Ministerstwo zdrowia podało założenia Narodowej Strategii Onkologicznej (NSO). To tzw. cancer plan, czyli całościowy program walki z rakiem. Ma wytyczyć kierunki rozwoju systemu opieki onkologicznej na lata 2020-2030, a zaproponowane zmiany mają poprawić wykrywalność nowotworów we wczesnych stadiach, obniżyć umieralność i wydłużyć 5-letnie przeżycia.
Teraz te wyniki są gorsze niż w innych krajach UE. Prof. Piotr Rutkowski, przewodniczący zespołu tworzącego Strategię podał, że w krajach o najlepiej zorganizowanej opiece zdrowotnej 60 proc. chorych na nowotworowy jest wyleczonych. Średnia unijna jest ok. 50 proc., a w Polsce wynosi ok. 45 proc.
Już obecnie w Polsce żyje około 1 miliona osób, u których zdiagnozowano lub wyleczono nowotwór. Niestety około 100 tysięcy Polaków rocznie umiera obecnie z powodu nowotworów, zaś prognozuje się, że w ciągu najbliższych 10 lat liczba pacjentów onkologicznych może wzrosnąć o 28 proc.
Strategia ma ambitny cel zmniejszenia docelowo umieralności na najczęstsze nowotwory. Kładzie nacisk zwłaszcza na działania profilaktyczne, bo około 50 proc. nowotworów można zapobiegać.
- Strategia to dokument, który nakłada na ministra zdrowia i na system obowiązki realizacji bardzo konkretnych celów na najbliższe dziesięć lat – mówi prof. Łukasz Szumowski, minister zdrowia. – Założenia były takie, by to był dokument, który jest praktyczny. W Wielkiej Brytanii taka strategia liczy sobie 30 stron, nasza liczy 60. Wymieniamy w niej pięć najważniejszych obszarów: kadry, profilaktykę, wykrywalność, inwestycje w dostępność oraz naukę i innowacje.
NSO została rozesłana do konsultacji innych ministerstw, po tym etapie ma trafić do konsultacji społecznych. Tworzył ją zespół 29 ekspertów złożony z lekarzy specjalistów, ale także przedstawicieli organizacji pacjenckich.
Ministerstwo Zdrowia: Szczepienia przeciwko HPV mogą być wprowadzone do refundacji - czytaj tutaj>>
Szczepienia przeciwko HPV
Jak podkreśla minister Szumowski ważne jest, że strategia zakłada rozpoczęcie refundacji szczepień HPV przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego, powodującego raka szyjki macicy, wśród dziewczynek od 2021 roku. Szczepienia miałyby być nie obowiązkowe. Przeznaczone dla dziewczynek w wieku od 9 do 14 lat.
Strategia zakłada także, że w 2026 r. miałby się rozpocząć proces szczepień HPV przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego dla chłopców w wieku 9-14 lat. Sławomir Gadomski, wiceminister zdrowia podał, że by zaszczepić jeden rocznik dziewczynek potrzebne jest ok. 90 mln zł.
Cena promocyjna: 96.75 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Podatek od cukru i syropu od 2022 roku
Podatek akcyzowy od nadmiernej ilości cukrów w produktach spożywczych miałby zostać wprowadzony do końca 2022 r.
- Mam nadzieję, że uda nam się go wprowadzić szybciej – mówi Szumowski. – Nie wyważamy otartych drzwi. Rozwiązań technicznych jest dużo. Chodzi nam o to, by zająć się wszystkim, co jest słodzone.
Szumowski podkreślał, że taki podatek zostanie wprowadzony nie jako źródło dodatkowych dochodów państwa, ale jako sposób na to, by obniżyć spożycie substancji, które nie są korzystane dla zdrowia. Gadomski dodał, że „syrop glukozowo-fruktozowy będzie można objąć jeszcze wyższą stawką podatku niż cukier”.
