Lekarz nie zawsze ma obowiązek udzielenia pomocy w przypadku nagłego zdarzenia poza szpitalem

Lekarz zatrudniony w szpitalu nie zawsze ma obowiązek udzielenia pomocy w przypadku nagłego zdarzenia poza terenem szpitala. W takim przypadku należy wziąć pod uwage wszystkie okoliczności zdarzenia.

Pytanie

Czy lekarz zatrudniony w szpitalu majobowiązek udzielenia pomocy pacjentowi w przypadku nagłego zdarzenia (na przykład wypadku samochodowego czy utraty przytomności) na terenie szpitalnego parkingu lub poza terenem szpitala (na przykład na skrzyżowaniu ulic)? Czy może lub musi opuścić szpital w celu udzielenia pomocy? Jaki jest zakres jego odpowiedzialności w tym zakresie?
 
Odpowiedź
 
Lekarz wykonujący zawód na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej udziela świadczeń zdrowotnych w miejscu określonym w umowie, regulaminie pracy lub w inny sposób wskazanym przez pracodawcę lub zleceniodawcę. Zasadniczo lekarz zatrudniony w szpitalu udziela świadczeń w określonym oddziale szpitala (kilku oddziałach szpitalnych) czy poradni przyszpitalnej. Natomiast udzielanie świadczeń w innym miejscu nie należy do jego obowiązków pracowniczych (czy obowiązków wynikających z umowy cywilnoprawnej) i nie może on samodzielnie (bez zgody lub polecenia przełożonych) opuścić miejsca pracy, zwłaszcza gdy jest jedynym lekarzem obecnym na oddziale. Udzielenie pomocy osobie poza szpitalem należy do powołanych do tego osób i jednostek, takich jak na przykład zespół ratownictwa medycznego.

Są to jednak ogólne reguły ogólne, które w niektórych sytuacjach mogą lub wręcz muszą być traktowane elastycznie. Umowa czy regulamin mogą bowiem przewidywać, że lekarz ma obowiązek udzielania świadczeń także w innym miejscu, nie tylko w szpitalu. Gdy nie ma takiego zapisu, w sytuacji tego wymagającej, gdy na przykład przed wejściem do szpitala znajduje się osoba w stanie zagrażającym życiu lub zdrowiu, a najbliższa jednostka ratownicza znajduje się w znaczniej odległości, polecenie udzielenia takiej osobie pomocy może wydać przełożony lekarza.

Ponadto lekarz ma obowiązek udzielania pomocy lekarskiej w każdym przypadku, gdy zwłoka w jej udzieleniu mogłaby spowodować niebezpieczeństwo utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia oraz w innych przypadkach niecierpiących zwłoki, co wynika z art. 30 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 z późn. zm.).

Przepis ten ma charakter bezwzględny i jego zastosowanie jest niezależne od tego, czy osoba znajdująca się w stanie zagrożenia jest pacjentem szpitala lub prywatnym pacjentem lekarza, czy jest ubezpieczona, czy lekarz jest w trakcie pracy, czy na urlopie. Naruszenie przez lekarza tego przepisu może spowodować pociągniecie go do odpowiedzialności karnej, cywilnej lub zawodowej. Każdy z tych rodzajów odpowiedzialności jest od siebie niezależny.

W przypadku odpowiedzialności karnej w grę może wchodzić odpowiedzialność między innymi za nieudzielenie pomocy człowiekowi znajdującemu się w stanie grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia lub ciężkim uszczerbkiem na zdrowiu (art. 162 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny, Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.) lub narażenie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 160 Kodeksu karnego).

Oceniając zachowanie lekarza na podstawie art. 30 ustawy o zawodzie lekarza trzeba brać pod uwagę także to, czy lekarz mógł udzielić pomocy bezzwłocznie, to znaczy, czy znajdował się w tym samym miejscu lub blisko osoby potrzebującej pomocy, na przykład  na terenie parkingu szpitalnego, na skrzyżowaniu ulic, przy którym stoi szpital itd. Informacja o wezwaniu jednostek ratownictwa medycznego nie jest wystarczająca do odmowy udzielenia pomocy, jeżeli jednostki te jeszcze nie przybyły na miejsce. Również wykonywanie obowiązków służbowych w szpitalu nie zwalnia z powyższego obowiązku, chyba że z uwagi na istniejące zagrożenie dla życia lub zdrowia pacjentów szpitala nie można pozostawić ich bez opieki lekarskiej lub w chwili powzięcia informacji o osobie wymagającej pomocy w stanie nagłym lekarz był w trakcie udzielania świadczenia zdrowotnego i nie mógł zaniechać jego udzielania bez szkody dla pacjenta. Obowiązek udzielenia pomocy dotyczy stanów nagłych, a więc w sytuacji, gdy w ocenie lekarza zwłoka w udzieleniu pomocy nie stwarza niebezpieczeństwa utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu osoby potrzebującej pomocy lekarz ten, będący w trakcie wykonywania obowiązków służbowych w szpitalu, nie jest zobowiązany do opuszczenia miejsca pracy.

Podejmując decyzję o udzieleniu lub zaniechaniu udzielenia pomocy osobie w stanie nagłym lekarz musi więc wziąć pod uwagę znane mu informacje o zdarzeniu, stan zdrowia pacjentów szpitala, możliwość zapewnienia im opieki przez innych lekarzy, itp. W razie wątpliwości należy kierować się zasadą, że najważniejsze jest zdrowie pacjenta.
 
Odpowiedź pochodzi z Serwisu Prawo i Zdrowie