NSA: Odmowa refundacji leku z konopi do ponownego rozpatrzenia

Naczelny Sąd Administracyjny uchylił wyrok WSA i decyzję Ministra Zdrowia odmawiające refundacji leku zawierającego susz z konopi osobie cierpiącej na przewlekły ból. I zalecił wzięcie pod uwagę "interesu obywatelskiego".

Lek potrzebny, ale bez refundacji
Pacjentka cierpi na schorzenie objawiające się silnymi bólami nóg, które uniemożliwiają normalne funkcjonowanie i zmuszają ją do poruszania się o kulach. Skarżąca we wrześniu 2017 roku złożyła skargę do WSA, w której wskazała, że Minister Zdrowia odmówił jej refundacji leku kojącego ból, mimo że lekarze prowadzący leczenie widzieli konieczność jego stosowania. Minister z jednej strony wydał zgodę na sprowadzenie leku dla kobiety i tym samym potwierdził, że jest on niezbędny dla skarżącej. Jednocześnie odmówił jego refundacji, co w praktyce, ze względu na sytuację finansową pacjentki, uniemożliwia jego użycie. Miesięczne koszty stosowania terapii mogą wynosić nawet 500 złotych.

W grudniu 2017 roku WSA oddalił tę skargę. W uzasadnieniu sąd wskazał, że organ administracyjny powinien tak działać, aby refundacją były objęte produkty lecznicze, które wykazują m.in. największą skuteczność wobec innych produktów stosowanych przy danym schorzeniu. Ponadto sąd wskazał, że brak jest dostatecznych dowodów naukowych potwierdzających skuteczność leku nad innymi formami terapii wskazanymi przez ministra.

Skarga kasacyjna: WSA nie zbadał wszystkich okoliczności
W skardze kasacyjnej do NSA zarzucono, że WSA nie zbadał decyzji Ministra pod względem zgodności z prawem, a w szczególności z przepisami Konstytucji. Co więcej, sąd niższej instancji nie uwzględnił faktu, że decyzja ministra opierała się wyłącznie na ogólnych opiniach dotyczących potencjalnego uzależnienia od marihuany, a nie na indywidualnej ocenie sytuacji pacjentki i jej stanu zdrowia. Ponadto Minister pominął w swojej decyzji badania lekarza prowadzącego leczenie skarżącej, w których ocenił skuteczność i bezpieczeństwo długotrwałego stosowania opioidów w jej przypadku.

NSA potwierdza linię orzeczniczą
W ustnych motywach uzasadnienia NSA wskazał, że w sprawie nie doszło do wyczerpującego rozpatrzenia materiału dowodowego, podnosząc jednocześnie, że jest on niejednoznaczny. Sąd również wskazał, że przesłanki dotyczące refundacji leków nie muszą być spełnione kumulatywnie, czym potwierdził obecną linię orzeczniczą sądów administracyjnych. Ponadto, w ustnych motywach rozstrzygnięcia NSA podkreślił, że decyzje dotyczące refundacji leków są decyzjami uznaniowymi, co oznacza, że podczas ich badania ważny jest interes obywatelski.

Sprawa była monitorowana przez Helsińską Fundację Praw Człowieka, a na prośbę HFPC klientkę na zasadach pro bono reprezentowała adwokat Paulina Kieszkowska-Knapik.