Ile razy w roku może być kontrolowany szpital przez różne organy, m.in. przez inspekcję sanitarną, urząd skarbowy, NFZ itp.?
Czy regulują tę kwestię jakieś przepisy?
Kwestię zasad przeprowadzania czynności kontroli przedsiębiorców określa ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) – dalej u.s.d.g. Przewiduje ona pewne ograniczenia co do tego, ile jednocześnie kontroli może się odbywać u jednego podmiotu oraz jaki jest maksymalny, łączny czas trwania w roku kalendarzowym wszystkich kontroli podejmowanych przez uprawnione organy. Ilość przeprowadzanych kontroli nie jest ograniczona poprzez określenie ich liczby a jedynie poprzez wskazanie górnej granicy czasu trwania wszystkich kontroli. Czas ten ustala się na podstawie wpisów w specjalnej książce kontroli.
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię zasad, w tym częstotliwość i długość kontroli przedsiębiorców określa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Odnosi się ona do kontroli wszystkich przedsiębiorców, a więc podmiotów wykonujących we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły zarobkową działalność m.in. usługową, a także działalność zawodową. W związku z tak pojętą definicją przedsiębiorcy problematyczne może być ustalenie, czy jest nim także SP ZOZ. Wątpliwości te rozwiewa liczne orzecznictwo, zgodnie z którym przyjmuje się, iż działalność samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej jest działalnością gospodarczą (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., sygn. akt IV CKN 1667/00, OSNC 2003, nr 5, poz. 65 oraz uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 grudnia 2001 r., sygn. akt FPK 13/01, ONSA 2002, nr 3, poz. 106).
Wskazane wyżej orzecznictwo ukształtowało się na gruncie nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.). Obecna ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654), przy okazji zmiany terminologii, wyodrębniła spośród podmiotów wykonujących działalność leczniczą m.in. podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami. Należy jednak wyjaśnić, iż podział ten oraz nazewnictwo zostały przyjęte na potrzeby tejże regulacji (zastępując dawne pojęcie "publiczny zakład opieki zdrowotnej"), zaś o tym, czy podmiot ma status przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej czy też nie, rozstrzyga wypełnienie przesłanek określonych w art. 2 i 4 u.s.d.g. Zatem aktualne pozostają tezy zawarte w przytoczonym wyżej orzecznictwie. Wobec tego ustawa o swobodzie działalności gospodarczej będzie podstawą do określenia zasad kontroli przeprowadzanych również w SP ZOZ-ach.
Zakres przedmiotowy kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy oraz organy upoważnione do jej przeprowadzenia określają odrębne ustawy (art. 77 ust. 3 u.s.d.g.).
Zgodnie z art. 83 ust. 1 u.s.d.g. czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:
1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;
2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;
3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;
4) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.
Do powyższego czasu nie wlicza się okresu powtórnej kontroli przeprowadzanej w zakresie, w jakim wcześniej stwierdzono rażące naruszenie przepisów prawa (art. 83 ust. 4 u.s.d.g.).
Od powyższej zasady ustawa przewiduje liczne wyjątki. Przekroczenie wskazanych wyżej limitów czasowych może nastąpić m.in.:
1. w sytuacji, w której przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia bądź jest ona uzasadniona bezpośrednim zagrożeniem życia lub zdrowia (art. 83 ust. 2 u.s.d.g.);
2. wobec działalności przedsiębiorców w zakresie objętym m.in. nadzorem sanitarnym na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263) - (art. 84 u.s.d.g.);
3. w odniesieniu do kontroli działalności leczniczej dokonywanej przez organ prowadzący rejestr, ministra właściwego do spraw zdrowia, wojewodę i pomiot tworzący w zakresie zadań określonych w przepisach o działalności leczniczej (art. 84aa u.s.d.g.).
Ponadto ustawa ta stanowi, iż nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy, chyba że zachodzi jedna z ustawowo przewidzianych okoliczności wyłączających powyższą zasadę (art. 82 u.s.d.g.).
Kwestią sporną pozostają kontrole podmiotów wykonujących działalność leczniczą przez NFZ, przeprowadzane w celu ustalenia prawidłowości realizacji umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Spór wynika z faktu, iż Fundusz odmawia stosowania ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie uznając się za adresata norm w niej zawartych. Powoduje to, iż kontrole przez niego przeprowadzane niejednokrotnie trwają znacznie dłużej i są podejmowane częściej niż określają to powyżej opisane zasady.
Katarzyna Fortak- Karasińska, Marta Bogusiak
Czy regulują tę kwestię jakieś przepisy?
