„Poprzedni ministrowie zdrowia podzielili stanowisko Rzecznika i zapewniali o podjęciu działań zmierzających do doprecyzowania  przepisów ustawy o ochronie zdrowia psychicznego. Niestety problem ten nie został rozwiązany. Obowiązujące przepisy dają sądowi możliwość ustanowienia adwokata z urzędu jednak zdaniem Rzecznika przyznanie pełnomocnika powinno być obligatoryjne i to bez względu na subiektywną ocenę sądu” – czytamy w stanowisku Rzecznika.

Rzecznik Praw Obywatelskich przypomina, że zagwarantowane w Konstytucji oraz Konwencji o Ochronie Praw człowieka i Podstawowych Wolności prawo do rzetelnego procesu nakazuje prowadzenie postępowania w sposób umożliwiający każdemu uczestnikowi skuteczne korzystanie z przysługujących mu praw. Elementem prawa do rzetelnego procesu jest także możliwość zapewnienia każdej osobie, niebędącej w stanie korzystać z przedmiotowych uprawnień, profesjonalnej pomocy prawnej.

Z orzecznictwa Sądu Najwyższego, na które powołuje się Rzecznika, wynika, iż sąd orzekający w przedmiocie umieszczenia w szpitalu psychiatrycznym bez zgody ma obowiązek każdorazowej oceny, czy dana osoba potrzebuje pomocy prawnej z urzędu. Uchybienie temu obowiązkowi prowadzi przy tym do nieważności postępowania.

„Zwrócić jednak należy uwagę, że aby kwestia nieważności postępowania z powodu

wpływającego na prawo do rzetelnego procesu nieustanowienia pełnomocnika z urzędu

mogła zostać zbadana, to osoba pozbawiona tego pełnomocnika sama musi poddać kontroli

sądu odwoławczego niekorzystne dla siebie rozstrzygnięcie. Bez uruchomienia procedury

odwoławczej przez osobę, co do której istnieją wątpliwości co do możliwości samodzielnego korzystania ze środków procesowych, nawet obarczone kwalifikowaną wadą orzeczenie sądu się uprawomocni i wywoła skutek. Skutkiem tym zaś jest czasowe pozbawienie wolności” – podkreśla Rzecznik w swoim stanowisku.

W związku z tym Rzecznik zwrócił się do ministra zdrowia o rozważenie propozycji nowelizacji art. 48 ustawy o ochronie zdrowia psychicznego i przedstawienie stanowiska w sprawie.


Źródło: www.rpo.gov.pl