Ratunkowy Dostęp do Technologii Lekowych to mechanizm finansowania szpitalom ze środków publicznych, kosztów leków dla indywidualnego pacjenta. Chodzi o sytuacje, gdy jest szansa na przedłużenie jego życia lub znaczną poprawę zdrowia, a dotychczas wykorzystane dostępne refundowane technologie lekowe okazały się nieskuteczne. RDTL funkcjonuje od 23 lipca 2017 r. Natomiast ustawa o Funduszu Medycznym weszła w życie 26 listopada 2020 r. Fundusz m.in. finansuje RDTL. Od tego czasu wniosek o opinię w sprawie zastosowania u pacjenta leku w ramach RDTL do konsultanta krajowego lub wojewódzkiego w danej dziedzinie medycyny składa szpital (wcześniej wniosek taki składał on do MZ). Jeżeli opinia jest pozytywna, może podać taki lek pacjentowi, a następnie wystąpić o refundację kosztu jego zakupu do NFZ.
Czytaj w LEX: Zasady stosowania RDTL przez świadczeniodawców >
Wnioski o leczenie w ramach RDTL długo rozpatrywane przez MZ
NIK przeprowadził kontrolę działania mechanizmu RDTL w latach 2018 – 2022 (do 31 maja). Wykazała ona, że pacjenci mają ograniczony dostęp do RDTL m.in. ze względów organizacyjnych. Pierwszą barierą był zbyt długi czas rozpatrywania wniosków o RDTL przez ministerstwo zdrowia, głównie przez zbyt małą liczbę pracowników. Rozpatrywało je tylko sześciu pracowników MZ, wykonując także inne obowiązki. NIK zwraca uwagę, że do MZ wpłynęło 97 wniosków od szpitali o ponowne rozpatrzenie sprawy i w ponad 40% przypadków zmieniono decyzję na pozytywną. Według Izby może to oznaczać, że przed wydaniem decyzji odmownych ministra nie wyczerpano wszystkich możliwości ustalenia okoliczności istotnych dla podjęcia decyzji o możliwości sfinansowania leku w ramach RDTL. Okoliczności te miały dotyczyć stanu zdrowia pacjenta i przebiegu jego dotychczasowego leczenia.
Długotrwałość postępowania dotyczącego RDTL
Długotrwałość postępowania dotyczyła też sytuacji, gdzie minister zdrowia nie wyraził zgody na pokrycie kosztów leczenia w ramach RDTL, co skończyło się dla pacjentów tragicznie. - Taka sytuacja miała miejsce w Samodzielnym Publicznym Zakładzie Opieki Zdrowotnej MSWiA w Poznaniu w 2019 r. oraz w Beskidzkim Centrum Onkologii – Szpitalu Miejskim im. Jana Pawła II w Bielsku–Białej w 2018 r. Obydwa szpitale wnioskowały do Ministra o refundację kosztów leków argumentując, iż przerwanie leczenia może stanowić zagrożenie dla życia pacjenta. Procedura rozpatrywania wniosku trwała odpowiednio ponad 8 miesięcy i prawie 1,5 roku. W obydwu przypadkach pacjenci zmarli – raportuje NIK. Zdarzało się także, że z powodu przedłużających się procedur administracyjnych MZ wydał opinie w oparciu o nieaktualne opinie Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT). Taka sytuacja miała miejsce w Szpitalu Klinicznym Przemienienia Pańskiego UM w Poznaniu, gdzie procedura trwała 127 dni. Niekiedy, jak zwraca uwagę NIK, pomiędzy wydaniem opinii przez AOTMiT a datą decyzji ministra dotyczącą konkretnego pacjenta mijało kilka lat.
Budżet nie wykorzystany, ale MZ nie wie dlaczego
Niskie było także wykorzystanie środków finansowych na RDTL – spożytkowano niecałe 37% przeznaczonego na ten cel budżetu. Od 26 listopada 2020 r. do 31 maja 2022 r. minister przekazał NFZ prawie 349 mln zł, z czego wykonanie wyniosło nieco ponad 148 mln zł. Równocześnie resort zdrowia nie posiadał danych, które by wyjaśniały z czego to wynika. NIK zwraca też uwagę na jeszcze jeden problem. - Część wykazów produktów leczniczych niepodlegających finansowaniu w ramach RDTL została opublikowana po terminie ich wejścia w życie. W ocenie NIK było to działanie nierzetelne po stronie Ministra, które narażało świadczeniodawców na ryzyko braku refundacji kosztów leków w ramach RDTL. NFZ odmawiał bowiem refundacji kosztów leku, który w dniu jego pierwszorazowego podania znajdował się na liście leków niepodlegających finansowaniu w ramach RDTL – czytamy w raporcie.
Przepływ środków z Funduszu Medycznego na RDTL także nie przebiegał prawidłowo ze względu na zbyt późno zawartą umowę pomiędzy MZ i NFZ, która regulowałaby te zasady. Z kolei umowy na lata 2021 i 2022 nie zawierały postanowień dotyczących kosztów obsługi zadań finansowanych ze środków Funduszu Medycznego. - W konsekwencji NFZ poniósł ze środków własnych koszty w wysokości blisko 2 mln zł na dostosowanie Centralnej Bazy Wniosków i Decyzji do obsługi RDTL. NFZ nie wystąpił do Ministra Zdrowia o sfinansowanie tych kosztów, mimo że podlegały one finansowaniu z budżetu państwa, z części pozostającej w dyspozycji Ministra Zdrowia – podaje NIK.
Zobacz w LEX: Projekty ustaw i rozporządzeń z zakresu prawa ochrony zdrowia >
NFZ płacił sam za RDTL
Już po wejściu w życie ustawy o Funduszu Medycznym, NFZ sfinansował koszt zakupu leków podanych pacjentom w ramach RDTL ze środków własnych w kwocie blisko 15 mln zł, zamiast ze środków FM, co NIK ocenia jako naruszenie dyscypliny finansów publicznych. NFZ zbyt długo weryfikował także sprawozdania szpitali dotyczące rozliczenia w ramach RDTL, co opóźniało refundację poniesionych przez szpitale kosztów. NIK zaleca NFZ prowadzenie rozliczeń księgowych, które będą odzwierciedlać rzeczywiste przychody i koszty danego roku oraz ponoszenie kosztów zakupu leków ze środków FM zgodnie z postanowieniami umów o przekazanie dotacji. Natomiast wskazania dla MZ dotyczą m.in. opracowania i wdrożenia mechanizmów zapewniających resortowi dostęp do danych pozwalających na ocenę stopnia realizacji potrzeb pacjentów związanych z leczeniem w ramach RDTL i prowadzenie bieżących analiz w tym zakresie.
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