E-papierosy - zagrożeniem dla młodzieży - czytaj tutaj>>
Zakaz reklamy papierosów i e-papierosów
Strategia przewiduje także wzrost cen wyrobów zawierających nikotynę oraz równe i wysokie ich opodatkowanie. Do 2028 r. akcyza na wyroby tytoniowe miałaby wzrosnąć do wartości 75 proc.
Zakłada się także wprowadzenie zakazu reklamy papierosów, ale także nowych wyrobów tytoniowych oraz e-papierosów w miejscach sprzedaży, np. na stacjach benzynowych czy sklepach.
W 2024 r. miałby zostać wprowadzony obowiązek stosowania jednolitych opakowań tytoniu (tzw. plain packages).
Budżet 5 mld zł na 10 lat
Minister Szumowski podał, że na walkę z rakiem zostanie przeznaczone dodatkowe 2,5 mld zł przez 10 lat. Zostaną one dodane do pieniędzy zarezerwowanych już na ten cel w ramach Narodowego Programu Zwalczania Chorób Nowotworowych, który zostanie „wchłonięty” przez strategię. Dzięki temu budżet strategii ma wynieść 5 mld zł na 10 lat.
Założenie jest takie, że przyjęcie przez Radę Ministrów Narodowej Strategii Onkologicznej w drodze uchwały będzie równoznaczne z utratą mocy prawnej przepisów powołujących programu wieloletniego na lata 2016‒2024 pod nazwą „Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych”. Jednocześnie środki finansowane w wysokości ok. 250 mln zł dotychczas dedykowane na realizację NPZChN staną się środkami na realizację NSO.
Co ważne większe pieniądze na onkologię pojawić się mają dopiero w 2021 r. Budżet na 2020 r. ma wynosić tylko 250 mln zł.
Więcej badań profilaktycznych
Strategia zakłada wprowadzenie kilku nowych programów profilaktycznych. Jeden z ich dotyczy wykrywania raka jelita grubego.
- Badania krwawienia z przewodu pokarmowego, czyli badanie kału na krew utajoną, dają lepszy efekt niż kolonoskopia, bo ludzie się jej boją i nie chcą się zgłaszać – mówi Szumowski. – Takie badania są proste i łatwe do zrobienia.
Szumowski podkreśla, że paski na badanie krwi utajonej będzie mógł lekarz rodzinny rozdać swoim pacjentom z grup ryzyka i dzięki temu szybciej będzie można wykryć pacjentów z rakiem jelita grubego.
Test DNA obok cytologii?
Strategia zakłada także wprowadzenie nowych badań przesiewowych w raku płuca z wykorzystaniem niskodawkowej tomografii komputerowej. Taki program przesiewowy w raku płuca rozpoczął się już w ramach pilotażu, przeznaczono na niego 20 mln zł. Eksperci podkreślali, że badania z użyciem niskiej dawki promieniowana tomografii komputerowej pozwalają wykryć już bardzo małe zmiany.
Dokument zakłada także wprowadzenie wykrywanie DNA wirusa brodawczaka ludzkiego HPV w ramach profilaktyki raka szyjki macicy. Gadomski podał, że chcieliby zacząć robić takie badania pilotażowo w przyszłym roku.
- Strategia zakłada, że testy DNA-HPV miałby być dostępne od 2021 roku, ale podchodzimy do tego z chłodną głową – mówi Sławomir Gadomski, wiceminister zdrowia. – Przed nami ocena Agencji Technologii Medycznych.
Badania profilaktyczne w poz i medycynie pracy
By poprawi skuteczność profilaktyki wtórnej, proponowane jest włączenie do realizacji programów przesiewowych lekarzy POZ i medycyny pracy. Dzięki temu ma poprawić się skuteczność badań przesiewowych w kierunku nowotworów jelita grubego, piersi, szyjki macicy, płuca.
W Polsce obserwuje się niską zgłaszalność do badań. W 2018 r. 39 proc. kobiet objętych programem profilaktyki raka piersi zgłosiło się na mammografię. Jeszcze gorzej jest, jeśli chodzi o profilaktykę raka szyjki macicy, w 2018 r. tylko 17 proc. kobiet skorzystało z cytologii w ramach programu.
