Czy od pacjentów, których leczenie składa się z cyklu hemodializ, wymagane jest pozyskanie zgody na zabieg każdorazowo przed rozpoczęciem hemodializy?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawo i Zdrowie Czy od pacjentów, których leczenie składa się z cyklu hemodializ, wymagane jest pozyskanie zgody...

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawo i Zdrowie

Czy od pacjentów, których leczenie składa się z cyklu hemodializ, wymagane jest pozyskanie zgody na zabieg każdorazowo przed rozpoczęciem hemodializy?Czy wystarczy jedna zgoda na początku rozpoczęcia cyklu leczenia?

Czy od pacjenta, który wyraził zgodę na zabieg hemodializy w podmiocie leczniczym X, gdzie jest stale dializowany, należy pozyskać zgodę na zabieg hemodializy w ośrodku Y (gdzie gościnnie przeprowadza się kilka zabiegów; czy zgoda będzie dotyczyła cyklu zabiegów czy przed każdym zabiegiem wymagana jest odrębna zgoda)?

Odpowiedź:

Od pacjenta poddawanego hemodializie wystarczające jest odebranie jednej zgody przed rozpoczęciem całego cyklu leczenia. Jeżeli jednak pacjent jest poddawany temu samemu zabiegowi w innym podmiocie leczniczym, to powinien podpisać w nim nowe oświadczenie zgody.

Uzasadnienie:

Zasadą jest, że wszelkie świadczenia opieki zdrowotnej, a w szczególności zabiegi łączące się ze zwiększonym ryzykiem, mogą być podejmowane po uprzednim uzyskaniu zgody pacjenta. Stanowią o tym w szczególności art. 15 i art. 16 ustawy z dnia 6 listopada 2008 o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 159 z późn. zm.), art. 32 ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodzie lekarza i lekarza dentysty (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 z późn. zm.) oraz art. 192 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553 z późn. zm.).

Jeżeli pacjent jest poddawany serii identycznych zabiegów, łączących się z tym samym ryzykiem, to w ocenie autora nie ma potrzeby pobierania przed każdym z tych zabiegów odrębnej zgody. Istotne jest, aby pacjent był dokładnie poinformowanym o tym, jak będzie przebiegał proces jego leczenia, że będzie się na niego składał więcej aniżeli jeden zabieg oraz o tym jakie ryzyko łączy się z każdym z tych zabiegów. Jeżeli z uwagi na pewne względy medyczne seria zabiegów łączy się z jakimś dodatkowym ryzykiem aniżeli taki sam zabieg ale wykonywany pojedynczo (np. ryzyko związane z potrzebą wykonania stałego, centralnego wkłucia), to taka informacja również powinna być przekazana pacjentowi. Tylko bowiem pełna, przystępna informacja może być podstawą świadomej, a przez to skutecznej zgody. Jeżeli już po wyrażeniu zgody na serię zabiegów zajdzie jakaś zmiana w sposobie ich przeprowadzania, pojawi się dodatkowe ryzyko lub zmienią się inne okoliczności zabiegów, to pacjent powinien być o tym na bieżąco powiadomiony i mając na względzie nowe informacje ponownie udzielić świadomej zgodny na zabiegi.

W przypadku, gdy poszczególne zabiegi (chociażby tylko jeden) są wykonywane w innym ośrodku aniżeli zazwyczaj, to w ocenie autora nowy podmiot leczniczy powinien udzielić pacjentowi własnej informacji o przebiegu leczenia i ryzyku i odebrać od niego nową zgodę. Przede wszystkim wynika to z treści § 8 pkt 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 177 z późn. zm.), który stanowi że w każdej dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pacjenta musi znaleźć się oświadczenie pacjenta o wyrażeniu zgody albo zezwolenie sądu opiekuńczego na przeprowadzenie badania lub udzielenie innego świadczenia zdrowotnego. Po drugie złożenie takiego oświadczenia do dokumentacji medycznej ma dla podmiotu udzielającego świadczeń istotne znaczenie dowodowe w razie wystąpienia przez pacjenta z roszczeniami przeciwko placówce. Zgoda na zabieg wyłącza jego bezprawność. Przyjmując pacjenta, który co do zasady jest dializowany w innym podmiocie leczniczym, placówka nie ma pewności, czy wyraził on w tamtym podmiocie zgodę, a jeżeli tak, to czy uprzednio uzyskał odpowiednią informację i w konsekwencji jego zgoda była świadoma i ważna. Jeżeli w tym innym ośrodku będzie przeprowadzonych kilak zabiegów, to – zgodnie z wyrażonym już uprzednio stanowiskiem – wystarczy odebrać i załączyć do dokumentacji jedno oświadczenie zgody, obejmujące całą serię dializ, a w razie zmiany okoliczności przeprowadzania zabiegów przekazać pacjentowi aktualną informację i odebrać nową zgodę.

Marta Bogusiak, autorka współpracuje z Serwisem Prawo i Zdrowie

Odpowiedzi udzielono 29 października 2014 r.