Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej – podstawa systemu ochrony zdrowia

Obowiązująca od dziesięciu lat ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jest jedną z podstawowych ustaw określających zasady funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej w Polsce pisze we wstępie do drugiego wydania komentarza do tej ustawy redaktor naukowy publikacji Agnieszka Pietraszewska-Macheta.

Ustawa ta zastąpiła ustawę o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia oraz wcześniej obowiązującą ustawę o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym, zastępując tym samym model ubezpieczeniowy modelem mieszanym – przypomina autorka.

„W ten sposób  komentowana ustawa zmieniła charakter systemu. „Ubezpieczeniowość” schodzi na dalszy plan, a podstawowym elementem jest kwestia ustalenia warunków i zakresu udzielania świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych. Taka modyfikacja wynikała z wyroku Trybunału  Konstytucyjnego z dnia 7 stycznia 2004 r., K 14/03, OTK-A 2004, nr 1, poz. 1, który uznając większość przepisów ustawy o Narodowym Funduszu Zdrowia za niezgodne z Konstytucją RP, wskazał, że przyznaje ona obywatelom prawo do świadczeń zdrowotnych niezależnie od tego, czy obywatel jest osobą ubezpieczoną. Wyrok Trybunału Konstytucyjnego zdeterminował zatem ustawowy model systemu ochrony zdrowia, w którym pastwo powinno zapewnić obywatelom realne prawo do ochrony zdrowia,  jednak szczegółowe zasady funkcjonowania systemu określa obecnie obowiązująca ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych  ze środków publicznych” – czytamy we wstępie.

Autorka zauważa, że komentowana ustawa, jak większość regulacji prawnych, ma charakter dynamiczny, co przekłada się na szereg jej nowelizacji, wpływających na kształt systemu, interpretację przepisów oraz pojawiające się nowe problemy praktyczne Przypomina też, że mimo że ustawa ta była już kilkadziesiąt razy nowelizowana, wiele zapowiadanych zmian nie weszło w życie. Należy do nich na przykład likwidacja Narodowego Funduszu Zdrowia, nie wprowadzono również alternatywnych form ubezpieczeń zdrowotnych.

 

„Nie można jednak zapominać o tak istotnych modyfikacjach, jak wprowadzenie z dniem 1 stycznia 2012 r. ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych, która zastąpiła dotychczasowe regulacje ustawy o świadczeniach opieki  zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w zakresie refundacji cen leków i wyrobów medycznych. Ponadto trzeba pamiętać o obowiązującej od 1 stycznia 2013 r. nowelizacji z dnia 27 lipca 2012 r., która zmieniła system weryfikacji uprawnień do świadczeń opieki zdrowotnej, oraz o nowelizacji z dnia 11października 2013 r. istotnie modyfikującej zasady kontraktowania świadczeń opieki zdrowotnej. Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ulega również ważnym zmianom w związku z transpozycją do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/24/UE z dnia 9 marca 2011 r. w sprawie stosowania praw pacjentów w transgranicznej opiece zdrowotnej (Dz.Urz. UE L 88 z 04.04.2011, s.45)” – pisze autorka wstępu.

Autorka przypomina też, że od kilku lat, czyli od wejścia w życie nowelizacji z dnia 25 czerwca  2009 r., wobec określenia wykazu świadczeń gwarantowanych ustalanych w drodze rozporządzeń wydawanych przez ministra właściwego do spraw zdrowia, obowiązuje tzw. pozytywny koszyk świadczeń gwarantowanych, którego główną rolą było precyzyjne wskazanie świadczeń opieki zdrowotnej, które są przedmiotem finansowania ze środków publicznych.

W roku 2014 weszły w życie kolejne gruntowne nowelizacja ustawy: nowelizacja z 21 marca 2014 roku to powrót do starych rozwiązań w zakresie organizacji podstawowej opieki zdrowotnej i praktyk lekarskich internistyczno-pediatrycznych, nowelizacja z 22 lipca 2014 roku to tzw. pakiet kolejkowy, który zmienia zasadniczo kształt systemu finansowania świadczeń opieki zdrowotnej ze środków publicznych nie tylko w zakresie zasad ustalania kolejności dostępu do świadczeń, ich taryfikacji, lecz także planowania potrzeb zdrowotnych oraz zakupu świadczeń, jak również zasad organizacji Narodowego Funduszu Zdrowia, oraz nowelizacja z 10 października 2014 roku wprowadzająca do prawa krajowego dyrektywę transgraniczną.

Autorka przypomina, że wzbogaciło się również orzecznictwo sądów powszechnych i administracyjnych w zakresie stosowania komentowanej ustawy,  co przełożyło się na praktykę Narodowego Funduszu Zdrowia.

Publikacja przeznaczona jest dla pracowników i właścicieli podmiotów leczniczych i praktyk zawodowych mających zawartą umowę o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z Narodowym Funduszem Zdrowia lub zamierzających taką umowę zawrzeć. Może stanowić cenną lekturę dla pracowników Narodowego Funduszu Zdrowia oraz osób ainteresowanych zasadami funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej ze środków publicznych.


Książka jest dostępna w księgarni Profinfo.


Informacje o autorach (redaktorach)

Iwona Kowalska-Mańkowska - radca prawny, przez wiele lat specjalizująca się w problematyce prawnej obrotu gospodarczego, ze szczególnym uwzględnieniem obszaru prawa bankowego; świadczyła pomoc wiodącym bankom krajowym. Doświadczenie zawodowe zdobywała między innymi w organach administracji, prowadząc postępowania administracyjne. Od 1999 r. współpracuje z Mazowiecką Kasą Chorych, a później jej następcą - Narodowym Funduszem Zdrowia.

Agnieszka Pietraszewska-Macheta - radca prawny; praktyk z doświadczeniem w zakresie spraw związanych z prawem medycznym oraz prawem ubezpieczeń zdrowotnych. Od 1998 r. uczestniczy w organizowaniu systemu ubezpieczeń zdrowotnych jako pracownik Małopolskiej Kasy Chorych, Branżowej Kasy Chorych dla Służb Mundurowych i Narodowego Funduszu Zdrowia. Jako wykładowca prowadzi szkolenia na temat ubezpieczeń zdrowotnych. Autorka i współautorka wielu publikacji, w tym m.in. książek: Kontraktowanie świadczeń przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Przepisy, praktyka i orzecznictwo (Warszawa 2014), Komentarz do ustawy o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym oraz przepisy wykonawcze (Warszawa 2000).

Andrzej Sidorko - radca prawny; absolwent Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Od maja 1999 r. prawnik w Mazowieckiej Regionalnej Kasie Chorych, a następnie w Mazowieckim Oddziale Wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia. Współpracował m.in. z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, Ministerstwem Spraw Wewnętrznych i firmami informatycznymi. Autor licznych publikacji (ponad 150) z zakresu ochrony zdrowia oraz ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych.

Krzysztof Urban - pracownik Narodowego Funduszu Zdrowia specjalizujący się w systemie ochrony zdrowia, w szczególności w zakresie kontroli wystawiania i realizacji recept lekarskich; współautor książki Ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych. Komentarz (Warszawa 2014); członek Komisji Ekonomicznej; pracował jako prawnik w Biurze Rzecznika Praw Pacjenta; wykładowca w Centrum Medycznym Kształcenia Podyplomowego.