Inspekcja sanitarna nie może pozyskiwać danych osób używających środki odurzające

Inspekcja sanitarna nie jest uprawniona do pozyskiwania danych pacjentów używających środki odurzające, może jednak zwracać się o ich udostępnienie z uwagi na zagrożenie życia pacjenta lub innych osób, o ile wykaże celowość pozyskania tych danych w świetle zakresu zadań inspekcji wyjaśnia Iwona Kaczorowska-Kossowska w komentarzu w Serwisie Prawo i Zdrowie.

Pytanie

Czy państwowy powiatowy inspektor sanitarny może żądać od szpitala udostępnienia danych osobowych pacjenta (tj. imię i nazwisko, pesel, płeć, wiek, adres zamieszkania, dane kontaktowe, data zdarzenia, miejsce zdarzenia, jednostka zgłaszająca, opis objawów/sposób leczenia, adres szpitala do którego został skierowany pacjent, nazwa substancji), u którego stwierdzono bądź jest podejrzenie obecności środków odurzających, psychotropowych czy środków zastępczych tzw. dopalaczy?

Odpowiedź

Inspekcja Sanitarna nie jest bezpośrednio uprawniona do pozyskiwania danych pacjentów ze względu na używanie przez nich środków odurzających, może jednak zwracać się o udostępnienie danych z uwagi na zagrożenie życia pacjenta lub innych osób, o ile wykaże celowość pozyskania tych danych w świetle zakresu zadań inspekcji.

Uzasadnienie

Uprawnienia Państwowej Inspekcji Sanitarnej do pozyskiwania danych o osobach uzależnionych należy rozpatrywać na gruncie dwóch ustaw: ustawy z 14 marca 1985 roku o Państwowej Inspekcji Sanitarnej - dalej u.p.i.s. oraz ustawyz 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii - dalej u.p.n.

Zgodnie z art. 4 w ust. 1 pkt 9 u.p.i.s. od zadań Inspekcji w zakresie nadzoru nad obrotem środkami odurzającymi i psychotropowymi należy kontrola przestrzegania przez podmioty wprowadzające do obrotu prekursory kategorii 2 i 3 obowiązków wynikających z ustawy z 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii, rozporządzenia (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady nr 273/2004 z 11 lutego 2004 roku w sprawie prekursorów narkotykowych orazrozporządzenia (WE) Rady nr 111/2005 z 22 grudnia 2004 roku określającego zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Wspólnotą a państwami trzecimi, zaś na podstawie pkt 9a - także w sprawach dotyczących zakazu wytwarzania i wprowadzania do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych w rozumieniu ustawy z 29 lipca 2005 roku o przeciwdziałaniu narkomanii.

Zgodnie zaś z art. 24b u.p.n. podmioty lecznicze prowadzące leczenie lub rehabilitację osób uzależnionych są obowiązane do współpracy z Krajowym Biurem do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, a w szczególności do gromadzenia i przekazywania Biuru informacji na temat osób zgłaszających się do leczenia z powodu używania środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych. W takim przypadku informacja zawiera między innymi identyfikator uniemożliwiający identyfikację osoby, składający się z 2 pierwszych liter imienia, 2 pierwszych liter nazwiska, daty urodzenia oraz zakodowanej informacji o płci pacjenta; charakterystykę sytuacji społeczno-demograficznej osoby, o której mowa w ust. 1, zawierającą dane dotyczące miejsca zamieszkania, wykształcenia oraz obywatelstwa, historię leczenia, w tym informację o kontynuacji i zakończeniu leczenia, rozpoznanie medyczne oraz inne informacje wymagane przez protokół Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii niebędące danymi osobowymi, o których mowa w art. 27 ust. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych.

Z kolei zgodnie z art. 70a u.p.n. jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że sprawca przestępstwa lub wykroczenia wymienionego w przepisach tej ustawy jest osobą uzależnioną lub używającą szkodliwie substancji psychoaktywnej, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, zarządza zebranie przez osoby, które na zasadach wskazanych w ustawie uzyskały certyfikat specjalisty terapii uzależnień, informacji na temat używania przez oskarżonego środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych. Zasady pozyskiwania danych osobowych oskarżonego określa wówczas rozporządzenie ministra sprawiedliwości z 5 stycznia 2012 roku w sprawie zbierania informacji na temat używania przez oskarżonego środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych.

Jak wynika z zestawienia powyższych przepisów inspekcja sanitarna posiada uprawnienia do prowadzenia postępowania, a zatem i pozyskiwania danych, odnoszących się do podmiotów wprowadzających prekursory kat. 2 lub 3 oraz wytwarzających i wprowadzających do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej środki zastępcze lub nowe substancje psychoaktywne. Jednak nie jest uprawniona do żądania danych osobowych osób je stosujących. W odniesieniu do tej drugiej kategorii osób podmiotem uprawnionym do pozyskiwania danych jest Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, zaś w przypadku oskarżonych – podmiot wpisany do rejestru prowadzonego przez to Biuro.

Organ inspekcji sanitarnej mógłby ewentualnie występować o dane pacjenta powołując się na art. 14 ust. 2 pkt 2 ustawy z 6 listopada 2008 roku o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, zgodnie z którym zachowanie tajemnicy leczenia nie jest konieczne w przypadku, gdy może to stanowić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia pacjenta lub innych osób. Jednak z uwagi na zakres zadań inspekcji sanitarnej musiałaby w każdym przypadku zostać rozważona zasadność pozyskania przez ten organ danych dotyczących pacjenta w związku z używaniem przez niego środków odurzających.

Czytaj inne komentarze tej autorki:

Fizjoterapeuta nie może wykonać zabiegu nie zleconego przez lekarza >>>

Udostępnienie dokumentacji medycznej nie wymaga zwolnienia z tajemnicy lekarskiej >>>

Inspektor ochrony radiologicznej podlega kierownikowi podmiotu leczniczego >>>

Podmioty bez kontraktu z NFZ nie muszą prowadzić list oczekujących>>>

Iwona Kaczorowska-Kossowska

Radca prawny. W 1995 roku ukończyła wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, a następnie w 2001 roku aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Gdańsku. Zawód radcy prawnego wykonuje od 2001 roku. Specjalizuje się w prawie medycznym i farmaceutycznym, w szczególności w zakresie kontaktów lekarz-pacjent i negocjacjach umów i porozumień w sprawach związanych z prowadzeniem podmiotów leczniczych, praktyk lekarskich i aptek. Należy do Okręgowej Izby Radców Prawnych w Gdańsku, jest prezesem zarządu Fundacji Law4Med, która zajmuje się prawnym wspieraniem środowiska medycznego. Prowadzi Kancelarię Prawa Medycznego i Farmaceutycznego w Gdyni. Współpracuje z Okręgową Izbą Lekarską w Gdańsku, Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Szpitali Prywatnych, organizacjami pracodawców i pracowników ochrony zdrowia.