Wirus małpiej ospy powraca tak naprawdę po dwóch latach - wcześniej wzrost zakażeń zaobserwowano w 2022 r. Wówczas 173 przypadki tej choroby wykryto również w Polsce. Zdecydowanie najbardziej choroba szerzy się jednak w Afryce. Powodem, dla którego Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) po raz drugi uznaje małpią ospę za zagrożenie jest to, że nowy wariant (Klad II) wydaje się szybciej rozprzestrzeniać, jest też bardziej zjadliwy. Dyrektor Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na Europę Hans Kluge zaznaczył jednak, że zdecydowanie nie ma powodów do paniki, bo transmisja wirusa jest pod kontrolą. Nie zmienia to oczywiście faktu, że trzeba wypracować systemowe zasady reagowania na kryzys. - Małpia ospa nie jest nowym Covid-19 - podkreślił Kluge. 

Choroba głównie w Afryce 

Jak wskazuje resort zdrowia w uaktualnionych informacjach o chorobie mpox, czyli tzw. małpiej ospie, jest to choroba zakaźna wywoływana przez MPXV, który występuje w kilku wariantach (tzw. klady). Warianty te (klady Ia i Ib oraz II) różnią się zakaźnością, rozpowszechnieniem geograficznym oraz powodują zachorowania o zróżnicowanym przebiegu klinicznym. W większości przypadków zakażeń obserwuje się łagodne lub umiarkowanie nasilone objawy kliniczne, a zachorowania kończą się całkowitym wyzdrowieniem. Np. podczas epidemii mpox w krajach UE w latach 2022-2024 zarejestrowano ponad 22 tys. przypadków zakażeń MPXV. Przebieg kliniczny większości zachorowań był łagodny, odsetek hospitalizacji wyniósł jedynie 7 proc. Zgłoszono 10 zgonów, wszystkie zgony dotyczyły osób z obniżoną odpornością w przebiegu poważnych chorób przewlekłych, często nieleczonych.

Poważniejsza jest sytuacja w Afryce, która nadal pozostaje głównym miejscem, w którym szerzy się wirus. Na świecie w okresie od 2022 r. do lipca 2024 r. zaraportowano ponad 99 tys. potwierdzonych zachorowań na mpox w 116 państwach, oraz 208 zgonów. Jak przypomina resort zdrowia, w dniu 15 sierpnia 2024 r. w Szwecji zgłoszono pierwszy w UE/EOG jeden przypadek zakażenia MPXV wywołanego kladem Ib wirusa u mężczyzny, który powrócił z Afryki. Natomiast według najnowszych danych ECDC w dniu 22.08.2024 r. Tajlandia potwierdziła pierwszy zawleczony z Demokratycznej Republiki Konga przypadek zakażenia kladem I wirusa mężczyzny, który jest turystą z regionu europejskiego. WHO ocenia jednak, że prawdopodobne jest zawleczenie do innych państw większej liczby zakażeń kladem I. Dlatego ważne jest, aby kraje europejskie były przygotowane do działania i wykrywania nowych zakażeń. Powinny też wdrożyć działania zapobiegające  dalszej transmisji zakażenia. Z tego powodu w Polsce opracowano plan działań profilaktycznych. 

Obserwacja i szczepienia 

Jak wynika z wytycznych opracowanych przez prof. dr hab. n. med. Miłosza Parczewskiego, konsultanta krajowego w dziedzinie chorób zakaźnych, działania w Polsce na razie powinny polegać przede wszystkim na dalszym prowadzeniu nadzoru epidemiologicznego i bieżącym dostosowanie działań zgodnie z epidemiologią mpox. Zaleca on jednak również wprowadzenie monitorowania mpox w ściekach, szczególnie w okolicy lotniska Chopina w Warszawie, co pozwoli na monitoring, czy wirus jest obecny w populacjach polskich i podróżujących przez Polskę. Istotna jest też izolacja osób, które mogły mieć styczność z wirusem i mających objawy choroby (np. po powrocie z krajów afrykańskich). Szczepienia przeciw mpox w Polsce są wykonywane szczepionką JYNNEOS, Bavarian Nordic A/S (0,5 ml na dawkę) przedekspozycyjnie i poekspozycyjnie w grupie osób narażonych, tj. u osób z bliskiego kontaktu, personelu medycznego i laboratorium. Są one dobrowolne, a decyzja o ewentualnym podaniu podejmowana jest indywidualnie po ocenie korzyści i ryzyka, uwzględniając rodzaj kontaktu i czasu, jaki upłynął od ekspozycji, wiek oraz dane z wywiadu dotyczące statusu immunologicznego i czynników zwiększających ryzyko ciężkiego przebiegu mpox.

Małpia ospa - objawy choroby 

Małpią ospą można zarazić się przede wszystkim przy bezpośrednim kontakcie z zakażonymi zwierzętami, poprzez ich krew lub płyny ustrojowe (głównie: wiewiórki, króliki, ale również zakażone myszy czy szczury), albo w wyniku pogryzienia przez zakażone zwierzę. W Europie nie wykryto jednak jeszcze przypadków zakażonych zwierząt - taki sposób zarażenia jest znany na razie w Afryce. Chorobą można się jednak zarazić również od człowieka, drogą kropelkową lub z krwią i wydzielinami w czasie bezpośredniego kontaktu z osobą zakażoną, przez śluzówki, albo poprzez kontakty seksualne.

Objawy mpox pojawiają się zwykle w ciągu 6–13 dni (do 21 dni) po zakażeniu. Objawy kliniczne choroby obejmują:

  • gorączkę (>38˚C),
  • bóle pleców, mięśni i głowy,
  • osłabienie, wyczerpanie,
  • dreszcze,
  • powiększenie węzłów chłonnych (uogólnione lub miejscowe),
  • wysypkę (grudki) na skórze i owrzodzenia na błonie śluzowej. 

W okresie 3 dni od wystąpienia objawów wstępnych rozwija się wysypka (kolejno w postaci plamek, grudek, pęcherzyków, krostek, strupków aż do odpadnięcia). Wysypka utrzymuje się ok. 2-4 tygodnie, a po odpadnięciu strupów może pozostawić głębokie blizny, które zanikają w okresie 1-4 lat. Liczba zmian skórnych może wynosić od zaledwie kilku do kilkuset, liczba i jest zwykle skorelowana z nasileniem ciężkości przebiegu choroby.

Czytaj też w LEX: Postępowanie z pacjentem z zakażeniem/podejrzeniem zakażenia małpią ospą >

Chory w izolacji 

Jak przypomina resort zdrowia, osoba, u której wystąpią objawy mogące wskazywać na zakażenie wirusem MPXV powinna skontaktować się z lekarzem. Lekarz podejmuje decyzję o dalszym postępowaniu diagnostycznym. W Polsce dostępna jest diagnostyka laboratoryjna w kierunku MPXV. Osoby zakażone podlegają zgodnie z decyzją lekarza izolacji domowej, lub w przypadkach uzasadnionych stanem klinicznym – hospitalizacji. Natomiast osoby z bliskiego kontaktu z osobami zakażonymi powinny być poddane nadzorowi epidemiologicznemu lub kwarantannie. Rozpoznanie zachorowania mpox przez lekarza podlega zgłoszeniu do organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej, które prowadzą także dochodzenie epidemiologiczne w zakresie osób narażonych na kontakt z osobami chorymi.

Nie ma dedykowanego leku na mpox - leczenie chorych jest objawowe. 

Zobacz też w LEX: Projekty ustaw i rozporządzeń z zakresu prawa ochrony zdrowia >

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.