Strategia zakłada, że do końca 2024 r. zwiększy się zgłaszalność na badania przesiewowe np. w kierunku raka piersi z 40 do 60 proc., a do końca 2027 r. do 75 proc. Więcej osób ma się zgłaszać także na inne badania profilaktyczne dzięki zwiększeniu zaangażowania lekarzy rodzinnych i medycyny pracy. Już od nowego roku planowane są premie finansowe dla lekarzy poz, którzy będą wysyłać pacjentów z grup podwyższonego ryzyka na badania przesiewowe.
Strategia wprowadza także nowość - specjalne narzędzia motywacyjne mają mieć także lekarze medycyny pracy, by objąć pracowników z grup podwyższonego ryzyka badaniami przesiewowymi.
Wymiana mammografów na cyfrowe
Ministerstwo zdrowia daje sobie trzy lata na wymianę mammografów na cyfrowe, teraz jedna trzecia sprzętów jest w takiej wersji.
Strategia zakłada także, że będzie więcej kontroli jakości wykonywanych badań mammograficznych na poziomie podstawowym, a od 2023 r. zaostrzy „kryteria wejścia” realizacji programu badań mammograficznych, ale także cytologicznych.
Wymienione miałyby zostać także endoskopy stosowane w badaniach kolonoskopowych tak, by osiągnąć odsetek endoskopów wysokiej rozdzielczości na poziomie 100 proc.
Więcej onkologii na studiach
Dokument zakłada także zmiany w programie szkolenia studentów medycyny. - Mówimy o nowych standardach kształcenia na studiach. Chcemy, by onkologii było więcej w programach kształcenia – podkreśla Sławomir. – Dzisiaj jest bardzo mało, a mówimy o drugiej chorobie cywilizacyjnej na świecie.
Wiceminister podał, że będą chcieli także na egzaminach zwiększyć liczbę pytań z onkologii. - Dajemy sobie na dwa najbliższe lata, by uporać się ze zmianami w kształceniu – powiedział minister Gadomski.
Natomiast jego szef Łukasz Szumowski podkreśla, że pokutuje nadal przeświadczenie, że w onkologii lekarz nie może się związać z pacjentem, bo on szybko umiera. – Przecież nowotwory to już choroby przewlekłe, w których pacjent jest pod opieką lekarza latami, a to zupełnie zmienia obraz tej specjalizacji – mówi Szumowski.
Zmiana systemu opieki
By pacjent mógł liczyć na taki sam poziom opieki, niezależnie od miejsca zamieszkania, zaproponowano zmiany w opiece nad chorym. Narodowa Strategia Onkologiczna zakłada reorganizację systemu udzielania świadczeń. Ma się ona opierać na wprowadzeniu w całej Polsce Krajowej Sieci Onkologicznej (KSO), ustanawiającej nowe struktury organizacji i zarządzania opieką onkologiczną. Jej pilotaż trwa obecnie w czterech województwach.
Wdrożone mają być także nowe modele organizacyjne opieki nad pacjentami („Cancer Units”) dla kluczowych nowotworów: raka płuca, raka jelita grubego, nowotworów ginekologicznych, nowotworów urologicznych. Resort podał, że chciałby, by w 2020 r. zaczęły działać wyspecjalizowane ośrodki dla raka jelita i płuca.
Breast Cancer Unit ruszyły od 1 października br., jednak z powodu nierealnych wymagań, zamiast 50 ośrodków, taki kompleksowe leczenie dla kobiet z rakiem piersi proponuje tylko 6 placówek w Polsce.
Długa rozmowa z MEN o nowym przedmiocie
Strategia zakłada wprowadzenie do szkół nowego przedmiotu „Wiedza o zdrowiu” od 2022 r. O taki nowy przedmiot zabiegał m.in. Rzecznik Praw Pacjenta, jednak Ministerstwo Edukacji Narodowej mówiło, że nie jest zainteresowane tym, by w podstawie programowej pojawił się nowy przedmiot.
