1. Wstęp

Jest wiele obszarów, w których policja współpracuje z placówkami medycznymi, często są to sytuacje związane z prowadzonym postępowaniem karnym, jak również sytuacje dotyczące prawidłowego funkcjonowania szpitala. Wymieniając obszary wspólnej współpracy należy wskazać następujące sytuacje: pomoc związana z agresywnymi pacjentami, przeprowadzenie badań osób zatrzymanych oraz osób nietrzeźwych, obszary związane z prowadzonym przez policję postępowaniem przygotowawczym. Kwestie dotyczące tej tematyki zostały uregulowane m.in.: w następujących aktach prawnych:

– ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 287, poz. 1687 z późn. zm.) – dalej u.o.p.;

– rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 13 września 2012 r. w sprawie badań lekarskich osób zatrzymanych przez policję (Dz. U. poz. 1102) – dalej r.s.b.l.;

– rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 26 lipca 2005 r. w sprawie sposobu postępowania przy wykonywaniu niektórych uprawnień przez policjantów (Dz. U. Nr 141, poz. 1186 z późn. zm.);

– rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 4 lutego 2004 r. w sprawie trybu doprowadzania, przyjmowania i zwalniania osób w stanie nietrzeźwości oraz organizacji izb wytrzeźwień i placówek utworzonych lub wskazanych przez jednostkę samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 20, poz. 192 z późn. zm.) – dalej jako r.s.t.d.;

– zarządzenie nr 124 Komendanta Głównego Policji z dnia 4 czerwca 2012 r. w sprawie prowadzenia przez Policję poszukiwania osoby zaginionej oraz postępowania w przypadku ujawnienia osoby o nieustalonej tożsamości lub znalezienia nieznanych zwłok oraz szczątków ludzkich (Dz. Urz. KGP poz. 29) – dalej z.s.p.p.;

– wytyczne nr 3 Komendanta Głównego Policji z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie wykonywania czynności dochodzeniowo-śledczych przez policjantów (Dz. Urz. KGP poz. 7 z późn. zm.) – dalej w.w.cz.d.;

– porozumienie między Komendantem Głównym Policji i Zarządem Głównym Górskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego z dnia 5 lutego 2008 r. w sprawie współdziałania Policji z Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym (Dz. Urz. KGP Nr 3, poz. 28).

2. Agresywni pacjenci

Niejednokrotnie w praktyce szpitalnej dochodzi do sytuacji, w której personel medyczny ma do czynienia z agresywnymi pacjentami, są to często osoby nietrzeźwe lub osoby pod wpływem środków odurzających. W przypadku, gdy agresja pacjenta jest skierowana wobec osób bądź mienia szpitala, a nie ma przesłanek do zastosowania przymusu bezpośredniego (przewidzianego w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego, tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 z późn. zm.) – u.o.z.p., konieczna jest interwencja policji. Na policji spoczywa obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa zarówno pacjentom szpitala, agresorowi, jak i personelowi medycznemu (art. 1 ust. 2 pkt 1 u.o.p.).

Kiedy uzasadnione jest wezwanie policji?

Wezwanie policji uzasadnione jest w każdej sytuacji, w której zaistnieje zagrożenie dla życia lub zdrowia osób (w tym również osoby agresywnej), jak i w sytuacji zagrożenia związanego ze niszczeniem mienia bądź groźbami jego zniszczenia. Policja ma obowiązek udzielenia koniecznej pomocy w przypadku, gdy pacjent dopuszcza się zamachu przeciwko życiu i zdrowiu własnemu lub innej osoby, bezpieczeństwu powszechnemu, w sposób gwałtowny niszczy lub uszkadza przedmioty, lub poważnie zakłóca lub uniemożliwia funkcjonowanie placówki medycznej.

W skrajnej sytuacji, gdy pomimo interwencji słownej pacjent nadal nie stosuje się do poleceń policji może ona zastosować przymus bezpośredni na zasadach przewidzianych w art. 16 u.o.p. i ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz. 628). Środki przymusu jakie może zastosować policja to m.in.: użycie odpowiednich technik siły fizycznej, kajdanki, kaftan bezpieczeństwa, pas obezwładniający.

Policja nie jest jednak uprawniona do stosowania przymusu bezpośredniego przewidzianego w ustawie o ochronie zdrowia psychicznego (zob. art. 18 u.o.z.p.), a jedynie do udzielenia niezbędnej pomocy w zakresie swoich kompetencji.

