje problematykę refundacji w zakresie zasad i trybu wydawania list refundacyjnych, jak również w zakresie zasad wystawiania recept refundowanych oraz wydawania leków z apteki oraz zasad wypłaty aptekom refundacji cen leków.

Ustawodawca wprowadza pojęcie „osoby uprawnionej”, na zlecenie której świadczeniobiorcom przysługuje prawo do leków refundowanych. Co do zasady będzie to lekarz ubezpieczenia zdrowotnego; może być taką osobą jednak inny lekarz o ile NFZ upoważni go, w drodze indywidualnej umowy do wystawiania takich recept. Zgodnie z art. 2 pkt 14 u.r.l. osobą uprawnioną jest:
• lekarz ubezpieczenia zdrowotnego lub felczer ubezpieczenia zdrowotnego w rozumieniu ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych;
• lekarz, lekarz dentysta, felczer, starszy felczer, z którymi NFZ zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych;
• lekarz, lekarz dentysta, felczer, starszy felczer posiadający prawo wykonywania zawodu, który zaprzestał wykonywania zawodu, a z którym NFZ zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych dla wystawiającego, jego małżonka, wstępnych i zstępnych w linii prostej oraz rodzeństwa.

Z kolei zgodnie z art. 5 pkt 14 u.ś.o.z. lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego jest lekarz, lekarz dentysta będący świadczeniodawcą, z którym NFZ zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, albo lekarz, lekarz dentysta, który jest zatrudniony lub wykonuje zawód u świadczeniodawcy, z którym NFZ zawarł umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej.

Jak wynika z art. 80 u.r.l. NFZ dostosuje „stare” umowy upoważniające do wystawiania recept refundowanych, zawarte jeszcze na podstawie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, do nowych przepisów ustawy refundacyjnej w terminie do dnia 30 czerwca 2012 r. Zatem, chociaż ustawa obowiązuje od dnia 1 stycznia 2012 r., problematyka odpowiedzialności lekarzy na podstawie nowych zasad stała się aktualna dopiero z dniem 1 lipca 2012 r. Osobom, które miały zawarte umowy upoważniające do wystawiania recept refundowanych NFZ przygotował i rozesłał aneksy, po podpisaniu których istniejące umowy zostały dostosowane do nowych przepisów. W przypadku niepodpisania aneksów przez lekarzy (oraz felczerów) w terminie do dnia 30 czerwca 2012 r. dotychczas obowiązujące umowy wygasły, a prawo do wystawiania recept refundowanych można uzyskać po zawarciu nowej umowy, na zasadach określonych w zarządzeniu Prezesa NFZ z dnia 30 czerwca 2012 r. Nr 38/2012/DGL.

2. Osoby uprawnione do wystawiania recept refundowanych
2.1. Lekarz ubezpieczenia zdrowotnego

Do wystawienia recept refundowanych będzie uprawniony lekarz (felczer) będący świadczeniodawcą NFZ lub udzielający świadczeń opieki zdrowotnej u świadczeniodawcy NFZ – w takiej sytuacji za nieprawidłowości w wystawianiu recept będzie odpowiadał świadczeniodawca NFZ na podstawie zawartej z NFZ umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej – (§ 6 ust. 2 umowy oraz § 31 ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej stanowiących załącznik do rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 6 maja 2008 r.; Dz. U. Nr 81, poz. 484) – dalej o.w.u. Na podstawie umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej, w przypadku wystawiania recept:
• osobom nieuprawnionym lub
• w przypadkach nieuzasadnionych.

Narodowy Fundusz Zdrowia może bowiem nałożyć na świadczeniodawcę karę umowną, której wartość określa się jako sumę wypłaconej aptece nienależnej refundacji (z powodu wadliwie wystawionych recept przez lekarza tego świadczeniodawcy) oraz odsetek liczonych od dnia wypłaty do dnia dokonania oceny nieprawidłowości (w wystąpieniu pokontrolnym). Ponadto świadczeniodawca może być obciążony innymi karami wynikającymi z § 30 o.w.u., które odnoszą się do realizacji świadczeń, w tym zasad prowadzenia dokumentacji medycznej.

W przypadku zawarcia przez świadczeniodawcę z lekarzami umów cywilnoprawnych (kontraktów) świadczeniodawca może określić zasady odpowiedzialności tych lekarzy względem świadczeniodawcy za nieprawidłowości w wystawianiu recept w postanowieniach umownych.

2.2. Inny lekarz uprawniony

Ponadto do wystawiania recept refundowanych będzie upoważniony lekarz (felczer), niebędący lekarzem ubezpieczenia zdrowotnego, który zawarł umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych na zasadach określonych w art. 48 u.r.l. Zasady odpowiedzialności osoby upoważnionej względem NFZ od dnia 1 lipca 2012 r. określa umowa, której wzór stanowi załącznik do zarządzenia Prezesa NFZ z dnia 30 czerwca 2012 r. nr 38/2012/DGL w sprawie wzoru umowy upoważniającej do wystawiania recept na leki, środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyroby medyczne refundowane ze środków publicznych przysługujące świadczeniobiorcom, które uchyliło kontrowersyjne zarządzenie Prezesa NFZ z dnia 30 czerwca 2012 r. nr 25/2012/DGL.

Zgodnie z treścią art. 48 u.r.l. oraz umową, osoba uprawniona zobowiązana jest do wystawiania recept refundowanych jedynie na terenie oddziału NFZ, z którym zawarła umowę, zgodnie z wskazanymi w niej zasadami oraz obowiązującymi przepisami. Nienależyte wykonanie umowy, z przyczyn leżących po stronie osoby uprawnionej wiąże się z odpowiedzialnością finansową osoby uprawnionej.

W konsekwencji, uprawnienie do wystawiania recept refundowanych będzie wynikało bądź z umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej zawartej z NFZ, bądź z umowy upoważniającej do wystawiania recept refundowanych na podstawie art. 48 u.r.l., różnie też będzie kształtowała się odpowiedzialność za nieprawidłowe wystawianie recept, w zależności od tego, czy recepta będzie wystawiana przez lekarza (felczera) ubezpieczenia zdrowotnego, czy też przez lekarza (felczera), z którym zawarto umowę upoważniającą do wystawiania recept refundowanych na podstawie art. 48 u.r.l.

(...)

Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie