Wydawanie zaświadczenia o niezdolności do nauki to uprawnienie nie obowiązek lekarza POZ

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może wydać zaświadczenie pacjentowi, nad którym sprawuje opiekę. Wydawanie zaświadczeń lekarskich kandydatom na studia traktować należy wyłącznie w kontekście ewentualnych uprawnień lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, nie zaś w kontekście jego ewentualnych obowiązków wyjaśnia Artur Paszkowski w komentarzu w Serwisie Prawo i Zdrowie.

Pytanie

Czy lekarz POZ musi wystawiać zaświadczenie dotyczące niezdolności do nauki dla studenta wyższej uczelni?

Odpowiedź

Zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych - dalej u.ś.o.z. świadczeniobiorcy przysługują nieodpłatnie orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie pacjenta, jeżeli są one związane w szczególności z kontynuowaniem nauki.

Jednocześnie wskazać należy, iż przepisy rozporządzenia ministra zdrowia z 26 sierpnia 2014 roku w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz uczestników studiów doktoranckich - dalej r.b.l. znajdują zastosowanie jedynie w odniesieniu do badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych i ponadgimnazjalnych lub wyższych, uczniów tych szkół oraz studentów, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia oraz uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie studiów są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia. 

W odniesieniu do takich kandydatów zaświadczenie wydaje lekarz medycyny pracy. W pozostałych zaś przypadkach, czyli wtedy, gdy kandydaci do szkół w trakcie praktycznej nauki zawodu nie są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, brak jest w ogóle po stronie kandydata na studia jakiegokolwiek obowiązku przedłożenia zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia.

Niezależnie jednak od poczynionych ustaleń w przedmiocie zasadności żądania zaświadczeń lekarskich od kandydatów do szkół przyjąć należy, iż z uwagi na zakres przedmiotowy wydawanego zaświadczenia, lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może wydać stosowne zaświadczenie pacjentowi, nad którym sprawuje opiekę, i to albo po przeprowadzeniu osobistego badania, albo też po wcześniejszym uzyskaniu wyników badań specjalistycznych. 

Podkreślić jednak należy, iż ostatnie ustalenia dotyczące roli lekarza podstawowej opieki zdrowotnej w procesie wystawiania zaświadczeń lekarskich kandydatom na studia traktować należy wyłącznie w kontekście ewentualnych uprawnień lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, nie zaś w kontekście jego ewentualnych obowiązków.

Uzasadnienie

Zgodnie z przepisem art. 16 ust. 1 u.ś.o.z. świadczeniobiorcy na podstawie ustawy nie przysługują orzeczenia o zdolności do prowadzenia pojazdów mechanicznych oraz inne orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie świadczeniobiorcy, jeżeli nie są one związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku oraz z uzyskaniem dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, a także jeżeli nie są wydawane dla celów pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, orzecznictwa o niepełnosprawności, uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, lub ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie. 

A contrario przyjąć zatem należy, iż pacjentowi-świadczeniobiorcy przysługują nieodpłatnie orzeczenia i zaświadczenia lekarskie wydawane na życzenie pacjenta, jeżeli są one związane z dalszym leczeniem, rehabilitacją, niezdolnością do pracy, kontynuowaniem nauki, uczestnictwem dzieci, uczniów, słuchaczy zakładów kształcenia nauczycieli i studentów w zajęciach sportowych i w zorganizowanym wypoczynku, a także jeżeli są wydawane dla celów pomocy społecznej, wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej, orzecznictwa o niepełnosprawności, uzyskania zasiłku pielęgnacyjnego, lub ustalenia przyczyn i rodzaju uszkodzeń ciała związanych z użyciem przemocy w rodzinie. 

Ponadto pacjentowi nieodpłatnie, na jego życzenie, wydaje się również, dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka, zaświadczenia lekarskie lub zaświadczenia wystawione przez położną, jeśli są one wydawane dla celów uzyskania dodatku z tytułu urodzenia dziecka lub jednorazowej zapomogi z tytułu urodzenia dziecka.

