Chodzi o osoby, które z powodu zaburzonej psychiki lub preferencji seksualnych mogłyby popełnić na wolności kolejne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności seksualnej.
Wobec takich osób będzie można stosować nadzór prewencyjny lub umieścić je w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym, który powstał w Gostyninie w Regionalnym Ośrodku Psychiatrii Sądowej. Jest to zakład zamknięty. Przebywają w nim na leczeniu chorzy psychicznie sprawcy przestępstw, u których nadal zachodzi wysokie prawdopodobieństwo, że popełnią zbrodnię. Ośrodek przyjmuje także na leczenie pacjentów przejawiających zachowania agresywne, które nie mogły być opanowane w zakładzie psychiatrycznym. Ośrodek podlega ministrowi zdrowia.
Pierwszym skazanym, którego obejmie ustawa, ma być Mariusz Trynkiewicz, zabójca czterech nastolatków. Do Sądu Okręgowego w Rzeszowie trafił już wniosek dyrektora rzeszowskiego zakładu karnego o skierowanie Mariusza Trynkiewicza do ośrodka zamkniętego.
Zmiany w prawie dotyczą osób, spełniających łącznie następujące warunki:
- zostały prawomocnie skazane za przestępstwo,
- orzeczono wobec nich za ten czyn karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania,
- odbywają karę w tzw. systemie terapeutycznym – jest to istotna zmiana w stosunku do pierwotnej wersji projektu, która powoduje zawężenie kręgu do ok. 2300 osób z ponad 80 tysięcznej populacji skazanych,
- w trakcie postępowania wykonawczego stwierdzono u nich zaburzenia psychiczne w postaci upośledzenia umysłowego, zaburzenia osobowości lub zaburzenia preferencji seksualnych,
- stwierdzone zaburzenia psychiczne wykazują taki charakter lub nasilenie, że zachodzi wysokie prawdopodobieństwo popełnienia czynu zabronionego z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności seksualnej,
- czyn, jaki może zostać popełniony przez te osoby, należy do szczególnie groźnej kategorii przestępstw – jest zagrożony karą pozbawienia wolności, której górna granica wynosi co najmniej 10 lat.
Pierwszeństwo zastosowania będzie miał nadzór prewencyjny, umieszczenie w ośrodku będzie następowało tylko w przypadku prawdopodobieństwa graniczącego z pewnością. Decyzję o tym, czy i jaki środek należy zastosować będzie podejmował Sąd Okręgowy Wydział Cywilny, w składzie 3 sędziów zawodowych, podobnie jak to się obecnie odbywa w stosunku do procedury ubezwłasnowolnienia. Umieszczenie w Ośrodku będzie połączone z zastosowaniem planu terapii.
Weszła w życie ustawa dotycząca terapii najgroźniejszych przestępców
22 stycznia 2014 roku wchodzi w życie ustawa o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzającymi zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób. Na jej podstawie sądy będą miały możliwość kierowania na terapię sprawców groźnych przestępstw, którzy po odbyciu kary mogliby popełnić na wolności kolejne przestępstwo.