Ministerstwo Zdrowia opublikowało w dniu 19 października 2015 r. program szczepień ochronnych na rok 2016. Program zawiera między innymi zmiany w wytycznych dotyczących szczepień przeciwko OSTREMU NAGMINNEMU PORAŻENIU DZIECIĘCEMU (POLIOMYELITIS), a także wprowadza zmiany do kręgu osób, którym zaleca się wykonanie niektórych szczepień ochronnych.
Program został opublikowany komunikacie Głównego Inspektora Sanitarnego z dnia 16 października 2015 r. w sprawie Programu Szczepień Ochronnych na rok 2016 (Dz. Urz. MZ poz. 63). Wśród zmian w szczepieniach obowiązkowych dzieci i młodzieży według wieku wskazać należy między innymi:
- zmianę w szczepieniu przeciwko POLIOMYELITIS w 5-6 miesiącu życia (po 6-8 tygodniach od poprzedniego szczepienia): druga dawka szczepienia podstawowego (wcześniej: druga dawka), która dokonywana jest teraz szczepionką inaktywowaną IPV poliwalentną (1,2,3 typ wirusa) jednocześnie z trzecią dawką szczepienia podstawowego przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI, KRZTUŚCOWI;
- zmianę w szczepieniu przeciwko POLIOMYELITIS (szczepienie przypominające), doustnie (według wskazań producenta szczepionki), domięśniowo lub podskórnie (według wskazań producenta szczepionki) w okresie przedszkolnym (6 rok życia) poprzez wskazanie, iż dokonywana jest szczepionką atenuowaną OP V poliwalentną (1,2,3 typ wirusa) oraz, iż należy szczepić do wyczerpania zapasów szczepionki lecz nie dłużej, niż do dnia 31 marca 2016 roku. Od dnia 1 kwietnia 2016 roku należy szczepić wyłącznie szczepionką inaktywowaną IPV poliwalentną (1,2,3 typ wirusa);
- dodanie tabelki, która obejmuje wariant szczepień z użyciem szczepionki wysoko kojarzonej DTaP-IPV-Hib.
Do zmian w szczepieniach obowiązkowych osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie należą:
- dodanie obowiązku szczepienia przeciwko WIRUSOWEMU ZAPALENIU WĄTROBY typu B (WZW typu B) dla osób w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz osób dializowanych. Ponadto wskazano, iż u osób w fazie zaawansowanej choroby nerek z filtracją kłębuszkową poniżej 30 ml/min oraz u osób dializowanych dawki przypominające należy podawać według wskazań producenta szczepionki oraz zaleceń lekarza, jeśli stężenie przeciwciał anty HBs jest poniżej poziomu ochronnego (10 j.m./l). Zaleca się badanie poziomu przeciwciał co 6-12 miesięcy;
- zmiana kręgu obowiązku poddania się szczepieniu przeciwko OSPIE WIETRZNEJ, poprzez dodanie, iż wskazany obowiązek dotyczy dzieci:
1) do ukończenia 12 roku życia:
a) z upośledzeniem odporności o wysokim ryzyku ciężkiegoprzebiegu choroby,
b) z ostrą białaczką limfoblastyczną w okresie remisji,
c) zakażone HIV,
d) przed leczeniem immunosupresyjnym lub chemioterapią;
2) do ukończenia 12 roku życia z otoczenia osób określonych w pkt 1, które nie chorowały na OSPĘ WIETRZNĄ;
3) do ukończenia 12 roku życia, innych niż wymienione w pkt 1 i 2, przebywających w:
a) zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych,
b) zakładach opiekuńczo-leczniczych,
c) rodzinnych domach dziecka,
d) domach dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży,
e) domach pomocy społecznej,
f) placówkach opiekuńczo-wychowawczych,
g) regionalnych placówkach opiekuńczo-terapeutycznych,
h) interwencyjnych ośrodkach preadopcyjnych;
4) innych niż wymienione w pkt 1-3, przebywających w żłobkach lub klubach dziecięcych.
W szczepieniach zalecanych - niefinansowanych ze środków znajdujących się w budżecie ministra właściwego do spraw zdrowia wprowadzono zmiany polegające na:
- zmianie kręgu osób, którym szczególnie polecana jest szczepionka przeciwko GRYPIE:
1. Ze wskazań klinicznych i indywidualnych:
1) przewlekle chorym dzieciom (powyżej 6 miesiąca życia) i dorosłym, szczególnie chorującym na niewydolność układu oddechowego, astmę oskrzelową, przewlekłą obturacyjną chorobę płuc, niewydolność układu krążenia, chorobę wieńcową (zwłaszcza po przebytym zawale serca), niewydolność nerek, nawracający zespół nerczycowy, choroby wątroby, choroby metaboliczne, w tym cukrzycę, choroby neurologiczne i neurorozwojowe;
2) osobom w stanach obniżonej odporności (w tym pacjentom po przeszczepie narządów lub tkanek) i chorym na nowotwory układu krwiotwórczego;
3) dzieciom z grup ryzyka od 6 miesiąca życia do 18 roku życia, szczególnie zakażonym wirusem HIV, ze schorzeniami immunologiczno-hematologicznymi, w tym małopłytkowością idiopatyczną, ostrą białaczką, chłoniakiem, sferocytozą wrodzoną, asplenią wrodzoną, dysfunkcją śledziony, po splenektomii, z pierwotnymi niedoborami odporności, po leczeniu immunosupresyjnym, po przeszczepieniu szpiku, przed przeszczepieniem lub po przeszczepieniu narządów wewnętrznych, leczonym przewlekle salicylanami;
4) dzieciom z wadami wrodzonymi serca zwłaszcza sinicznymi, z niewydolnością serca, z nadciśnieniem płucnym;
5) kobietom w ciąży lub planującym ciążę.
2. Ze wskazań epidemiologicznych - wszystkim osobom od 6 miesiąca życia do stosowania zgodnie z Charakterystyką Produktu Leczniczego, w szczególności:
1) zdrowym dzieciom w wieku od 6 miesiąca życia do 18 roku życia (ze szczególnym uwzględnieniem dzieci w wieku od 6 do 60 miesiąca życia);
2) osobom w wieku powyżej 55 lat;
3) osobom mającym bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi w wieku poniżej 6 miesiąca życia oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi (w ramach realizacji strategii kokonowej szczepień);
4) pracownikom ochrony zdrowia (personel medyczny, niezależnie od posiadanej specjalizacji oraz personel administracyjny), szkół, handlu, transportu;
5) pensjonariuszom domów spokojnej starości, domów pomocy społecznej oraz innych placówek zapewniających całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, w szczególności przebywającym w zakładach opiekuńczo-leczniczych, placówkach pielęgnacyjno-opiekuńczych, podmiotach świadczących usługi z zakresu opieki paliatywnej, hospicyjnej, długoterminowej, rehabilitacji leczniczej, leczenia uzależnień, psychiatrycznej opieki zdrowotnej oraz lecznictwa uzdrowiskowego;
- zmianie kręgu osób, którym szczególnie polecane szczepienie przeciwko BŁONICY, TĘŻCOWI, KRZTUŚCOWI na:
1. Dzieci, które nie otrzymały dawki przypominającej szczepionki błoniczo-tężcowo-krztuścowej (DTaP) w 6 roku życia.
2. Młodzież w wieku 14 i 19 lat zamiast dawki przypominającej szczepionki błoniczo-tężcowej (Td).
3. Wszystkie osoby dorosłe pojedynczą dawką przypominającą co 10 lat zamiast dawki przypominającej szczepionki błoniczo-tężcowej (Td).
Ze wskazań epidemiologicznych:
1) personelowi medycznemu mającemu kontakt z noworodkami i niemowlętami;
2) osobom w podeszłym wieku, które ze względu na wykonywane zajęcia są narażone na zakażenie;
3) kobietom planującym ciążę lub w ciąży (po 28 tygodniu ciąży);
4) osobom z otoczenia noworodków i niemowląt do 12 miesiąca życia.
- dodaniu do kręgu osób, którym szczególnie zalecane jest szczepienie przeciwko Inwazyjnym zakażeniom STREPTOCOCCUS PNEUMONIAE ze wskazań pidemiologicznych: osób mających bliski kontakt zawodowy lub rodzinny z dziećmi w wieku poniżej 5 roku życia oraz z osobami w wieku podeszłym lub przewlekle chorymi (w ramach realizacji strategii kokonowej szczepień);
- usunięciu sposobu szczepienia przeciwko OSTREMU NAGMINNEMU PORAŻENIU DZIECIĘCEMU (POLIOMYELITIS) szczepionką doustną OPV monowalentną lub poliwalentną (zawierającą 1 lub 2 lub 3 typy wirusa).