W sytuacji zagrożenia życia bądź zdrowia pacjenta, innych pacjentów, personelu medycznego, w sytuacji, w której może dojść do zniszczenia mienia, policja nie powinna odmówić interwencji.
W przypadku agresywnych pacjentów, policja może dokonać zatrzymania takiej osoby na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555 z późn. zm.), chyba że jej stan zdrowia będzie wymagał podjęcia bądź kontynuowania leczenia.
 

Czy w dokumentacji medycznej należy odnotować zastosowany przez policję przymus bezpośredni?

Przepisy dotyczące dokumentacji medycznej nie wskazują takiego obowiązku. Jednak z uwagi, iż zastosowanie siły fizycznej wobec pacjenta przez policję może mieć dla niego negatywne skutki (siniaki, zwichnięcia kończyn), informacja taka powinna znaleźć swoje odzwierciedlenie w dokumentacji medycznej, a w szczególności, jeżeli pacjent doznał jakiś obrażeń. Informacja taka może być istotna w przypadku złożenia przez pacjenta skargi i ustalenia ewentualnej odpowiedzialności.

3. Uzyskiwanie informacji o zdrowiu pacjenta oraz uzyskiwanie dokumentacji medycznej

Zasadą przyjętą przez polskiego ustawodawcę jest, iż stan zdrowia pacjenta jest objęty tajemnicą związaną z wykonywaniem zawodu medycznego. Odstąpienie od tej zasady wymaga upoważnienia ustawowego. Szczególne zasady odstąpienia od tajemnicy lekarskiej bądź pielęgniarskiej regulują szczegółowo przepisy ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.) – dalej u.p.p.

Dane dotyczące stanu zdrowia pacjenta są tzw. danymi wrażliwymi, placówka medyczna musi dołożyć szczególnej staranności przy ich ujawnianiu i stosować się ściśle do przepisów artykułu 26 ww. ustawy, kierując się zasadą, iż przyjęte tam wyjątki nie powinno się traktować w sposób rozszerzający.

Czy policja może uzyskać dokumentację medyczną?

Zasadą jest, iż policja nie ma ustawowych kompetencji do uzyskania dokumentacji medycznej od placówki medycznej, chyba że sama zleciła przeprowadzenie badań. Policja mogłaby uzyskać dokumentację medyczną w sytuacji, gdyby posiadała upoważnienie pacjenta do jej uzyskania (art. 26 ust. 1 u.p.p.). Analizując treść powołanego powyżej artykułu, upoważnienie to powinno być wystawione na konkretnego funkcjonariusza policji. „Każdy, kto występuje do zakładu opieki zdrowotnej o dokumentację bądź informacje o stanie zdrowia pacjenta, musi legitymować się jego imiennym upoważnieniem w formie pisemnej"1. „Pacjent w każdym przypadku może upoważnić konkretną osobę do zapoznawania się z informacjami dotyczącymi jego stanu zdrowia oraz udzielanych mu świadczeń zdrowotnych na podstawie przedkładanej mu dokumentacji medycznej"2. Ważne jest, aby upoważnienie nie budziło wątpliwości (a więc kto je wystawił, dla kogo zostało wystawione, czy dotyczy całości dokumentacji, czy tylko dokumentacji dotyczącej określonego zdarzenia medycznego).

W trakcie prowadzonych czynności przygotowawczych, teoretycznie zawiadamiający może składając zawiadomienie o przestępstwie, złożyć również odpis dokumentacji medycznej (policjant może uzyskać od składającego zawiadomienie kopii posiadanej przez tę osobę dokumentacji medycznej, istotnej dla oceny zdarzenia, którego dotyczy zawiadomienie o przestępstwie w szczególności skierowania do szpitala, innego zakładu opieki zdrowotnej lub osoby udzielającej świadczeń zdrowotnych poza zakładem, skierowania na badania diagnostyczne i konsultacje, zaświadczenia, orzeczenia, opinii lekarskiej, karty przebiegu ciąży oraz karty informacyjnej z leczenia szpitalnego). Funkcjonariusz policji mógłby być również upoważniony przez taką osobę do uzyskania dokumentacji medycznej – oczywiście tylko tej, która dotyczy zawiadamiającego.

(...)


Fragment komentarza zamieszczonego w całości w publikacji Serwis Prawo i Zdrowie