W związku z zarządzeniem nr 61/2015/DSOZ Prezesa NFZ z dnia 16.09.2015 oraz rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej:
1. Czy stan zatrudnienia pielęgniarek należy podać na dzień 15.09.2015?
2. Co z pielęgniarkami zatrudnionymi na podstawie umowy zlecenia? Czy biorą udział w podziale środków przyznanych przez NFZ?
3. Co oznacza zapis: "...realizujących świadczenia opieki zdrowotnej w formie indywidualnej praktyki pielęgniarskiej WYŁĄCZNIE w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego..."?
4. Jak wyliczyć równoważnik etatów dla pielęgniarek zatrudnionych w innej formie niż umowa o pracę – chodzi mi o umowy zlecenia (o ile te biorą udział w podziale środków)? Czy może to być średnia z 2015 roku?
5. Czy 300 zł, o którym mowa w rozporządzeniu może być przyznane w formie dodatku? Ja rozumiem, że nie musi to być wliczone do płacy zasadniczej.
6. Czy koszty ZUS-u ponoszone przez pracodawcę są ujęte w kwocie 300 zł, czy są dodatkowym kosztem jaki ponosi pracodawca?

Odpowiedzi

Stan zatrudnienia ustalany jest na dzień 15 września 2015 r. Podwyżkami objęte są również pielęgniarki zatrudnione w oparciu o umowę - zlecenie. Indywidualizowana praktyka pielęgniarska wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego to jeden z rodzajów praktyki zawodowej pielęgniarek i położnych. W dotychczasowym orzecznictwie odnoszącym się do podwyżek wprowadzanych ustawowo znajdujemy negatywne stanowisko sądów co do możliwości wprowadzenia podwyżek w formie dodatku, natomiast możliwości objęcia kwotą podwyżki również składek ZUS finansowanych przez pracodawcę upatrywać można w zamiarze ustawodawcy objęcia wskazaną kwotą wszystkich kosztów pracy.

