NSA: Nie trzeba pytać TK o obowiązek szczepień, bo on nie narusza praw obywatelskich

Matka odmawiająca poddania jej dziecku szczepień ochronnych, zawarła w skardze kasacyjnej wniosek o zwrócenie się do TK z pytaniem, czy przepisy o obowiązkowych szczepieniach są zgodne z Konstytucją. Nie było jednak ku temu podstaw. Te regulacje nie prowadzą do naruszenia praw i wolności człowieka - orzekł NSA.

Wojewoda nałożył na skarżącą grzywnę w wysokości 420 zł w celu przymuszenia do poddania jej dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym oraz wezwał do wykonania obowiązku poddania dziecka szczepieniom wskazanym w tytule wykonawczym. Minister Zdrowia utrzymał w mocy to postanowienie. Skarżąca złożyła następnie skargę do sądu administracyjnego, ale Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie ją oddalił.

Czytaj: Sejm projekt odrzucił, ale przeciwnicy szczepień wrócą z innym >>

Wniosek o pytanie do TK

Skarżąca nie zgodziła się z wyrokiem i wniosła skargę kasacyjną. W skardze zawarła wniosek o zwrócenie się z zapytaniem do Trybunału Konstytucyjnego odnośnie zgodności z Konstytucją przepisów dotyczących obowiązkowych szczepień ochronnych. Skarżąca podkreśliła, że przepisy nie przewidują wolności wyboru rodziców co do decyzji o szczepieniu dzieci, choć w większości krajów Unii Europejskiej takie prawo istnieje.

Zarzuty skarżącej

Zdaniem skarżącej, niekonstytucyjnym jest istnienie właściwego rejestru powikłań tzw. "Negatywnych Odczynów Poszczepiennych", wobec braku celowego funduszu przeznaczonego na wsparcie finansowe i rehabilitację osób, u których wystąpiły powikłania. Zwróciła ona uwagę, że Program Szczepień Ochronnych na dany rok jest ogłaszany w formie rozporządzenia, co oznacza, że o wolnościach obywatelskich orzeka się faktycznie z pominięciem przepisów rangi ustawowej. W związku z tym skarżąca domagała się zawieszenia postępowania do czasu wydania rozstrzygnięcia przez TK.

Czytaj: Odra szaleje, konieczna pilna zmiana przepisów>>

Niezasadna skarga

NSA ocenił skargę kasacyjną jako niezasadną. W związku z tym ją oddalił. NSA zauważył, że postępowanie nie było dotknięte nieważnością, a zarzuty skarżącej okazały się nietrafne. Również za niezasadny należało uznać wniosek o zwrócenie się do TK o zbadanie zgodności z Konstytucją regulacji dotyczących kwestii szczepień ochronnych - podkreślił NSA. W związku z tym brak było podstaw do zawieszenia prowadzonego postępowania.

Różne interesy

NSA zaznaczył, że w sprawie obowiązkowych szczepień dochodzi do zderzenia się dwóch interesów: indywidualnego i ogólnospołecznego. Konieczne jest więc odniesienie się do zasady proporcjonalności - jednej z zasad demokratycznego państwa prawnego (art. 2 Konstytucji).

Ochrona zdrowia

W świetle art. 68 ust. 1 Konstytucji każdy ma prawo do ochrony zdrowia. Jednocześnie obywatelom, niezależnie od ich sytuacji materialnej, władze publiczne zapewniają równy dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych (art. 68 ust. 2 Konstytucji). Władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom niepełnosprawnym i osobom w podeszłym wieku. Powyższe wynika z art. 68 ust. 3 ustawy zasadniczej - wskazał NSA.

Ograniczenie z ustawy

Aby chronić społeczeństwo przed zagrożeniami przyjęto, iż szczepienia ochronne w określonych przypadkach są obowiązkowe. Jednocześnie ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla m.in. ochrony zdrowia albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw. Obowiązek szczepień został zaś uregulowany w ustawie - podkreślił NSA.

Przeciwwskazania do szczepień

NSA zauważył też, że przed wykonaniem szczepień pacjent poddawany jest badaniu kwalifikującemu, na podstawie którego ocenia się, czy istnieją przeciwwskazania do zaszczepienia tej osoby. Nie można więc twierdzić, że „obowiązkowość” szczepień prowadzi do naruszenia praw i wolności człowieka. Nie dochodzi też do naruszenia jego godności - zaznaczył NSA.

Prawo unijne

NSA zauważył też, że polskie regulacje dotyczące obowiązkowych szczepień ochronnych nie są sprzeczne z przepisami unijnymi. W orzecznictwie europejskim podnosi się, że obowiązkowość stosowania szczepień nie jest niezgodna z prawem unijnym. Jako sprzeczny z nim może być natomiast oceniony brak zagwarantowanych prawnie środków kompensujących ewentualne niepożądane skutki powikłań u pacjenta. Dochodzenie roszczeń w związku z utratą zdrowia może być dochodzone na drodze cywilnej, natomiast szybszy tryb zapewniłoby prowadzenie spraw tego rodzaju przed sądami administracyjnymi. Tego rodzaju kwestie nie mają jednak wpływu na ocenę, że same szczepienia obowiązkowe są zgodne z prawem - wskazał NSA.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 17 października 2018 r., II OSK 2524/16, LEX nr 2574179.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.