Stwierdzanie zgonu - modyfikacja zasad postępowania

W Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej opublikowano przyjętą przez Parlament ustawę o zmianie przepisów dotyczących wykonywania zawodu lekarza i przepisów obejmujących pobieranie, przechowywanie i przeszczepianie komórek, tkanek i narządów.

W pierwszej kolejności wskazać należy (co zresztą było motorem zmian) na postulaty lekarzy dotyczące konieczności przeniesienia przepisów obejmujących stwierdzanie zgonu z powodu trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) lub nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie narządów z ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów do ustawy o zawodach lekarza i dentysty. W ocenie specjalistów umiejscowienie przepisów dotyczących śmierci mózgowej w ustawie transplantacyjnej „stwarza w społeczeństwie bardzo niekorzystne wrażenie, że orzekanie śmierci wskutek trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu jak również wskutek nieodwracalnego zatrzymania krążenia jest wykonywane przez lekarzy w celu jak najszybszego pobrania komórek, tkanek i narządów i w ten sposób powoduje to nie tylko opór wśród społeczeństwa dla tej metody postępowania, ale także wśród lekarzy, tym samym tworząc barierę dla rozwoju transplantologii w Polsce”.

Wobec powyższych uwag zdecydowano się na zmianę art. 43 ust. 1 ustawy z 5 grudnia 1996 roku o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz.U. z 2017 r. poz. 125 ze zm.) poprzez ustalenie, że lekarz może stwierdzić zgon na podstawie osobiście wykonanych badań i ustaleń. Lekarz, z wyłączeniem lekarza dentysty, może wystawić kartę zgonu na podstawie dokumentacji badania pośmiertnego przeprowadzonego przez innego lekarza lub inną uprawnioną osobę, a także na podstawie dokumentacji stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu (śmierci mózgu) lub nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie narządów. Do ustawy dodano również zapisy obejmujące procedurę stwierdzania śmierci mózgu i nieodwracalnego zatrzymania krążenia - ma to następować po przeprowadzeniu określonego postępowania przez lekarzy specjalistów. Sposób postępowania prowadzącego do stwierdzenia zgonu oraz przyjęte zasady i kryteria oceny mają być ustalone zgodnie z aktualną wiedzą medyczną przez specjalistów w odpowiednich dziedzinach medycyny powoływanych i odwoływanych przez Ministra Zdrowia. Efekt ich prac zostanie opublikowany w drodze obwieszczenia. Weryfikacja tych zasad będzie dokonywana co 5 lat.

Postępowanie może przeprowadzić dwóch lekarzy specjalistów - przepisy szczegółowo wskazują, jakie specjalności są wymagane w przypadku stwierdzania śmierci mózgu oraz w przypadku nieodwracalnego zatrzymania krążenia poprzedzającego pobranie narządów. Taka decyzja, podjęta przez lekarzy jednomyślnie, jest oczywiście równoznaczna ze stwierdzeniem zgonu.

Do czasu ogłoszenia sposobu i kryteriów stwierdzenia trwałego nieodwracalnego ustania czynności mózgu oraz nieodwracalnego zatrzymania stosuje się kryteria w brzmieniu dotychczasowym.

Ustawę z 24 lutego 2017 roku o zmianie ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty oraz ustawy o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. poz. 767) wejdzie ona w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, czyli 27 kwietnia 2017 roku.

Opracowanie: r. pr. Aleksandra Kosiorek

Źródło: www.dziennikustaw.gov.pl