Ad 1. Czy stan zatrudnienia pielęgniarek należy podać na dzień 15.09.2015?
Tak, stan zatrudnienia należy podać wg stanu na dzień 15.09.2015 r. – § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 września 2015 r. w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (Dz. U. poz. 1400) – dalej r.o.w.u. zobowiązuje bowiem świadczeniodawcę do podania stanu zatrudnienia według stanu na dzień ogłoszenia rozporządzenia. Dniem ogłoszenia aktu prawnego jest zaś jego publikacja w Dzienniku Ustaw, co miało miejsce w dniu 15.09.2015 r.
Ad 2. Co z pielęgniarkami zatrudnionymi na podstawie umowy zlecenia? Czy biorą udział w podziale środków przyznanych przez NFZ?
Tak, uwzględnieniu podlegają także pielęgniarki udzielające świadczeń na podstawie umowy – zlecenia.
§ 2 ust. 1 r.o.w.u. stanowi bowiem, iż świadczeniodawca przekazuje informacje o liczbie pielęgniarek i położnych wykonujących, u tego świadczeniodawcy, zawód w rozumieniu art. 19 ust. 1 pkt 1–3 ustawy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1435 z późn. zm.) - dalej u.z.p.p. oraz w formie indywidualnej praktyki pielęgniarki i położnej wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego albo indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarki i położnej wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego, w przeliczeniu na liczbę etatów, realizujących te świadczenia.
Artykuł 19 u.z.p.p. stanowi zaś, że pielęgniarka i położna mogą wykonywać zawód:
1/ w ramach umowy o pracę;
2/ w ramach stosunku służbowego;
3/ na podstawie umowy cywilnoprawnej.
W pojęciu umowy cywilnoprawnej mieści się umowa zlecenia, gdyż jest ona uregulowana przepisami Kodeksy cywilnego.
3. Co oznacza zapis: "...realizujących świadczenia opieki zdrowotnej w formie indywidualnej praktyki pielęgniarskiej WYŁĄCZNIE w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego..."?
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 618 z późn. zm.) – dalej u.dz.l. w art. 19 wyróżnia trzy zasadnicze rodzaje praktyk pielęgniarskich:
1) indywidualna praktyka pielęgniarki lub położnej (art. 19 ust. 1 u.dz.l.);
2) indywidualna praktyka pielęgniarki lub położnej wyłącznie w miejscu wezwania (art. 19 ust. 3 u.dz.l.);
3) indywidualna praktyka pielęgniarki lub położnej wyłącznie w przedsiębiorstwie podmiotu leczniczego na podstawie umowy z tym podmiotem (art. 19 ust. 4 u.dz.l.).
Z treści § 2 ust. 1 r.o.w.u. wynika, że prawodawca nakazuje uwzględniać w wyliczeniach jedynie pielęgniarki wykonujące kontrakty tylko w oparciu o ten ostatni rodzaj praktyki.
4. Jak wyliczyć równoważnik etatów dla pielęgniarek zatrudnionych w innej formie niż umowa o pracę - chodzi mi o umowy zlecenia (o ile te biorą udział w podziale środków)? Czy może to być średnia z 2015 roku?
Żaden przepis rozporządzenia nie wskazuje na możliwość wyliczania równoważnika etatu na podstawie średniej z określonego czasu. Wyliczenie takie w przypadku umów innych niż umowa o pracę powinno nastąpić na podstawie treści tej umowy, która winna określać ilość godzin (tygodniowo/miesięcznie) udzielania świadczeń przez pielęgniarkę, lub sposób ustalania tej ilości godzin, wg stanu na 15.09.2015 r.
5. Czy 300 zł, o którym mowa w rozporządzeniu, może być przyznane w formie dodatku? Ja rozumiem, że nie musi to być wliczone do płacy zasadniczej.
W postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 2006 r. (sygn. akt II BP 1/05) wydanym na tle tzw. ‘ustawy 203’ Sąd ten stwierdził, że wynikający z art. 4a ustawy z dnia 16 grudnia 1994 r. o negocjacyjnym systemie kształtowania przyrostu przeciętnych wynagrodzeń u przedsiębiorców oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 1995 r. Nr 1, poz. 2 z późn. zm.) obowiązek doprowadzenia do wzrostu wynagrodzeń pracowników samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej nie może zostać zrealizowany poprzez wypłatę na rzecz pracowników określonych kwot w formie dodatku do wynagrodzenia.
W obecnej sytuacji mamy do czynienia z nieco odmiennym stanem prawnym, jednak brzmienie przepisu § 2 ust. 4 pkt 2 r.o.w.u., mówiące o ‘średnim wzroście wynagrodzenia wraz z innymi składnikami i pochodnymi’ wydaje się wykluczać możliwość wprowadzenia podwyżki w formie dodatku, ponieważ brzmienie § 2 ust. 4 pkt 2 r.o.w.u. jest zbieżne z tym, jakie było przedmiotem oceny Sądu Najwyższego w przedstawionym postanowieniu.
6. Czy koszty ZUS-u ponoszone przez pracodawcę są ujęte w kwocie 300 zł, czy są dodatkowym kosztem jaki ponosi pracodawca?
Na gruncie ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 121 z późn. zm.) – dalej u.s.u.s., 50% składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz 100% składek na ubezpieczenie wypadkowe finansują płatnicy składek ‘ze środków własnych” (art. 16 u.s.u.s.). Jednak w jednym z orzeczeń do ustawy z 22 lipca 2006 r. o przekazaniu środków finansowych świadczeniodawcom na wzrost wynagrodzeń (Dz. U. Nr 149, poz. 1076) Sąd Najwyższy stwierdził, iż wolą ustawodawcy było obciążenie kosztami pracy w powiększonej części wyłącznie NFZ, przy czym istotą tej regulacji było podwyższenie kwoty zobowiązania NFZ wobec świadczeniodawców o kwoty stanowiące dodatkowe koszty wynagrodzeń, bez wpływu na cenę świadczeń (wyrok SN z 6 kwietnia 2011, sygn. akt I CSK 470/10). Zwraca uwagę, iż w wyroku tym, wydanym na kanwie ustawy regulującej zasady przekazywania przez NFZ środków na wzrost wynagrodzeń dla pracowników, Sąd ten wypowiedział się o ‘wszystkich kosztach pracy’, co wskazuje na możliwość zawarcia w wyliczeniach podziału otrzymanej kwoty również składek na ubezpieczenie społeczne opłacanych ze środków własnych płatnika.  Przedstawienie uwarunkowań prawnych podziału środków na podwyżki oraz składników wynagrodzenia jakie mogą zostać nią objęte przekracza jednak ramy odpowiedzi na pytanie.

Iwona Kaczorowska-Kossowska, autorka współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie
Odpowiedzi udzielono 23.09.2015 r.