- Widzimy potrzebę wprowadzenia lekcji o zdrowiu, dlatego wrócimy do rozmów z MEN – mówi wiceminister Gadomski. – To nie musi być już. Niech teraz w ramach istniejących programów np. w formie godzin wychowawczych wdrożyć pewne lekcje o zdrowiu - dodaje.
Standardy postępowania, bo duże różnice między regionami
Do końca 2022 r. miałyby zostać opracowane i wprowadzone standardy organizacyjne dla procedur diagnostyczno-terapeutycznych w kluczowych nowotworach złośliwych.
To ma pomóc wyeliminować negatywne zjawiska w onkologii takie jak fragmentacja opieki, rozproszenie świadczeń i ośrodków onkologicznych, które w ostatnich latach wpływały na jakość leczenia onkologicznego, a co za tym idzie na szanse pacjentów na wyjście z choroby nowotworowej. Niestety obecny system opieki sprawia, że skuteczność leczenia chorych na nowotwory w Polsce mierzona wskaźnikiem przeżyć wykazuje na duże różnice między regionami.
Dla przykładu, w okresie 2010–2014 współczynnik 5-letnich przeżyć netto chorych na nowotwory złośliwe piersi wahał się od 70 proc. w województwie podkarpackim do 80 proc. w województwie mazowieckim; na nowotwory złośliwe gruczołu krokowego od 72 proc. w województwie opolskim do 84 proc. w pomorskim.
Portal dla pacjentów
Uruchomiony zostanie Narodowy Portal Onkologiczny, który umożliwi pacjentom i pracownikom medycznym uzyskanie dostępu do informacji o sposobie, miejscu i skuteczności diagnostyki i leczenia onkologicznego dla chorych i lekarzy oraz oceny jakości leczenia w poszczególnych nowotworach u świadczeniodawców. Za jego powstanie ma być odpowiedzialny Narodowy Instytut Onkologiczny – Państwowy Instytut Badawczy, czyli Centrum Onkologii w Warszawie.
Nowe przepisy mają podwoić skalę badań klinicznych - czytaj tutaj>>
Pieniądze na inwestycje w naukę i innowacje
Kluczowa rola w rozwoju badań klinicznych przypisana została Agencji Badań Medycznych. Agencja ma być podmiotem odpowiedzialnym za finansowanie wartościowych i innowacyjnych badań dających nadzieję na o wysoki potencjał skuteczności.
Strategia zakłada, że do końca 2024 r. zwiększy się odsetek pacjentów onkologicznych biorących udział w badaniach klinicznych z 4 do co najmniej 6 proc., a do końca 2029 r. zwiększymy odsetek do poziomu 8 proc.
Także odsetek niekomercyjnych badań klinicznych realizowanych w Polsce w stosunku do wszystkich rejestrowanych badań ma być zwiększony w ciągu kilku najbliższych lat z obecnych 2 do min. 10 proc.
Strategia zakłada, że do 2024 r. zwiększy się dwukrotnie liczba pacjentów onkologicznych uczestniczących w Polsce w badaniach wczesnych faz oraz zwiększy się liczba funkcjonujących w Polsce ośrodków badań wczesnych faz.
Zmiany przewidują także, że zostanie uchwalona ustawa o biobankowaniu, a do 2024 r. zbudowana w Polsce sieć biobanków onkologicznych i doprowadzi się do otwarcia badań klinicznych opartych o biomarkery i nakierowanych na terapie celowane (tzw. badania koszykowe – basket studies) w oparciu o analizy molekularne nowotworów budując w ten sposób narodową platformę onkologii precyzyjnej we współpracy międzynarodowej.
Agencja Badań Medycznych ma doprowadzić do tego, by do 2024 r. powstały w Polsce co najmniej 4 certyfikowane centra wsparcia badań klinicznych.
Cena promocyjna: 96.75 zł
|Cena regularna: 129 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