Jednocześnie wskazać należy, iż przepisy rozporządzenia ministra zdrowia z 26 sierpnia 2014 roku w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz uczestników studiów doktoranckich, określające zakres i tryb oraz sposób dokumentowania badań lekarskich kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów oraz słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, a także uczestników studiów doktoranckich, znajdują zastosowanie jedynie w odniesieniu do badań lekarskich kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia. W takim przypadku badanie przeprowadza i zaświadczenie wydaje lekarz medycyny pracy. Powyższy wniosek wynika choćby z treści § 4 ust. 3 pkt 1 r.b.l., zgodnie z którym zaświadczenie lekarskie orzekające o istnieniu lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania i pobierania praktycznej nauki zawodu, studiów, kwalifikacyjnych kursów zawodowych albo studiów doktoranckich zawiera w szczególności pieczątkę jednostki służby medycyny pracy przeprowadzającej badanie lekarskie.

Na marginesie zauważyć należy, iż żaden z przepisów obowiązującego prawa nie konstytuuje po stronie osoby ubiegającej się o przyjęcia do szkoły zawodowej, średniej czy też na studia powszechnego obowiązku przedłożenia stosownego zaświadczenia lekarskiego, jeśli tylko osoba ta nie będzie narażona w trakcie nauki na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia. W takich przypadkach brak jest po stronie kandydata do podjęcia nauki jakiegokolwiek obowiązku przedłożenia zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia. W odniesieniu do kandydatów do szkół wyższych stanowisko takie wyrażone zresztą zostało przez podsekretarza stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego, który w komunikacie z 9 lutego 2009 roku podkreślił, że jeśli kandydat na studia nie będzie narażony na działanie czynników szkodliwych, to nie ma podstaw, aby uczelnie wymagały przedstawienia zaświadczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do studiowania.

Niezależnie jednak od poczynionych ustaleń w przedmiocie zasadności żądania zaświadczeń lekarskich od kandydatów do szkół przyjąć należy, iż w sytuacji jednak wydawania zaświadczenia pacjentowi-kandydatowi na studia, który w trakcie praktycznej nauki zawodu nie będzie narażony na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, z uwagi na zakres przedmiotowy wydawanego zaświadczenia, może być ono wydawane także i przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, który sprawuje opiekę na pacjentem. 

W tym ostatnim przypadku lekarz podstawowej opieki zdrowotnej może wydać zaświadczenie wyłącznie po przeprowadzeniu osobistego badania świadczeniobiorcy. Jeśli jednak lekarz podstawowej opieki zdrowotnej nie dysponuje należytą wiedzą o stanie zdrowia pacjenta, uprawniającą do wystawienia zaświadczenia lekarskiego o zdolności do kontynuowania nauki określonego typu, to może on skierować świadczeniobiorcę na badania specjalistyczne i dopiero na podstawie wyników takich badań wystawić zaświadczenie lekarskie określonej treści. 

Raz jeszcze podkreślić jednak należy, iż ostatnie ustalenia dotyczące roli lekarza podstawowej opieki zdrowotne w procesie wystawiania zaświadczeń lekarskich kandydatom na studia traktować należy wyłącznie w kontekście ewentualnych uprawnień lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, nie zaś w kontekście obowiązków. Po pierwsze bowiem, badania lekarskie kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów oraz słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, a także uczestników studiów doktoranckich, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, wykonywane są przez lekarzy medycyny pracy. Po drugie zaś, w pozostałych przypadkach, tj. wtedy, gdy kandydaci na studia w trakcie praktycznej nauki zawodu nie będą narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, uczelnia nie ma prawa żądać od przyszłych studentów jakichkolwiek zaświadczeń lekarskich.

Czytaj inne komentarze tego autora: 

Lekarz POZ nie może wystawić skierowania na densytometrię>>> 

Specjalista AOS może skierować do szpitala w celu wykonania biopsji>>>

Lekarz może przepisywać leki refundowane, gdy on lub placówka ma umowę z NFZ>>>

Artur Paszkowski

Prawnik, absolwent Wydziału Prawa i Administracji UAM w Poznaniu, od 12 lat wykładowca w Katedrze Prawa Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu, przygotowuje rozprawę doktorską z zakresu prawa ubezpieczeń zdrowotnych. Autor kilkudziesięciu artykułów i opracowań. Prowadził szkolenia dla organów administracji państwowej i przedsiębiorców z takich dyscyplin prawniczych jak prawo pracy, prawo cywilne oraz prawo podatkowe. Posiada kilkuletnią praktykę w obsłudze prawnej i podatkowej spółek prawa handlowego. Od trzech lat związany ze służbą zdrowia. Pasjonat kolarstwa, literatury i języków obcych. Współpracuje z wydawnictwem Wolters Kluwer, z Serwisem Prawo i Zdrowie.