W wytycznych dotyczących szczepienia przeciwko ODRZE, ŚWINCE I RÓŻYCZCE zmieniono jeden punktów, zgodnie z którym w stosunku do dzieci powyżej 10 roku życia, które nie otrzymały dwóch dawek szczepionki skojarzonej przeciw ODRZE, ŚWINCE i RÓŻYCZCE, należy systematycznie uzupełnić brakującą dawkę szczepienia przypominającego, nie później niż do ukończenia 19 roku życia. Wcześniejsze szczepienie szczepionką przeciw ODRZE nie jest przeciwwskazaniem do zaszczepienia trójwalentną skojarzoną szczepionką przeciw ODRZE, ŚWINCE i RÓŻYCZCE w 10 roku życia.
W wytycznych dotyczących szczepienia przeciw OSTREMU NAGMINNEMU PORAŻENIU DZIECIĘCEMU (POLIOMYELITIS) dodano punkt, zgodnie z którym po dniu 31 marca 2016 r., nie wolno stosować szczepionki przeciw OSTREMU NAGMINNEMU PORAŻENIU DZIECIĘCEMU (POLIOMYELITIS) zawierającej żywe atenuowane szczepy wirusa polio 1, 2, 3 typ wirusa (OPV). Od dnia 1 kwietnia 2016 roku należy szczepić wyłącznie szczepionką inaktywowaną IPV poliwalentną (1,2,3 typ wirusa). Ponadto dodano punkt, iż zgodnie ze strategią Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zawartą w dokumencie Endgame Strategic Plan 2013-2018, do końca 2018 r. przewidziana jest eradykacja wirusa polio. W maju 2015 r. przyjęto Rezolucję 68 Światowego Zgromadzenia Zdrowia w sprawie poliomyelitis, której jednym z najistotniejszych elementów jest wezwanie krajów członkowskich WHO do wycofania z użytku trójwalentnej żywej szczepionki doustnej przeciw poliomyelitis tOPV i zastąpienie jej szczepionką dwuwalentną bOPV lub rezygnacja ze szczepień szczepionką żywą na rzecz szczepionki inaktywowanej IPV, co stanowi jeden z elementów programu eradykacji wirusa polio. W związku z tym wskazane jest jednoczasowe zaprzestanie stosowania atenuowanego szczepu wirusa polio typu 2 do przeprowadzania szczepień.
W wytycznych dotyczących stosowania szczepienia przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI I KRZTUŚCOWI usunięto zapis, zgodnie z którym szczepionki przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI i KRZTUŚCOWI ze zmniejszoną zawartością toksoidu błoniczego i komponentu krztuścowego (dTap) można stosować u dzieci po ukończeniu 7 roku życia, które nie otrzymały dawki przypominającej szczepionki przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI i KRZTŚCOWI (DTaP) w 6 roku życia. Dodano do wytycznych natomiast zapis, iż u dzieci, które ukończyły 6 rok życia, a które w 6 roku życia nie otrzymały dawki przypominającej szczepionki przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI i KRZTUŚCOWI (DTaP) można stosować szczepionki przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI i KRZTUŚCOWI ze zmniejszoną zawartością toksoidu błoniczego i komponentu krztuścowego (dTap).
W wytycznych dotyczących szczepienia przeciw INWAZYJNEMU ZAKAŻENIU HAEMOPHILUS INFLUENZAE TYPU b, zmieniono punkt pierwszy, zgodnie z którym obecnie szczepienia przeciw inwazyjnemu zakażeniu HAEMOPHILUS INFLUENZAE typu b należy przeprowadzić jednocześnie z kolejnymi dawkami szczepionki przeciw BŁONICY, TĘŻCOWI i KRZTUŚCOWI. Pełen schemat szczepień powinien składać się z trzech dawek szczepienia podstawowego podawanych w odstępach 6-8 tygodniowych w 1 roku życia oraz czwartej dawki szczepienia podstawowego (uzupełniającej) podanej w 2 roku życia, o ile producent szczepionki nie wskazuje innego schematu uodpornienia. Ponadto dodano, iż Alternatywnie w przypadku dostępności szczepionki skojarzonej do szczepienia podstawowego można stosować szczepionki skojarzone DTaP-IPV-Hib.
Opracowanie: Jacek Tkacz, RPE WK
Źródło: dziennikmz.mz.gov.pl, stan z dnia 22 października 2015 r.