Kwestię zasad przeprowadzania czynności kontroli przedsiębiorców określa ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 z późn. zm.) – dalej u.s.d.g. Przewiduje ona pewne ograniczenia co do tego, ile jednocześnie kontroli może się odbywać u jednego podmiotu oraz jaki jest maksymalny, łączny czas trwania w roku kalendarzowym wszystkich kontroli podejmowanych przez uprawnione organy. Ilość przeprowadzanych kontroli nie jest ograniczona poprzez określenie ich liczby a jedynie poprzez wskazanie górnej granicy czasu trwania wszystkich kontroli. Czas ten ustala się na podstawie wpisów w specjalnej książce kontroli.
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestię zasad, w tym częstotliwość i długość kontroli przedsiębiorców określa ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Odnosi się ona do kontroli wszystkich przedsiębiorców, a więc podmiotów wykonujących we własnym imieniu, w sposób zorganizowany i ciągły zarobkową działalność m.in. usługową, a także działalność zawodową. W związku z tak pojętą definicją przedsiębiorcy problematyczne może być ustalenie, czy jest nim także SP ZOZ. Wątpliwości te rozwiewa liczne orzecznictwo, zgodnie z którym przyjmuje się, iż działalność samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej jest działalnością gospodarczą (por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 kwietnia 2002 r., sygn. akt IV CKN 1667/00, OSNC 2003, nr 5, poz. 65 oraz uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 grudnia 2001 r., sygn. akt FPK 13/01, ONSA 2002, nr 3, poz. 106).
Wskazane wyżej orzecznictwo ukształtowało się na gruncie nieobowiązującej już ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89 z późn. zm.). Obecna ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz. 654), przy okazji zmiany terminologii, wyodrębniła spośród podmiotów wykonujących działalność leczniczą m.in. podmioty lecznicze niebędące przedsiębiorcami. Należy jednak wyjaśnić, iż podział ten oraz nazewnictwo zostały przyjęte na potrzeby tejże regulacji (zastępując dawne pojęcie "publiczny zakład opieki zdrowotnej"), zaś o tym, czy podmiot ma status przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej czy też nie, rozstrzyga wypełnienie przesłanek określonych w art. 2 i 4 u.s.d.g. Zatem aktualne pozostają tezy zawarte w przytoczonym wyżej orzecznictwie. Wobec tego ustawa o swobodzie działalności gospodarczej będzie podstawą do określenia zasad kontroli przeprowadzanych również w SP ZOZ-ach.
Zakres przedmiotowy kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy oraz organy upoważnione do jej przeprowadzenia określają odrębne ustawy (art. 77 ust. 3 u.s.d.g.).
Zgodnie z art. 83 ust. 1 u.s.d.g. czas trwania wszystkich kontroli organu kontroli u przedsiębiorcy w jednym roku kalendarzowym nie może przekraczać:
1) w odniesieniu do mikroprzedsiębiorców - 12 dni roboczych;
2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców - 18 dni roboczych;
3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców - 24 dni roboczych;
4) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców - 48 dni roboczych.
Do powyższego czasu nie wlicza się okresu powtórnej kontroli przeprowadzanej w zakresie, w jakim wcześniej stwierdzono rażące naruszenie przepisów prawa (art. 83 ust. 4 u.s.d.g.).
Od powyższej zasady ustawa przewiduje liczne wyjątki. Przekroczenie wskazanych wyżej limitów czasowych może nastąpić m.in.:
1. w sytuacji, w której przeprowadzenie kontroli jest niezbędne dla przeciwdziałania popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia bądź jest ona uzasadniona bezpośrednim zagrożeniem życia lub zdrowia (art. 83 ust. 2 u.s.d.g.);
2. wobec działalności przedsiębiorców w zakresie objętym m.in. nadzorem sanitarnym na podstawie ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263) - (art. 84 u.s.d.g.);
3. w odniesieniu do kontroli działalności leczniczej dokonywanej przez organ prowadzący rejestr, ministra właściwego do spraw zdrowia, wojewodę i pomiot tworzący w zakresie zadań określonych w przepisach o działalności leczniczej (art. 84aa u.s.d.g.).
Ponadto ustawa ta stanowi, iż nie można równocześnie podejmować i prowadzić więcej niż jednej kontroli działalności przedsiębiorcy, chyba że zachodzi jedna z ustawowo przewidzianych okoliczności wyłączających powyższą zasadę (art. 82 u.s.d.g.).
Kwestią sporną pozostają kontrole podmiotów wykonujących działalność leczniczą przez NFZ, przeprowadzane w celu ustalenia prawidłowości realizacji umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Spór wynika z faktu, iż Fundusz odmawia stosowania ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie uznając się za adresata norm w niej zawartych. Powoduje to, iż kontrole przez niego przeprowadzane niejednokrotnie trwają znacznie dłużej i są podejmowane częściej niż określają to powyżej opisane zasady.
Katarzyna Fortak- Karasińska, Marta Bogusiak