TK: opodatkowanie nieodpłatnych świadczeń pracowniczych zgodne z Konstytucja RP

Przepisy o opodatkowaniu dochodu pracowników z tytułu nieodpłatnych świadczeń, np. udziału w imprezie integracyjnej, czy dodatkowego ubezpieczenia są zgodne z Konstytucją - uznał Trybunał Konstytucyjny, rozpatrując wniosek Konfederacji Lewiatan. TK wskazał, jak je stosować.

8 lipca 2014 roku Trybunał Konstytucyjny rozpatrywał wniosek Konfederacji Lewiatan w zakresie zgodności z Konstytucją przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, na podstawie których mogą być opodatkowane tzw. świadczenia pozapłacowe.

Trybunał Konstytucyjny wniosku orzekł, że - art. 12 ust. 1 w związku z art. 11 ust. 1 oraz art. 12 ust. 3 w związku z art. 11 ust. 2-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, rozumiane w ten sposób, że „inne nieodpłatne świadczenie" oznacza wyłącznie przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości, otrzymane przez pracownika, są zgodne z art. 2 w związku z art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Wyrok uznaje za niedopuszczalne takie intepretowanie przepisów ustawy o podatku dochodowym które pozwala na opodatkowanie świadczeń pozapłacowych, które nie są zindywidualizowane i skonkretyzowane. Nie uprawnione jest więc opodatkowanie świadczeń tylko z tego powodu, że istnieje możliwość ich wykorzystania przez pracownika, z uwagi na to, że zakupił je pracodawca i to nawet w sytuacji, gdy pracownik nie skorzystał z tych świadczeń lub nie jest możliwe ich indywidualne przypisanie do konkretnego pracownika oraz wycena tego świadczenia.

Orzeczenie daje istotne wytyczne co do sposobu zachowania się pracodawców w przedmiocie kwalifikowania i określania przychodów, a siłą autorytetu Trybunału orzeczenie powinno wpłynąć na ujednolicenie linii orzeczniczej, co de facto doprowadzi do zwiększenia pewności stosowania skarżonych przepisów.

Zdaniem TK nie stanowi przychodu dla pracownika wartość ubezpieczenia w trakcie wykonywania pracy, które stanowi warunek dopuszczenia do pracy. W ocenie Trybunału zastosowanie obiektywnego kryterium kwalifikacji świadczeń prowadzi do wniosku, że dowożenie pracownika do pracy z miejsca zamieszkania, czy też dodatkowe ubezpieczenie może oznaczać zaoszczędzenie wydatku i w konsekwencji stanowić przychód podlegający opodatkowaniu. Podobnie ocenił zakup polis ubezpieczeniowych na rzecz pracowników.

Trybunał zaznaczył przy tym, że przysporzeniem dla ubezpieczonego jest samo posiadanie gwarancji niezależnie od tego, czy w okresie ubezpieczenia zdarzył się wypadek, z którym świadczenie było związane. Samo posiadanie ochrony ubezpieczeniowej jest już korzyścią majątkową niezależnie czy w danym roku konkretny pracownik realnie korzystał ze świadczenia.
Z punktu widzenia przedsiębiorców ważne jest wskazanie przez Trybunał, że obiektywne kryterium wystąpienia po stronie pracownika przychodu nie jest spełnione, gdy pracodawca proponuje pracownikom udział w spotkaniach integracyjnych i szkoleniowych, choćby organizowanych poza miejscem pracy. W tym przypadku nawet jeżeli pracownik uczestniczy w spotkaniu dobrowolnie, to po jego stronie nie pojawia się korzyść. Zdaniem TK nie sposób bowiem zakładać, że gdyby nie kurs lub konferencja organizowana przez pracodawcę, pracownik wydałby własne pieniądze na uczestniczenie w takim przedsięwzięciu. Przeciwko traktowaniu tego rodzaju świadczeń jako przychodów przemawia zdaniem TK fakt, aby korzyść miała rzeczywisty i wymierny charakter. Dodatkowo w uzasadnieniu podkreślone zostało, że korzyść i obowiązek podatkowy muszą być indywidualnie określone.